Konstelacje „niepokornej”. Wokół biografii Józefy Kodis z Krzyżanowskich
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2022.00011Słowa kluczowe
młodsza generacja polskich kobiet studiujących, wspomnienia, Rosja, Szwajcaria, Stany Zjednoczone, pisma autobiograficzne, Polska międzywojenna, działalność społeczna, pacyfizm feministycznyAbstrakt
Historia polskiego ruchu kobiecego w XIX i XX wieku, a także losy Polek i ich autobiografie przyciągają uwagę coraz liczniejszych badaczy i badaczek. Jednak wciąż istnieje spora grupa działaczek i autorek, które mimo swojej wybitnej osobowości i/lub pionierskich dokonań budzą co najwyżej ograniczone zainteresowanie. Do tego grona niezwykłych kobiet należy Józefa Krzyżanowska-Kodis (1865–1940), jedna z pierwszych Polek ze stopniem doktora filozofii (Uniwersytet w Zurychu, 1893), socjalistka, feministka oraz współzałożycielka Sekcji Polskiej Międzynarodowej Ligi Kobiet na rzecz Pokoju i Wolności. Józefa Kodis (Kodisowa), która zresztą bezskutecznie starała się o posadę uniwersytecką w Stanach Zjednoczonych, była pasjonatką filozofii, działaczką społeczną i publicystką. Nieliczne prace naukowe na jej temat koncentrują się na jej przyjaźni z Carlem Hauptmannem. Artykuł proponuje natomiast analizę wspomnień Józefy i jej córki Zofii Kodis-Freyer oraz innych źródeł archiwalnych, aby na ich podstawie zrekonstruować najważniejsze doświadczenia, konstelacje osobowe oraz sieci towarzyskie, które współkształtowały biografię Kodisowej i jej poglądy na emancypację kobiet, relacje damsko-męskie, (nie)równości społeczne oraz pacyfizm.
Bibliografia
Avenarius, Richard, 1953, w: Neue Deutsche Biographie 1, https://www.deutsche-biographie.de/pnd116389311.html#ndbcontent, dostęp: 20.09.2021.
Barlicki N., 1937, Aleksander Dębski. Życie i działalność 1857–1935, Warszawa.
Berger E., 2000, Erkundungen zu Carl Hauptmanns „Sonnenwanderer“, „Orbis Litterarum” (15).
Bleker J., Ludwig S., 2007, Emanzipation und Eugenik. Die Briefe der Frauenrechtlerin, Rassenhygienikerin und Genetikerin Agnes Bluhm an den Studienfreund Alfred Ploetz aus den Jahren 1901–1938, mit einer biographischen Einführung von J. Bleker, Husum.
Carl Hauptmann, pisarz z krainy Liczyrzepy, 2017, oprac. i szkic końcowy M. Półrola, Łódź.
Creese M. R. S., Creese T. M., 2015, Ladies in the Laboratory IV: Imperial Russia’s Women in Science, 1800–1900, Langham.
Czarnecka M., 2003, Carla Hauptmanna życie i droga twórcza od naukowca do poety, w: C. Hauptmann, Lot sowy. Antologia utworów literackich, pod red. M. Czarneckiej, Wrocław.
Domarańczyk D., 2014, Wkład Polek w rozwój myśli psychologicznej na przełomie XIX i XX wieku, w: Życie prywatne Polaków w XIX wieku. „Portret kobiecy”: Polki w realiach epoki, t. 2, pod red. J. Kity i M. Sikorskiej-Kowalskiej, Łódź.
Goldstein W., 1931, Carl Hauptmann: ein Lebensbild, Schweidnitz.
Goldstein W., 1931, Carl Hauptmann: eine Werkdeutung, Breslau.
Hauptmann M., 2014, Drogi mojego życia. Wspomnienia, tłum. M. Mackiewicz, wstęp, posłowie oraz red. nauk. K. A. Kuczyński, Jelenia Góra–Szklarska Poręba.
Henrich D., 1991, Konstellationen: Probleme und Debatten am Ursprung der idealistischen Philosophie (1789–1795), Stuttgart.
Hulewicz J., 1939, Sprawa wyższego wykształcenia kobiet w Polsce w wieku XIX, Kraków.
Hulewicz J., 1958, Wstęp, w: R. Pachucka, Pamiętniki z lat 1886–1914, wstęp i objaśnienia J. Hulewicz, Wrocław.
Iwasyk E., 2012, Briefe an Carl Hauptmann in den Beständen der Handschriftenabteilung der Universiätsbibliothek Wrocław, w: Carl Hauptmann w polskiej nauce i krytyce literackiej, pod red. K. A. Kuczyńskiego, Włocławek.
Kiper D., 2019, Wpływ polskiej emigracji w Europie Zachodniej na życie politycznej Polonii amerykańskiej przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XIX wieku, „Studia Polonijne” t. 40.
Kodis-Freyerowa Z., „Wspomnienia”, Biblioteka Narodowa, rps. akc. 11258, k. 1.
Kodisowa J., 1909, Kwestia rodziny w sprawie kobiecej, Warszawa.
Kodisowa J., 1925, Ze wspomnień osobistych, w: Gabriel Narutowicz: pierwszy Prezydent Rzeczypospolitej. Księga pamiątkowa, Warszawa.
Kodisowa z Krzyżanowskich J., [Wspomnienia z lat ok. 1870–1890], Biblioteka Narodowa, rps. akc. 13.660, z. 1, k. 1.
Konstellationsforschung, 2005, Hrsg. von M. Mulsow, M. Stamm, Frankfurt am Main.
Krajewski J., 1967–1968, Kodisowa z Krzyżanowskich Józefa (1865–1940), w: Polski słownik biograficzny, t. 13, Wrocław.
Krajewski J., 1967–1968, Kodisowa z Krzyżanowskich Józefa (1865–1940), w: Polski słownik biograficzny, t. 13, komitet red. B. Leśnodorski et al., Wrocław.
Krzeczkowski K., 1933, Dzieje życia i twórczości Edwarda Abramowskiego, Warszawa.
Kwiatkowski T., 1985, Zasłużony organizator życia filozofii w Polsce (Władysław Weryho, 1864–1916), „Życie i Myśl”, t. 34, z. 6.
Liste des autorités, professeurs, étudiants et assistants de l’ Université de Genève. Semestre d’Hiver 1886–1887, 1886, Genève.
Liste des autorités, professeurs, étudiants et assistants de l’Université de Genève. Semestre d’été 1886, 1886, Genève.
Liste des autorités, professeurs, étudiants et assistants de l’Université de Genève. Semestre d’été 1887, 1887, Genève.
Maternicki J., 1979, Filozofowie o historii 1899–1918 (Adam Mahrburg, Józefa Kodisowa, Florian Znaniecki), „Przegląd Humanistyczny”, nr 9.
Monakow C. von, 1895, Experimentelle und pathologisch-anatomische Untersuchungen über die Hauberegion, den Sehhügel und die Regio subthalamica […], „Archiv für Psychiatrie“ (t. 27), z. 1.
Musioł K., 1960, Carl Hauptmann und Josepha Kodis. Ihr gegenseitiges Verhältnis im Spiegel des dichterischen Werkes, „Deutsche Vierteljahrsschrift für Literaturwissenschaft und Geisteswissenschaften”, z. 34.
Na straży praw kobiet. Pamiętnik Klubu Politycznego Kobiet Postępowych 1919–1930, 1930, oprac. S. Bujak-Boguska, Warszawa.
Osada S., 1957, Historia Związku Narodowego Polskiego, t. 1: 1880–1905, Chicago.
Polskie kobiece stowarzyszenia i związki współpracy międzynarodowej kobiet, 1939, oprac. J. Bełcikowski, Warszawa.
Polskie Stowarzyszenie Kobiet z Wyższym Wykształceniem w latach 1926–1936, 1936, Warszawa.
Report of the Sixth Congress of the Women’s International League for Peace and Freedom: Prague, August 24th to 28th, 1929, [1929], Geneva.
Rupp L. J., 1997, Worlds of Women. The Making of an International Women’s Movement, New Jersey.
Rynkowska M., 2014, Józefa Kodis, partnerka intelektualna Carla Hauptmanna, w: „I znów błyszczą moje góry”: szkice o Carlu Hauptmannie, red. i wstęp K. A. Kuczyński, Włocławek.
Rynkowska M., 2014, Śladami dróg niepokornej: Józefa Kodis – działaczka społeczno-oświatowa, w: Carl Hauptmann i krąg jego przyjaciół = Carl Hauptmann und sein Freundeskreis, pod red. K. A. Kuczyńskiego, tłum. M. Miatkowska, Szklarska Poręba–Jelenia Góra.
Schaser A., Schraut S., 2019, Einleitung: Die (fehlende) Historiographie zu den Frauenbewegungen in Europa, w: Erinnern, vergessern, umdeuten? Europäische Frauenbewegungen im 19. und 20. Jahrhundert, Hrsg. von A. Schaser, S. Schraut, P. Steymans-Kurz, Frankfurt am Main.
Sharp I., Acsády J., Vukov N., 2017, Internationalism, Pacifism, Transnationalism: Women’s Movement and the Building of a Sustainable Peace, w: Women Activist between War and Peace: Europe 1918–1923, ed. by I. Sharp, M. Stibbe, London.
Sprawa wyższego wykształcenia kobiet w Polsce w wieku XIX, 1939, Kraków.
Stegmann N., 2000, Die Töchter der geschlagenen Helden. „Frauenfrage“, Feminismus und Frauenbewegung in Polen 1863–1919, Wiesbaden.
Stroka A., 1962, Karol Hauptmann, brat Gerharta. Człowiek i pisarz, „Kwartalnik Neofilologiczny”, nr 4.
Thwing Ch., 1894, The College Woman, New York.
Trelease W., 1901, The Academy of Science of St. Louis, „Science”, Vol. 13, Iss. 330.
Walewska C., 1922, Kobieta polska w nauce, Warszawa.
Wierzbicka M., 2009, Polskie Stowarzyszenie Kobiet z Wyższym Wykształceniem, w: Działaczki społeczne, feministki, obywatelki… Samoorganizowanie się kobiet na ziemiach polskich po 1918 roku (na tle porównawczym), t. 2, pod red. A. Janiak-Jasińskiej, K. Sierakowskiej i A. Szwarca, Warszawa.
Wilmers A., 2008, Pazifismus in der internationalen Frauenbewegung (1914–1920): Handlungsspielräume, politische Konzeptionen und gesellschaftliche Auseinandersetzungen, Essen.
Women in a Changing World. The Dynamic Story of the International Council of Women since 1888, 1966, London.
Zawiszewska A., 2017, „Ster” pod redakcją Pauliny Kuczalskiej-Reinschmit. Lwów 1895–1897 (z antologią i bibliografią zawartości), Szczecin.
Zweidler C., 1994, Die Bombenaffäre 1889 auf dem Zürichberg, w: „Zuflucht Schweiz“. Der Umgang mit Asylproblemen im 19. und 20. Jahrhudert, Hrsg. von C. Goerhke, W. G. Zimmermann, Zürich.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Monika Bednarczuk
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 706
Liczba cytowań: 0
