Z praktyki epistolarnej autorki „Teorii listu”. Casus Stefania Skwarczyńska–Jerzy Zawieyski
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2022.0008Słowa kluczowe
Stefania Skwarczyńska, Jerzy Zawieyski , epistolografia polska – XX wiek, list – gatunek literacki, literatura katolicka w Polsce Ludowej, ugrupowania katolickie w PRLAbstrakt
Opublikowana w 1937 roku Teoria listu Stefanii Skwarczyńskiej (1902–1988) wciąż pozostaje istotną płaszczyzną odniesienia dla współczesnych literaturoznawców i edytorów. Do przybliżenia mniej znanej, epistolarnej praktyki autorki tej monografii posłużył zespół 25 prywatnych listów z lat 1948–1968, których adresatem był Jerzy Zawieyski (1902–1969). Te pisemne kontakty badaczki z dramaturgiem, prozaikiem i katolickim działaczem społeczno-politycznym zostały omówione w kilku aspektach. Poczynając od okoliczności nawiązania korespondencyjnego dialogu, przedstawiono zdynamizowane, biograficzne relacje łączące nadawczynię z odbiorcą listów, a rzutujące na poruszaną przez nich problematykę: tematy literackie (skoncentrowane wokół twórczości pisarza), religijną wrażliwość i społeczno-polityczne uwikłania katolików w komunistycznym państwie, pracę naukową oraz sprawy prywatne Skwarczyńskiej. Opisowi została poddana materialna i wizualna postać ineditów oraz specyfika ich kompozycji formalnej. Chronologiczne luki w materiałach źródłowych pokazano na tle różnic światopoglądowych, które dzieliły katolickich intelektualistów pozostających (jak Skwarczyńska) w zasięgu oddziaływania Stowarzyszenia PAX i związanych (jak Zawieyski) ze środowiskiem „Tygodnika Powszechnego” i Kołem Posłów Znak. W zakończeniu wskazano zagadnienia współczesnej recepcji Teorii listu oraz związane z nimi – badawcze i edytorskie dylematy.
Bibliografia
Bielak A., 2007, Mariaż marksizmu z katolicyzmem. Badania Stefanii Skwarczyńskiej dotyczące relacji między religią a literaturą, „Zeszyty Naukowe KUL”, nr 3 (199).
Całek A., 2019, Nowa teoria listu, Kraków.
Frühling J., 1945, Handlarze mistycyzmu. (Na marginesie „Męża doskonałego”), „Głos Pracy”, nr 7.
Głębicka E., 2018, Dylematy edycji korespondencji intymnej Marii Dąbrowskiej i Anny Kowalskiej, „Teologia Polityczna Co Tydzień”, nr 97: Polska Republika Listów.
Golicka-Jabłońska M., 2013, Tak trzeba, Łódź.
Gomóła A., 2019, Praca naukowa to wydanie umysłu na ciągły niedosyt. Listy Stefanii Skwarczyńskiej do Czesława Zgorzelskiego, „Zagadnienia Rodzajów Literackich”, LXII, z. 3.
Górski K., 1946, Rola pisarza katolickiego w dobie współczesnej, „Tygodnik Powszechny”, nr 37.
Kruczkowski L., 1945, Mesjanizm odgrzewany. (Po premierze „Męża doskonałego” J. Zawieyskiego), „Odrodzenie”, nr 20.
Marzec L., 2015, List. Słownik poetologiczny, „Forum Poetyki”, lato.
Mateja M., 2003, Od niezależności do nieobecności. Kazus „Tygodnika Powszechnego”, „Blok”, nr 2.
Mazur D., 2004, Realizm katolicki, w: Słownik realizmu socjalistycznego, Kraków.
Mazur D., 2016, Hybryda światopoglądowa – refleksje nad genezą i rozwojem nurtu realizmu socpaxowskiego, „Studia Historica Gedanensia”, t. 7.
Pamuła S., 1988/1989, Geneza, rozwój i założenia tygodnika „Kierunki”, „Roczniki Nauk Społecznych”, t. 15–17, z. 1.
Skwarczyńska S., 1937, Teoria listu, Lwów.
Skwarczyńska S., 1946, Człowiek zagubiony w świecie, „Znak”, nr 1.
Skwarczyńska S., 1950, „Literatura katolicka” jako termin w nauce o literaturze, „Znak”, nr 3.
Skwarczyńska S., 1954, O historyczną precyzję naszego rachunku sumienia, „Tygodnik Powszechny”, nr 10.
Skwarczyńska S., 1954, Wstęp do nauki o literaturze, t. 1, Warszawa.
Skwarczyńska S., 1955, „Oda do młodości” – rewolucyjna Hebe filomacka, „Tygodnik Powszechny”, nr 52.
Skwarczyńska S., 1955, W sprawie uniwersyteckiego nauczania materializmu dialektycznego i historycznego, „Myśl Filozoficzna”, nr 2.
Skwarczyńska S., 1975, Wokół teorii listu. (Paradoksy), w: eadem, Pomiędzy historią a teorią literatury, Warszawa.
Skwarczyńska S., 1981, Prawda o pierwszej w Polsce uniwersyteckiej Katedrze Teorii Literatury, „Teksty”, nr 1.
Skwarczyńska S., 2006, Teoria listu, na podstawie pierwodruku opracowali E. Feliksiak i M. Leś, Białystok.
Zawieyski J., 1945, Mąż doskonały. Dramat w 2 częściach z epilogiem. (Pięć obrazów i dwa intermedia), „Znak”, nr 2–5. Wydanie osobne ze wstępem S. Jerschiny, Kielce 1948.
Zawieyski J., 1952, Dno studni Niepamięci, „Tygodnik Powszechny”, nr 7–9.
Zawieyski J., 1956, Notatnik liryczny, Warszawa.
Zawieyski J.,1956, Pokój głębi, Poznań.
Zawieyski J., 1957, Brat Antygony, „Tygodnik Powszechny”, nr 1, 2.
Zawieyski J., 1960, Brzegiem cienia, Kraków.
Zawieyski J., 1991, Listy do Leonii Jabłonkówny, oprac. E. Krasiński, „Dialog”, nr 1.
Zawieyski J., 2011–2012, Dzienniki, t. 1–2, Warszawa.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Barbara Tyszkiewicz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 550
Liczba cytowań: 0
