Ucieczka Słonimskich w 1939 roku: nieznany diariusz Janiny Konarskiej
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2021.0024Słowa kluczowe
Janina Konarska, Antoni Słonimski, II wojna światowa, wychodźstwo polskie, intymistyka wojennaAbstrakt
Omawiany diariusz zawiera zapiski żony Antoniego Słonimskiego – Janiny Konarskiej, która na stu kilkudziesięciu stronach zdała relację losów pary, rozpoczętą 20 sierpnia 1939 roku i kontynuowaną aż do 9 września 1945 roku. Autorka na kartach niewielkiego poszytu notowała dramatyczne losy na bieżąco – co stanowi szczególną wartość dokumentu.
Janina Konarska nie była postacią anonimową w przedwojennych kręgach artystycznych i z pewnością krzywdzące byłoby określenie jej jedynie jako żony Słonimskiego. Jako malarka i graficzka zdobyła własną, niekwestionowaną pozycję wśród twórców kultury dwudziestolecia międzywojennego. Jej prace wystawiano zarówno na świecie (m.in. w Amsterdamie, Buenos Aires, Filadelfii, Londynie, Lyonie, Madrycie, Mediolanie, Montevideo, Nowym Jorku, Orleanie, Padwie, Paryżu, Raperswilu, Rzymie, Sztokholmie, Wenecji, Wilnie, Zagrzebiu), jak i w kraju (m.in. w Bydgoszczy, Krakowie, Warszawie, Zakopanem, Zamościu).
W opracowaniu przedstawiono wybrany fragment diariusza. Traktuje on o początkach wojennych losów Słonimskich, którzy 5 września 1939 roku wyruszyli z Warszawy na zachód Europy. Przyjrzano się zatem pierwszemu etapowi ich wędrówki, prowadzącej z Polski do Francji, gdzie przebywali od 21 września 1939 do 18 czerwca 1940 roku. Po upadku Francji przedostali się do Londynu. Tam z kolei spędzili ponad dekadę, by w końcu, jesienią 1951 roku, powrócić na stałe do kraju.
Bibliografia
Archiwum Antoniego Słonimskiego, Biblioteka Narodowa, akc.018169.32.20, t. 2.
Baliński S., 1948, Wiersze zebrane 1927–1947, Londyn.
Baliński S., 1980, Rozmaitości. Sztuka i życie, Felieton, odc. 1108 z 24 grudnia.
Baliński S., 1983, Moją prawdą jest moja pamięć, „Twórczość”, nr 5.
Dąbrowska M., 2009, Dzienniki 1914–1965, t. 4: 1937–1941, pod red. T. Drewnowskiego, oprac. W. Starska-Żakowska, Warszawa.
Drewnowski T., 2004, Próba scalenia: obiegi, wzorce, style, Warszawa.
Dwugłos o Iwaszkiewiczu (z Konstantym Jeleńskim), 1993, w: G. Herling-Grudziński, Wyjście z milczenia, oprac. Z. Kudelski, Warszawa.
Estreicher K. jr, 1977, Słonimskiego droga na emigrację, „Twórczość”, nr 6.
Estreicher K. jr, 2001, Dziennik wypadków. Tom I, 1939–1945, pod red. A. M. Joniak, Kraków.
Estreicher K. jr, 2002, Dziennik wypadków. Tom II, 1946–1960, pod red. A. M. Joniak, Kraków.
Hartwig J., 1996, Wspomnienie o Antonim, w: Wspomnienia o Antonim Słonimskim, pod red. P. Kądzieli i A. Międzyrzeckiego, Warszawa.
Irzykowski K., 1964, Notatki z życia, obserwacje i motywy, wyb. A. Dobosz, wstęp S. Kisielewski, Warszawa.
Iwaszkiewicz J., 1991, Notatki 1939–1945, pod red. A. Zawady, Wrocław.
Iwaszkiewicz J., 2011, Dzienniki 1964–1980, t. 3, oprac. i przypisy A. i R. Papiescy, Warszawa.
Kuciel-Frydryszak J., 2012, Słonimski. Heretyk na ambonie, Warszawa.
Kulisy twórczości: listy 14 pisarzy emigracyjnych do Juliusza Sakowskiego 1945–1977, 1979, Paryż.
Kumaniecka J., 2003, Saga rodu Słonimskich, Warszawa.
Lerski T. M., 2016, Warszawa Antoniego Słonimskiego. Portret miasta w zwierciadle literatury, Warszawa.
Loth R., 1989, Słonimski i jego poezja, w: A. Słonimski, Poezje wybrane, wyb. i wstęp R. Loth, Warszawa.
Loth R., 1999–2000, Antoni Władysław Słonimski, w: Polski słownik biograficzny, t. 39, pod red. H. Markiewicza, Kraków.
Ładoń M., 2006, „Jak my kiedyś wrócimy? Którymi drogami?” Antoniego Słonimskiego droga do kraju, w: eadem, Dialogi z romantycznym kontekstem: szkice o poezji polskiej, Katowice.
Makowiecki A. Z., 2013, Warszawskie kawiarnie literackie, Warszawa.
Malczewski R., 1939, Supersezon, „Ilustrowany Kurier Codzienny”, nr 234.
Marx J., 1993, Skamandryci, Warszawa.
Mieszkowska A., 2010, List do pani Hanki (appendix), „Archiwum Emigracji: Studia, Szkice, Dokumenty”, nr ½.
Moździerz Z., 2013, Architektura i rozwój przestrzenny Zakopanego 1600–2013, Zakopane.
Nastulanka K., 1975, Sami o sobie. Rozmowy z pisarzami i uczonymi, Warszawa.
Niemcy ograniczyli naloty na Polskę z powodu braku benzyny, 1939, „Wiek Nowy”, nr 11.
Odziemkowski J., 1989, Warszawa w wojnie obronnej 1939 roku, Warszawa.
Pałaszewska M., 2009, Wrzesień 1939 w Krzemieńcu, „Niepodległość i Pamięć”, nr 16/2.
Parafia św. Krzyża w Warszawie, Księga „Śluby 1934–1935”. Raptularz, 1934, nr 136; cyt. za: Polski słownik biograficzny, 1999–2000, t. 39, pod red. H. Markiewicza, Kraków.
Parlett D., 2008, The Penguin Book of Card Games, London.
Pinkwart M., Długołęcka-Pinkwart L., 2003, Zakopane. Przewodnik historyczny, Bielsko-Biała.
Poland and the Coming of the Second World War. The Diplomatic Papers of A. J. Drexel Biddle, Jr., United States Ambassador to Poland, 1937–1939, 1976, edited with an introduction by P. V. Cannistraro, E. D. Wynot, Jr., T. P. Kovaleff, Columbus.
Prace Naukowe Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, 2001, t. 1, pod red. J. Putkowskiej, Warszawa.
Pytasz M., 1994, Stanisław Baliński, w: Literatura emigracyjna 1939–1989, t. 1, pod red. J. Garlińskiego, Katowice.
Pytasz M., 1998, Wygnanie, emigracja, diaspora, Katowice.
Pytasz M., 2000, Kilka opowieści o niektórych dolegliwościach bycia poetą emigracyjnym i inne historie, Katowice.
Rozgłośnie BBC World Service, Radio France Internationale i Voice of America w komunikowaniu międzynarodowym: od propagandy do dyplomacji publicznej, 2019, Katowice.
Słonimski A., 1946, Wybór poezji, Warszawa.
Słonimski A., 1972, Poezje wybrane, wyb. A. Słonimski, Warszawa.
Słonimski A., 1975, Alfabet wspomnień, Warszawa.
Słonimski A., 1987, Wspomnienia warszawskie, Warszawa.
Słonimski A., 1999, Laski, w: idem, Liryki najpiękniejsze, Toruń.
Stępień M., 1996, Jarosława Iwaszkiewicza droga do Polski Ludowej, Kraków.
Stępień M., 2005, „Jak grecka tragedia”. Pisarz polski w sytuacji wyboru (1944–1948), Kraków.
Stradecki J., 1977, W kręgu Skamandra, Warszawa.
Taka jest „polska wojna”, 1939, „Dobry Wieczór! Kurier Czerwony”, nr 257.
Tomasik K., 2014, Dziwka i pedał (Halina Lenczewska i Antoni Borman), w: idem, Homobiografie, Warszawa.
Vacaresco Callimachi M., 1949, Yesterday Was Mine, New York.
Wójcik W., 1995, Skamandryci i inni nad Sekwaną, Katowice.
Wróbel W., 2018, Romuald Lenczewski – rodzina, życie, dzieło, „Juchnowieckie Szepty o Historii”, nr 3.
Wystawa prac Janiny Konarskiej 1900–1975. Katalog, 1977, Warszawa.
Zbyszewski W. A., 2000, Gawędy o ludziach i czasach przedwojennych, Warszawa.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Magdalena Budnik

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 437
Liczba cytowań: 0