Skip to main content Skip to main navigation menu Skip to site footer
  • Register
  • Login
  • Language
    • English
    • Język Polski
  • Menu
  • Home
  • Current
  • Archives
  • About
    • About the Journal
    • Submissions
    • Editorial Team
    • Privacy Statement
    • Contact
  • Register
  • Login
  • Language:
  • English
  • Język Polski

The Art of Editing. Textological and Editorial Studies

“Kontrabanda” satirical nativity scene (1958) – attempt to reconstruct the content
  • Home
  • /
  • “Kontrabanda” satirical nativity scene (1958) – attempt to reconstruct the content
  1. Home /
  2. Archives /
  3. Vol. 20 No. 2 (2021): Beyond the history of literature: unknown archives, inedita, reception problems /
  4. TREATISES AND ARTICLES

“Kontrabanda” satirical nativity scene (1958) – attempt to reconstruct the content

Authors

  • Katarzyna Smyczek Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0001-6866-7731

DOI:

https://doi.org/10.12775/SE.2021.0020

Keywords

satirical nativity scene, satire, Polish People’s Republic, Ryszard Wierzbowski, Marek Groński

Abstract

The article concerns the satirical nativity scene by Ryszard Marek (Ryszard Wierzbowski and Marek Groński) entitled Kontrabanda. It is an attempt to recreate the scenario of a stage adaptation of the work. The premiere of the play, directed by Bogdan Baer, took place on February 14, 1958, at Teatr Nowy in Łódz. Fragments of the performance were published in the local press in Łódź (“Dziennik Łódzki” 1958, no. 28 (3483), p. 4) and in “Szpilki” (1958, no. 16 (868), pp. 4–5) and “Odgłosy” (1959, no. 15 (59), p. 11) journals. The source material also includes “Biuletyny Państwowego Teatru Nowego”, escrowed at the National Archives in Łódź. The basis of reconstruction of the performance’s details are also reviews of the play.

Satirical texts constitute particularly interesting research material. They were inspired by and in response to the socio-political situation in the country. An important aspect of the article is an extensive editorial commentary to the discussed work, which will allow to explain the incomprehensible content, resulting from the setting of the text in the reality of the socialist state.

Author Biography

Katarzyna Smyczek, Uniwersytet Łódzki

doktorantka w Zakładzie Literatury Polskiej XX i XXI wieku na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. W kręgu jej zainteresowań badawczych znajduje się literatura satyryczna, twórczość kabaretowa oraz cenzura w PRL. Jest autorką artykułów: Cenzorska recepcja telewizyjnych programów rozrywkowych na podstawie Uwag dotyczących niektórych ujemnych zjawisk w programie artystycznym TV oraz w repertuarze kin i teatrów Głównego Urzędu Kontroli Prasy Publikacji i Widowisk (2019), Elegia starozakonna – o szmoncesie w PRL-u (2019), Satyra o ludziach radzieckich. Nie dla mnie Ryszarda Marka w dokumentach Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk (2020).

References

Źródła

APŁ, Zbiory Teatrów Łódzkich, sygn. 4/48, k. 110.

APŁ, Zbiory Teatrów Łódzkich, sygn. 4/48, k. 16.

APŁ, Zbiory Teatrów Łódzkich, sygn. 4/48, k. 31.

APŁ, Zbiory Teatrów Łódzkich, sygn. 4/48, k. 72.

Literatura

Adamczewska I., 2015, Powieść reportażowa czy dziennikarska? Uwagi o międzywojennej twórczości prozatorskiej Jalu Kurka, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica”, nr 2 (28).

Baron-Milian M., 2015, Prawość Ojca. Aleksandra Wata zmagania z testamentem, „Śląskie Studia Polonistyczne”, t. 7, nr 2.

Berlewi H., 1957, Nieco o dawnej Awangardzie, „Życie Literackie”, R. 7, nr 27 (285).

Boy-Żeleński T., 1978, Reflektorem w mrok, wybór, wstęp i oprac. A. Z. Makowiecki, Warszawa.

Burek W., Iwaszkiewicz J., 1995, Sandomierz nas połączył. Korespondencja z lat 1945–1963, wstęp K. Burek, Warszawa.

Burek W., 1956, Siwy Każmirz i insi, wstęp J. Iwaszkiewicz, Warszawa.

Czerwiński B., 1957, 25-lecie poradnika „Co czytać?”, „Homo Dei”, R. 26, nr 2 (80), s. 247–257.

Dąbrowska M., 1988, Dzienniki, t. 4: 1951–1957, Warszawa.

Eisler J., 2008, Polskie miesiące, czyli kryzysy w PRL, Warszawa.

Grabowska A., 1958, Szopka polityczna w Teatrze Nowym (recenzja), „Głos Robotniczy” 25.02, nr 47 (4236).

Grzenkowicz M., 2017, Jan Zbigniew Słojewski nie żyje. Felietony "Hamiltona" w latach 60. i 70. czytali wszyscy, „Gazeta Wyborcza”, 10 sierpnia, https://wyborcza.pl/7,75410,22215909,jan-zbigniew-slojewski-nie-zyje-felietony-hamiltona-w-latach.html (dostęp: 26.07.2021).

Jagoszewski M., 1956, Niestety, z zaproszenia skorzystać nie możemy, wywiad z Kazimierzem Dejmkiem, „Dziennik Łódzki”, R. 12, nr 273 (3108).

Kompel G., 2007, Dejmka narodowy teatr w Łodzi, Łódź.

Kompel G., 2010, Teatr Nowy (1949–1961), w: Teatr Kazimierza Dejmka, pod red. A. Kuligowskiej-Korzeniewskiej, Łódź.

Kot W., b.d.w., Polskie dekady. Kronika naszych czasów”, Poznań.

Kotula J., 1994, Bogdan Baer: 45 lat pracy artystycznej (1949–1994), Warszawa.

Kowalczyk A. S., 2014, Sandauer i „Kultura”, w: Artur Sandauer – pisarz, krytyk, historyk literatury, Warszawa.

Kruczkowski L., 1971, Sprzymierzeniec trudny i niezbędny, w: idem, Literatura i polityka: Wśród swoich i obcych, 1945–1962, t. 2, Warszawa.

Kuciel-Frydryszak J., 2012, Słonimski. Heretyk na ambonie, Warszawa.

Kuligowska-Korzeniewska A., 2010, Między pamięcią a historią, w: Teatr Kazimierza Dejmka, pod red. A. Kuligowskiej-Korzeniewskiej, Łódź.

Kurek J., 1957, Futuryzm i Awangarda, „Życie Literackie”, R. 7, nr 24 (282).

Lubelski T., 2007, Kanał: 50 lat temu: paradoks odbioru, „Kino”, t. 41, nr 479.

Machejko W., 2005, Z ikrą i pod prąd, czyli w krainie Pstrąga, Warszawa.

Macużanka Z., 1976, Leon Kruczkowski, Warszawa.

Marek R., 1958, Kontrabanda, czyli szopka polityczno-literacka, „Dziennik Łódzki”, R. 14, nr 28 (3483).

Marek R., 1958, Kontrabanda, czyli szopka polityczno-literacka, „Dziennik Łódzki”, R. 14, nr 28 (3483).

Marek R., 1959, Kontrabanda. Szopka 1957 [fragmenty], „Odgłosy”, nr 15 (59), 12 kwietnia.

Marek R., 1956, Między Madrytem a Dakarem, „Przekrój”, nr 25 (584).

Marek R., 1958, Szopka polityczno-literacka pt. „Kontrabanda”, „Szpilki”, nr 16 (868).

Michałowska T., 2006, Średniowiecze, Warszawa.

Mołdawa T., 1991, Ludzie władzy 1944–1991. Władze państwowe i polityczne Polski według stanu na dzień 28 II 1991, Warszawa.

Nie tak „in illo tempore” bywało, 1901, w: Bukiet pieśni światowych, zebrał J. Chociszewski, Poznań.

Ochocki A., 1989, Erika zdradza tajemnice, Łódź.

Panasewicz J., 1958, Ubaw na dwadzieścia dwie kukiełki, „Express Ilustrowany”, R. 3, nr 47 (395).

Pietrych K., 2021, Młodzieńcze intermedia Aleksandra Wata (Anatola Sterna i Henryka Berlewiego), „Porównania”, nr 1 (28).

Piotrowski A., 1958, Witaj Szopko, „Sztandar Młodych”, nr 46 (2426).

Pirożyński M., 1957, Do Redakcji czasopisma „Współczesność”, „Współczesność”, nr 8.

Pirożyński M., 1957, Religia w szkole, „Homo Dei”, R. 26, nr 1 (79), s. 140–142.

Pirożyński M., 1957, Wolnomyślicielstwo w akcji, „Homo Dei”, R. 26, nr 5 (83).

Pirożyński, 1957, wywiad przeprowadził Jan Zbigniew Słojewski, „Współczesność”, nr 7.

Rogoszówna Z., 1924, Była babuleńka, w: eadem, Piosenki dziecięce, Warszawa.

Sandauer A., 1957, Bez taryfy ulgowej, „Kultura”, R. 7-117/8-118.

Sandauer A., 1959, Bez taryfy ulgowej, Warszawa.

Sandauer A., 1956, Moje odchylenia (mętniackie, kosmopolityczne, formalistyczne), Kraków.

Słojewski J. Z., 1957, Odpowiedź, „Współczesność”, nr 8.

Słonimski A., 1957, Mechano-bzdura, „Życie Literackie”, R. 7, nr 27 (285).

Stanisław „Ibis” Gratkowski, 1972, w: Artyści plastycy okręgu warszawskiego 1945–1970. Słownik biograficzny, red. A. Janota, Warszawa.

Szymański Z., 1957, Prekursorzy sztuki abstrakcyjnej, „Życie Warszawy”, R. 14, nr 280 (4389).

Uchwała Rady Państwa z dnia 11 lipca 1955 r. o nadaniu odznaczeń państwowych, http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WMP19550911144/O/M19551144.pdf (dostęp: 28.02.2021).

Uwagi wydawcy, 2004, w: S. Żeromski, Pisma zebrane, t. 23, pod red. Z. Golińskiego, Warszawa.

Wańkowicz M., 1957, Monte Cassino, Warszawa.

Wat A., 1957, Z dziejów polskiej awangardy. Blok i jego program społeczny, „Życie Literackie”, R. 7, nr 21 (279).

Węgrzyniak R., Prapremiera Grzechu Stefana Żeromskiego, w: Encyklopedia Teatru Polskiego, http://encyklopediateatru.pl/kalendarium/1880/prapremiera-grzechu-stefana-zeromskiego (dostęp: 28.02.2021).

Wierzbowski R., 1990, O szopce. Studia i szkice, wybór i oprac. M. Waszkiel, Łódź.

Wierzbowski R., 1990, Szopka satyryczna – polski gatunek teatralno-literacki, w: idem, O szopce. Studia i szkice, Łódź.

Wilmański J., 1968, Kawał czasu 1947–1967: rysunki satyryczne Jerzego Jankowskiego, Warszawa.

Wojciechowski A., 1958, „Kontrabanda” czy oclone?, „Wiadomości”, R. 13, nr 28 (641).

Wolański R., 1995, Leksykon polskiej muzyki rozrywkowej, Warszawa.

Zygmunt Broniarek, 1984, w: Kto jest kim w Polsce 1984: informator biograficzny, red. L. Bacela, Warszawa.

The Art of Editing. Textological and Editorial Studies

Downloads

  • PDF (Język Polski)

Published

2021-12-20

How to Cite

1.
SMYCZEK, Katarzyna. “Kontrabanda” satirical nativity scene (1958) – attempt to reconstruct the content. The Art of Editing. Textological and Editorial Studies. Online. 20 December 2021. Vol. 20, no. 2, pp. 63-79. [Accessed 12 December 2025]. DOI 10.12775/SE.2021.0020.
  • ISO 690
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Download Citation
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Issue

Vol. 20 No. 2 (2021): Beyond the history of literature: unknown archives, inedita, reception problems

Section

TREATISES AND ARTICLES

License

Copyright (c) 2021 Katarzyna Smyczek

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

Stats

Number of views and downloads: 1254
Number of citations: 0

Search

Search

Browse

  • Browse Author Index
  • Issue archive

User

User

Current Issue

  • Atom logo
  • RSS2 logo
  • RSS1 logo

Information

  • For Readers
  • For Authors
  • For Librarians

Newsletter

Subscribe Unsubscribe

Language

  • English
  • Język Polski

Tags

Search using one of provided tags:

satirical nativity scene, satire, Polish People’s Republic, Ryszard Wierzbowski, Marek Groński
Up

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partners

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Nicolaus Copernicus University Accessibility statement Shop