Sztuka Edycji
Intymistyka Stanisława Vincenza w perspektywie tekstologiczno-edytorskiej
DOI: http://dx.doi.org/10.12775/SE.2019.0028
Abstrakt
Rozpatrywanie spuścizny Stanisława Vincenza w kategoriach literatury dokumentu osobistego prowadzi do wyodrębnienia trzech grup tekstów. Wspomnienia przyjaciół mają charakter publicystyczny albo literacki, korespondencja pisarza odsłania prywatny dialog. Trzecią grupę tworzą Dialogi z Sowietami, interview przeprowadzony przez Johna Marbacha oraz zapiski drugiej żony, Ireny Vincenzowej, ogłoszone w „Regionach” jako Rozmowy ze Stanisławem Vincenzem. Teksty Vincenza naznaczone są powściągliwością, co wynika zarówno z poetyki listów, wykładów czy solilokwiów, jak i praktyki dyktowania żonie większości wypowiedzi epistolarnych. To pośrednictwo zmieniało sytuację komunikacyjną: wprowadzało świadka, słuchacza i współtwórcę/współautora listu (drugi podmiot). Najpełniejszym odbiciem osobowości pisarza, rejestrującym szeroką skalę emocji, są również dwupodmiotowe zapiski Ireny Vincenzowej oraz zmieszane gatunkowo bruliony, w których strumień materiałów warsztatowych zlewa się z notatkami diariuszowymi. Badanie Vincenzowskiej intymności wyrażonej wymaga rozpoznania podmiotowości w poszczególnych tekstach, ich kontekstów sytuacyjnych i materialnego upostaciowania oraz – przede wszystkim – zasobu utrwaleń zapisowych. Analiza przekazów i rekonstrukcja praktyk piśmiennych i nawyków autorskich pozwala na trafne opisanie dziejów konkretnego artefaktu – takie postępowanie tożsame jest z założeniami antropologii pisma, lecz najlepsze efekty obiecuje w perspektywie tekstologiczno-edytorskiej.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Antropologia pisma. Od teorii do praktyki, 2010, red. Ph. Artières, P. Rodak, Warszawa.
Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów, 2003, oprac. G. Godlewski, A. Mencwel, R. Sulima, red. i wstęp G. Godlewski, Warszawa.
Artwińska A., 2016, Autobiografia podwójna i „sceny pisania”: „Let let. (Pokus o rekapitulaci)” Josefa Hiršaka i Bohumily Grögerovej, w: Autobiografie (po)graniczne, red. I. Iwasiów, T. Czerska, Kraków.
Bieńko M., 2013, Intymne i prywatne praktyki codzienności. Studium socjologiczne, Warszawa.
Choroszy J. A., 2016, Korespondencja Józefa Wittlina ze Stanisławem Vincenzem, w: Józef Wittlin – pisarz kulturowego pogranicza, red. R. Zajączkowski, Lublin.
Choroszy J. A., 2015, Parafraza ojczenaszowa Stanisława Vincenza, w: Zatrudnienie: literat. Materiały, studia i szkice o Stanisławie Vincenzie, red. J. A. Choroszy, Wrocław.
Choroszy J. A., 2002, Twórczość Stanisława Vincenza w perspektywie tekstologicznej, w: Stanisław Vincenz – humanista XX wieku, red. M. Ołdakowska-Kuflowa, Lublin.
Czermińska M., 2000, Autobiograficzny trójkąt. Świadectwo, wyznanie i wyznanie, Kraków.
Czermińska M., 2009, O autobiografii i autobiograficzności, w: Autobiografia, red. M. Czermińska, Gdańsk.
Czerska T., 2016, Dzienniki podwójne, czyli o kanibalizmie w diarystyce, w: Autobiografie (po)graniczne, red. I. Iwasiów, T. Czerska, Kraków.
Godlewski G., 2008, Słowo – pismo – sztuka słowa. Perspektywy antropologiczne, Warszawa.
Górski K., 1975, Tekstologia i edytorstwo dzieł literackich, Warszawa.
Intymność wyrażona, 2006, red. M. Kisiel, M. Tramer, Katowice.
Iwasiów I., 2016, Wprowadzenie, w: Autobiografie (po)graniczne, red. I. Iwasiów, T. Czerska, Kraków.
Kita M., 2006, „Dziękuję za rozmowę”. Archiwizacja rozmów i typy tekstów powstałych na ich kanwie, w: Czas i konwersacja. Przeszłość i teraźniejszość, red. M. Kita, J. Grzenia, Katowice.
Kita M., Gatunki mowy i skrypty kulturowe dyskursu prywatności, https://www.us.edu.pl/gatunki-mowy-i-skrypty-kulturowe-dyskursu-prywatnosci.
Kostkiewiczowa T., 2014, Publiczne, prywatne, intymne – o sposobach rozumienia i miejscu w kulturze XVIII wieku, w: Publiczne, prywatne, intymne w kulturze XVIII wieku, red. T. Kostkiewiczowa, Warszawa.
Kubiak Z., 1993, Czar domu i horyzontów świata, w: I. Vincenzowa, Rozmowy ze Stanisławem Vincenzem, „Regiony”, nr 1.
Ługowska J., 2015, Vincenz – mistrz słowa mówionego, Wrocław.
Madejski J., 2007, Kanon i „przepisywanie” literatury. Sytuacja diarystyki (Uwagi wstępne), „Słupskie Prace Filologiczne. Seria Filologia Polska”, t. 5.
Marbach J., 1976, Rozmowa ze Stanisławem Vincenzem, przeł. J. Torosiewicz [A. Vincenz], „Wiadomości” (Londyn), nr 7.
Marbach P., 1992, Dialog Stanisława Vincenza. Kalejdoskop wspomnień i obrazów, przeł. J., J. Bukowscy, w: Świat Vincenza. Studia o życiu i twórczości Stanisława Vincenza (1888–1971), red. J. A. Choroszy, J. Kolbuszewski, Wrocław.
Metaliterackie listowania. List jako dokument świadomości literackiej pisarza, 2012, red. I. Sikora, A. Czajkowska, Częstochowa.
Musiał M., 2015, Intymność i jej współczesne przemiany. Studium z filozofii kultury, Kraków.
Nęcka A., 2006, Granice przyzwoitości. Doświadczenie intymności w polskiej prozie najnowszej, Katowice.
Nowaczyński P., 2003, „Rozmowa ze Stanisławem Vincenzem”, czyli o sensie ludzkiej historii, w: idem, Mądrość Vincenza, Lublin.
Ołdakowska-Kuflowa M., 2015, O korespondencji Stanisława Vincenza, w: Zatrudnienie: literat. Materiały, studia i szkice o Stanisławie Vincenzie, red. J. A. Choroszy, Wrocław.
Prywatne/publiczne. Gatunki pisarstwa kobiecego, 2011, red. I. Iwasiów, Szczecin.
Rodak P., 2014, Rzeczy pisane, rzeczy napisane. O materialności praktyk piśmiennych, w: Literatura i „faktury” historii XX (i XXI) wieku, red. A. Molisak et al., Warszawa.
Rodak P., 2010, Wstęp. Autobiografia i dziennik osobisty jako przedmiot badań Philippe’a Lejeune’a, w: Ph. Lejeune, „Drogi zeszycie…”, „drogi ekranie...” O dziennikach osobistych, przeł. A. Karpowicz, M., P. Rodakowie, wybór, wstęp i oprac. P. Rodak, Warszawa.
Sztuka pisania. O liście polskim w wieku XIX, 2000, red. J. Sztachelska, E. Dąbrowicz, Białystok.
Trzynadlowski J., 1976, Edytorstwo. Tekst, język, opracowanie, Warszawa.
Vincenz A., 1993, Wstęp, w: I. Vincenzowa, Rozmowy ze Stanisławem Vincenzem, „Regiony”, nr 1.
Vincenz i krytycy. Antologia tekstów, 1991, wybór, wstęp, oprac. P. Nowaczyński, Lublin 2003.
Vincenz S., 1991, Dialogi z Sowietami, Kraków.
Vincenz S., 1992, Outopos. Zapiski z lat 1938–1944, autograf odczytał A. Vincenz, do druku podał J. A. Choroszy, Wrocław.
Vincenz S., 1983, Po stronie dialogu, t. 1–2, Warszawa.
Vincenz S., 2015, Z listów do rodziny, oprac. A. Ruszczak, w: Zatrudnienie: literat. Materiały, studia i szkice o Stanisławie Vincenzie, red. J. A. Choroszy, Wrocław.
Vincenzowa I., 1993–2002, Rozmowy ze Stanisławem Vincenzem, „Regiony”.
Zimand R., 1990, Diarysta Stefan Ż., Wrocław.
Żmidziński J., 2015, Czy Vincenz był melomanem? Wątki muzyczne w „Rozmowach ze Stanisławem Vincenzem”, w: Zatrudnienie: literat. Materiały, studia i szkice o Stanisławie Vincenzie, red. J. A. Choroszy, Wrocław.
Życie prywatne Polaków w XIX wieku, t. 7: „Prywatne światy zamknięte w listach”, 2018, red. J. Kita, M. Korybut-Marciniak, Łódź–Olsztyn.
ISSN 2084-7963 (print)
ISSN 2391-7903 (online)