Publikacje o tematyce filozoficznej wydane na ziemiach polskich w drugiej połowie XIX w. – studium bibliometryczne

Irena Krystyna Gruchała, Małgorzata Stanula

DOI: http://dx.doi.org/10.12775/TSB.2020.017

Abstrakt


W artykule przedstawia się charakterystykę publikacji z zakresu filozofii, opublikowanych na ziemiach polskich w drugiej połowie XIX w. W okresie utraty niepodległości tematyka filozoficzna miała niewielki udział w repertuarze wydawniczym. W badaniach starano się uwzględnić postulaty badawcze Davida Nicolasa i Maureen Ritchie, Wandy Pindlowej oraz Marty Skalskiej-Zlat wobec zastosowania technik bibliometrycznych w bibliologii. Podstawą źródłową pracy jest baza stworzona w programie Excel. Zarejestrowano w niej 1121 opisów bibliograficznych książek, w tym również nadbitki i odbitki. Do zgromadzenia danych wykorzystano głównie „Bibliografię Filozofii Polskiej” oraz Elektroniczną Bazę Bibliografii Estreichera. Zebrane dane liczbowe poddano badaniom opisującym, zastosowano także analizy statystyczne. Dynamikę zmian objętości publikacji zobrazowano za pomocą testu Kruskala-Wallisa. Test Ch2 Pearsona służył do zbadania zależności liczby publikacji: od miejsca wydania i jego przynależności do jednego z trzech zaborów; kategorii wydawcy; formy przekazu oraz działu klasyfikacji. Testu tego użyto również do ukazania związków między kategorią wydawcy a formą publikacji oraz między kategorią wydawcy a treścią dokumentu. Test U Manna Whitneya wykorzystano do porównania objętości odbitek i nadbitek z klasycznymi książkami. Analizy statystyczne przeprowadzono za pomocą oprogramowania MS Excel (Microsoft) i Statistica 12 (StatSoft Inc.). Zastosowanie technik bibliometrycznych potwierdziło ich przydatność do badania piśmiennictwa w ujęciu historycznym. W wyniku badań powstał obraz upowszechniania treści filozoficznych na ziemiach polskich w drugim półwieczu XIX stulecia. Tworzą go składniki o charakterze dynamicznym i statycznym. Niektóre z nich wpisują się w rezultaty badań dotyczących całości ruchu wydawniczego w okresie utraty niepodległości.

Słowa kluczowe


publikacje filozoficzne; bibliometria historyczna; kultura książki; analizy statystyczne

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


„Bibliografia Filozofii Polskiej” 1960–2002, T. 2 (1831/1864) - T. 4 (1896/1918).

Elektroniczna Baza Bibliografii Estreichera (EBBE) [online] [dostęp 10 września 2019]. Dostępny w World Wide Web: https://www.estreicher.uj.edu.pl/home/.

Federacja Bibliotek Cyfrowych, Zbiory polskich instytucji kultury on-line [online] [dostęp 20 listopada 2019]. Dostępny w World Wide Web: https://fbc.pionier.net.pl.

Katalog centralny NUKAT [online] [dostęp 20 października 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://katalog.nukat.edu.pl/search/query?theme=nukat.

Katalog główny Biblioteki Narodowej [online] [dostęp 15 września 2019]. Dostępny w World Wide Web: https://katalogi.bn.org.pl/discovery/search?vid=48OMNIS_NLOP:48OMNIS_NLOP〈=pl.

Katalog Podstawowy Biblioteki Jagiellońskiej [online] [dostęp 25 października 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://pka.bj.uj.edu.pl/PKA/index.php.

Polona [online] [dostęp 20 listopada 2019]. Dostępny w World Wide Web: https://polona.pl/.

Powszechna Encyklopedia Filozofii, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu [online] [dostęp 20 listopada 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://www.ptta.pl/.

Słownik filozofów polskich, red. Bolesław Andrzejewski, Roman Kozłowski, Poznań 1999.

Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna, oprac. Teresa Turowska, Jolanta Hys, Joanna Kwiatkowska, Warszawa 2006.

Adamczyk Danuta, Polskie społeczne placówki wydawnicze we Lwowie w dobie autonomii galicyjskiej, Kielce 1996.

Arct Stanisław, Pawłowska Eugenia, Wydawcy warszawscy w latach 1878–1914, [w:] Z dziejów książki i bibliotek w Warszawie, red. Stanisław Tazbir, Warszawa 1961, s. 320–384.

Bieńkowski Tadeusz, Antyk, [w:] Słownik literatury polskiego oświecenia, red. Teresa Kostkiewiczowa, Wrocław 1977, s. 14–23.

Czarnowska Maria, Ilościowy rozwój polskiego ruchu wydawniczego w latach 1501–1965, Warszawa 1967.

Filozofia i myśl społeczna w latach 1865–1895. Cz. 2, oprac. Anna Hochfeldowa, Barbara Skarga, Warszawa 1980.

Filozofia w Polsce: słownik pisarzy, red. Bronisław Baczko, Wrocław 1971.

Gawor Leszek, Myśliciele mało znani. Filozofia polska końca XIX wieku i pierwszych dekad XX stulecia, Rzeszów 2011.

Gruca Anna, Wydawcy w Krakowie w latach 1878–1914, [w:] Biblioteka i informacja w komunikowaniu, red. Maria Kocójowa, Kraków 2000, s. 226–231.

Gruca Anna, Nakładem własnym…, Kraków 2007.

Gutry Czesław, O wydawaniu nadbitek, odbitek i wycinków, Warszawa 1946.

Hérubel Jean-Pierre, Historical Bibliometrics: Its Purpose and Significance to the History of Disciplines [online] [dostęp 6 stycznia 2020]. Dostępny w World Wide Web: https://www.researchgate.net/publication/242308504_Historical_Bibliometrics_Its_Purpose_and_Significance_to_the_History_of_Disciplines.

Jazdon Artur, Wydawcy poznańscy 1815–1914, Poznań 2012.

Konopka Maria, Dokumenty koncesyjne jako źródło do dziejów instytucji książki (na przykładzie galicyjskich firm czasów autonomii), [w:] Książka zawsze obecna, red. Barbara Bieńkowska, Wrocław 2010, s. 267–276.

Konopka Maria, Polski rynek wydawniczy Lwowa w dobie autonomii galicyjskiej (1867–1914), Kraków 2018.

Maleczyńska Kazimiera, Polski repertuar wydawniczy doby zaborów (problematyka badawcza i główne tendencje rozwojowe), „Roczniki Biblioteczne” 1983, z. 1–2, s. 273–287.

Matwijów Maciej, Odbitka (nadbitka), [w:] Encyklopedia książki, T. 2, red. Anna Żbikowska-Migoń, Marta Skalska-Zlat, Wrocław 2017, s. 293.

Mlekicka Marianna, Wydawcy warszawscy w XIX w. jako grupa społeczna i ich związki z inteligencją, [w:] Inteligencja polska XIX i XX wieku. Studia, T. 4, red. Ryszarda Czepulis-Rastenis, Warszawa 1985, s. 9–32.

Migoń Krzysztof, Nauka o książce. Zarys problematyki, Wrocław 1984.

Migoń Krzysztof, O współczesnej sytuacji badawczej w naukach o książce, bibliotece i informacji, „Przegląd Biblioteczny” 2008, z. 1, s. 14–21.

Nicholas David, Ritchie Maureen, Literature and bibliometrics, London 1978.

Nowak Piotr, Piśmiennictwo z zakresu nauk społecznych i humanistycznych przedmiotem oceny i analiz metodami bibliometrycznymi, „Roczniki Naukowe PWSZ im. J. A. Komeńskiego w Lesznie” 2004, nr 2, s. 5–18.

Pindlowa Wanda, Bibliometria, informetria i scientometria – refleksje terminologiczne i wzajemne relacje, [w:] Z problemów metodologii i dydaktyki bibliotekoznawstwa i informacji naukowej, red. Maria Kocójowa, Kraków 1990, s. 63–73.

Pindlowa Wanda, Bibliometria i jej znaczenie dla badań nad książką, „Studia o Książce” 1988, T. 17, s. 301–327.

Potocki Antoni, Polska literatura współczesna, Cz. 1, Warszawa 1911.

Ruskin John, Sztuka, społeczeństwo, wychowanie, Wrocław 1977.

Skalska-Zlat Marta, Bibliometria, [w:] Encyklopedia książki, red. Anna Żbikowska-Migoń, Marta Skalska-Zlat, Wrocław 2017, s. 258–260.

Skalska-Zlat Marta, Bibliometria – pojęcia, metody, kierunki badań, „Roczniki Biblioteczne” 1988, z. 2, s. 259–283.

Skoczyński Jan, Woleński Jan, Historia filozofii polskiej, Kraków 2010.

Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. Józef Bachórz, Alina Kowalczykowa, Wrocław 2002.

Słownik pisarzy antycznych, red. Anna Świderkówna, Warszawa 2001.

Słownik pojęć filozoficznych, red. Władysław Krajewski, Warszawa 1996.

Tatarkiewicz Władysław, Historia filozofii, T. 1–3, Warszawa 1978.

Woźniczka Maciej, Fenomen kulturowego funkcjonowania filozofii Augusta Comte’a, [w:] Poglądy Augusta Comte’a z perspektywy schyłku XX wieku, red. Ireneusz Świtała, Częstochowa 1999, s. 59–88.

Żbikowska-Migoń Anna, Początki bibliometrii? Oświeceniowa próba analizy statystycznej katalogów księgarskich, „Roczniki Biblioteczne” 1987, z. 1, s. 175–187.




Bookmark and Share




ISSN 2080-1807 (print)
ISSN 2392-1633 (online)

Partnerzy platformy czasopism