Nowe tendencje w dezynfekcji i dezynsekcji zabytków na podłożu papierowym
DOI:
https://doi.org/10.12775/TSB.2015.024Słowa kluczowe
dezynfekcja, dezynsekcja, zabytkowy papierAbstrakt
Grzyby i bakterie oraz owady, głównie larwy chrząszczy i rybiki, stanowią często przyczynę znacznych zniszczeń zabytków na podłożu papierowym. Zwalczanie biologicznych szkodników niszczących zabytki na podłożu papierowym związkami chemicznymi o właściwościach biobójczych stosuje się od lat 50. XX w., jednak lata późniejsze przyniosły krytykę z powodu nadmiernego stosowania biocydów, bowiem coraz większą uwagę zwracano na ich szkodliwość dla zdrowia ludzi, środowiska, a niekiedy także dla materii zabytkowej. W wielu krajach Europy (Niemcy, Holandia) i Ameryki Północnej (Kanada, USA) od kilkunastu lat rezygnuje się z dezynfekcji zabytków na podłożu papierowym lub ogranicza się ją do obiektów bardzo silnie porażonych przez mikroorganizmy i wtedy zaleca się przeważnie dezynfekcję promieniami gamma lub wodnym roztworem 70% etanolu. W Polsce zaleca się wykonanie badań żywotności mikroorganizmów przed podjęciem decyzji o konieczności dezynfekcji zabytku.
Zwalczanie owadów w zabytkach na podłożu papierowym obecnie przeprowadza się metodą gazowania w zmodyfikowanej atmosferze, zawierającej 99,9% azotu. Dezynsekcja trwa ok. 3 tygodnie i zapewnia zabicie owadów we wszystkich stadiach rozwojowych bez konieczności stosowania toksycznych związków chemicznych. Rozmiary specjalnych foliowych komór do dezynsekcji można dobrać w zależności od wielkości obiektów, a podczas zabiegu utrzymuje się wymaganą wilgotność względną atmosfery, tj. ok. 55%. Od kilku lat zabiegi dezynsekcji z użyciem zmodyfikowanej atmosfery są dostępne także w Polsce.
Bibliografia
BrokerhofAgnesde, van Zanen Bert, den Teuling Arnold, Fluffy stuff. Integrated Control of Mould in Archives, Amsterdam 2007.
FlorianMary-Lou, Fungal facts. Solving fungal problems in heritage collections, London 2002.
GilbergMark, The Effects of Low Oxygen Atmospheres on Museum Pests, „Studies in Conservation” 36: 1991, s. 93–98.
Haberditzl Anna, Was tun mit schimmelbefallenen Archivalien und Büchern? Betrachtungen zum Allheilmittel Desinfektion, [w:] Bestandserhaltung, Herausforderung und Chancen, hrsg. von Hartmut Weber, Stuttgart, 1997, s. 250–281.
Hahn Oliver, Chemische Schädlingsbekämpfung. Risike für Pigmente und Farbstoffe, „Restauro” 4: 1999, s. 275–279.
Fuchs Robert, Zwalczanie szkodników na zaatakowanym materiale bibliotecznym i archiwalnym – porównanie starych i nowych metod. Nowoczesne metody badawcze do porównania zmian w strukturze molekularnej, „Ochrona Zabytków” 51: 1998, s. 63–79.
Jędrzejewska Hanna, Szkodliwe oddziaływanie środków owadobójczych i grzybobójczych na zabytki papierowe, „Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków” 24: 1969 seria B, s. 145–161.
Karbowska-Berent Joanna, Dezynfekcja chemiczna zabytków na podłożu papierowym – skuteczność i zagrożenia, Toruń 2014.
Kowalik Romuald, Sadurska Irena, The disinfection of infected store-rooms in archives, „Acta Microbiologica Polonica” 15: 1966, s. 193–198.
Sadurska Irena, Kowalik Romuald, Stosowanie chlorowanych fenoli do dezynfekcji pomieszczeń archiwalnych, bibliotecznych i muzealnych, „Archeion” 48: 1968, s. 37–44.
Selwitz Charles, Maekawa Shin, Inert Gases in the Control of Museum Insect Pests, Los Angeles 1998.
Strzelczyk Alicja B., Rosa Halina, Jałowienie akwarel i pasteli parami fungicydów, „Ochrona Zabytków” 108: 1975, s. 61–66.
Strzelczyk Alicja B., Rosa Halina, Zastosowanie Sterinolu do mycia i jałowienia zabytkowych książek i grafik, „Ochrona Zabytków” 116/117: 1977, s. 70–73.
Valentin Nieves, Biodeterioration of library materials disinfection methods and new alternatives,„The Paper Conservator” 10: 1986, s. 40–45.
Hofenk de Graaf Judith H., RoelofsWilma G.Th, Badanie wpływu tlenku etylenu i promieniowania gamma na starzenie papieru, „Notes Konserwatorski” 5: 2001, s. 78–88.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 575
Liczba cytowań: 0