Skuteczna czy nieskuteczna. Socjalistyczna cenzura w czasach terroru stalinowskiego. Studium przypadku poznańskiego wydawnictwa Albertinum (Księgarni św. Wojciecha)

Piotr Nowak

DOI: http://dx.doi.org/10.12775/TSB.2013.020

Abstrakt


Istniejąca w Polsce Ludowej cenzura prewencyjna poważnie krępowała swobodny przekaz niezależnych myśli i idei. Fakt ten jest niezaprzeczalny i stanowi podstawową hipotezę w dotychczasowych badaniach nad dziejami tej instytucji. Niemniej w bardzo szerokim już w tej chwili nurcie badań nad socjalistyczną cenzurą w Polsce nie ma pełnej zgody badaczy co do stopnia skuteczności działań Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk oraz jego agend terenowych. Autor artykułu włącza się do tej dyskusji. Przeprowadzone przez niego badania, mające charakter case study, dotyczą skuteczności działań cenzury wymierzonych w jedną z najbardziej znanych katolickich oficyn wydawniczych w Polsce – poznańskie „Albertinum” – w latach 1948–1949. Wynika z nich, że skuteczność socjalistycznego aparatu kontroli w wielu wypadkach była wątpliwa. Artykuł napisany został z pozycji księgoznawczych; sformułowane w nim wnioski dotyczą wyłącznie obszaru wydawnictw nieperiodycznych.

Słowa kluczowe


cenzura; Albertium; Księgarnia Św. Wojciecha; wydawnictwo

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Bober S., Walka o dusze dzieci i młodzieży w pierwszym dwudziestoleciu Polski Ludowej, Lublin 2011.

Kaleta A., Myśl wolna od cenzury. Rekolekcje watykańskie kard. Karola Wojtyły 5–12 III 1976, [w:] Nie po myśli władzy. Studia nad cenzurą i zakresem wolności słowa na ziemiach polskich od wieku XIX do czasów współczesnych, pod red. D. Degen i M. Żyndy, Toruń 2012, s. 331–343.

Kondek Stanisław A., oraz Papierowa rewolucja. Oficjalny obieg książek w Polsce w latach 1948–1955, Warszawa 1999.

Kondek Stanisław A., Władza i wydawcy. Polityczne uwarunkowania produkcji książki w Polsce w latach 1944–1949, Warszawa 1993.

Kristanova E., Problematyka stosunków Kościół katolicki – państwo komunistyczne w publicystyce „Tygodnika Powszechnego” (1945–1953), [w:] Nie po myśli władzy. Studia nad cenzurą i zakresem wolności słowa na ziemiach polskich od wieku XIX do czasów współczesnych, pod red. D. Degen i M. Żyndy, Toruń 2012, s. 179–196.

Matysiak J., Działalność wydawnicza i księgarska Jana Jachowskiego w latach 1919–1952, „Biblioteka” 2003, nr 7, s. 47–58.

Nowak P., Cenzura wobec rynku książki. Wojewódzki Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk w Poznaniu w latach 1946–1955, Poznań 2012.

Piotrowski S., Zerwane okowy. Czerwone szlabany, Warszawa 2006; B. Wagner, Strategia wychowawcza w PRL, Warszawa 2009.

Żynda B., Bibliografia wydawnictw Księgarni Św. Wojciecha. 1895–1970, Poznań 1970.




Bookmark and Share




ISSN 2080-1807 (print)
ISSN 2392-1633 (online)

Partnerzy platformy czasopism