Nie tylko „Czarna Mańka”. Twórczość i zaangażowanie Czesława Gumkowskiego wobec wyzwań łódzkich realiów Wielkiej Wojny.
DOI:
https://doi.org/10.12775/TSB.2018.006Słowa kluczowe
Czesław Gumkowski, Łódź 1914-1918, literatura I wojny światowejAbstrakt
Czesław Gumkowski był niewątpliwie jedną z ciekawszych postaci łódzkiego świata dziennikarskiego i literackiego z okresu pierwszej wojny światowej i dwudziestolecia międzywojennego. Jego dorobek jest dziś jednak niemal zupełnie zapomniany. W powszechnej świadomości funkcjonuje jedynie ballada Czarna Mańka, której tekstu był autorem. W swojej twórczości z lat Wielkiej Wojny, Gumkowski, publikujący wówczas głównie na łamach miejscowych dzienników, często poruszał tematykę wydarzeń bieżących, także politycznych, co czyni jego utwory interesującym źródłem do poznania dziejów Łodzi lat 1914-1918. Literat angażował się też w liczne przedsięwzięcia kulturalne i społeczne.
Bibliografia
Archiwalia:
Archiwum Państwowe w Łodzi
Akta miasta Łodzi
Wydział Prezydialny
Wydział Zdrowotności Publicznej
Zbiór Druków i Pism Ulotnych
Źródła drukowane:
Sprawozdanie Kwesty „Ratujcie Dzieci”, Łódź 1916
Prasa:
„Gazeta Łódzka”
„Godzina Polski”
„Jednodniówka weteranów na rzecz Towarzystwa uczestników powstania roku 1963” Łódź, VI 1917 r.
„Nowy Kurier Łódzki”
„Rozwój”
Czasopisma:
„Acta Universitatis Lodzensis. Folia Historica”
„Acta Universitatis Lodzensis. Folia Litteraria Polonica”
„Dziennik Zarządu miasta Łodzi”
„Fala Łódzka”
„Journal of Urban Ethnology”
„Literaturoznawstwo”
„Niepodległość i Pamięć”
„Odgłosy”
„Przegląd Historyczny”
„Przegląd Humanistyczny”
„Rocznik Czasopiśmiennictwa Polskiego”
„Rocznik Łódzki”
„Ziemia Łódzka”
Opracowania:
Ajnenkiel E., Pierwsze oddziały Legionów Polskich w Łodzi. 12-29 X 1914., Łódź 1934.
Baranowski A., Bojowniczki i pacyfistki. O nurcie kobiecym w poezji I wojny światowej [w:] Między literaturą a historią. Z tradycji niepodległościowych w literaturze polskiej XIX i XX wieku, pod red. E. Łoch, Lublin 1986.
Bąbol F., Kto się nie odliczył?, „Odgłosy” 9 III 1980, nr 10.
Bibliografia polska 1901-1939, T. 11, pod red. G. Federowicza, M. Kaczyńskiej, I. Maziarza, Warszawa 2009.
Bieńkowski A., Łódzki „Ojciec chrzestny” i „Czarna Mańka”, „Odgłosy” 24 III 1984, nr 12.
Błaszczyk L. T., Żydzi w kulturze muzycznej ziem polskich w XIX i XX wieku. Słownik biograficzny, Warszawa 2014.
Chrobaczyński J., Słownik biograficzny nauczycieli w Małopolsce w latach II wojny światowej (1939-1945): ofiary wojny, żołnierze, działacze konspiracyjni, nauczyciele w jawnym i tajnym szkolnictwie, Warszawa 1995.
Czernik O. S., Proza artystyczna a prasa codzienna (1918-1926), Warszawa 1982.
Drozdowski M. M., Eugeniusz Kwiatkowski w polskiej historiografii i publicystyce historyczno-ekonomicznej, Warszawa 1992.
Gierszewska B., Czasopiśmiennictwo filmowe w Polsce do 1939 r., Warszawa 1995.
Gimnazjum i Liceum im. M. Kopernika w Łodzi 1906-1986. Wybór źródeł, opr. H. W. Skorek, Łódź 1987.
Grabowski W., Polska Agencja Telegraficzna 1918-1991, Warszawa 2005.
Gumkowski Cz., Prawdziwe oblicze Łodzi, „Fala Łódzka, 1936, R.2.
Herbst S., Z dziejów wojskowych powstania kościuszkowskiego 1794, Warszawa 1983.
Hertz, Łódź w czasie Wielkiej Wojny, Łódź 1933.
Hrycek M., Wątki antysemickie w „Kurierze Łódzkim” w okresie międzywojennym, „Acta Universitatis Lodzensis. Folia Litteraria Polonica” 2012, T. XVII.
Kaszubina W., Notatki o prasie łódzkiej, „Rocznik Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1968, t. VII.
Kempa M., Sylwetki łódzkich dziennikarzy i publicystów, Łódź 1991.
Kempa M., M. Szukalak, Żydzi dawnej Łodzi. Słownik biograficzny Żydów łódzkich i z Łodzią związanych, t.1, Łódź 2002.
Klimasowa J., Teatr Polski w okresie I wojny, [w:] Teatr przy ulicy Cegielnianej. Szkice z dziejów sceny łódzkiej 1844-1978, pod red. S. Kaszyńskiego, Łódź 1980.
Kloch Z., Poezja I wojny światowej. Tradycja i konwencja, Wrocław 1986.
Kochanowski J., Sprawozdanie z działalności Komisariatu Polskiej Organizacji Wojskowej w Łodzi w październiku 1914 r., „Przegląd Historyczny” 1987, t. LXXVIII, z.1.
Kowalczyński K. R., Łódź 1915-1918. Czas głodu i nadziei, Łódź 2014.
Krukowski K., Mała antologia kabaretu, Warszawa 1982.
Krzyżanowski J., Sztuka słowa. Rzecz o zjawiskach literackich, Warszawa 1984.
Kuligowska-Korzeniowska A., Kabaret w „złym mieście” podczas Wielkiej Wojny, [w:] Kabaret – na poważnie?, pod red. D. Fox i J. Mikołajczyka, Katowice 2015.
Lerski T., Syrena Record. Pierwsza polska wytwórnia fonograficzna, Warszawa 2004.
Jurek K., Lilijka i łódka. Historia harcerstwa łódzkiego do 1939 r., Łódź 2006.
Kalendarz Towarzystwa Krzewienia Oświaty na 1916 r., Łódź 1915.
Łojek J., Myśliński J., Dzieje prasy polskiej, Warszawa 1988.
Milewska W., Zientara M., Sztuka Legionów Polskich i jej twórcy 1914-1918, Warszawa 1999.
Nałęcz D., Zawód dziennikarza w Polsce 1918-1939, Warszawa 1982.
Nartonowicz-Kot M., Spór o tradycje. Łódzkie obchody święta niepodległości w pierwszym dziesięcioleciu Polski Odrodzonej, „Rocznik Łódzki” 2014, T. 62.
Nowak T. M., Wimmer M. J., Historia oręża polskiego 963-1795, Warszawa 1981.
Ochocki A., Cud w partyjnym „Głosie”, „Odgłosy” 1 X 1982, nr 26.
Ochocki A., Erika zdradza tajemnice, Łódź 1989.
Ochocki A., Reporter przed konfesjonałem czyli jak się przed wojną robiło gazetę, Łódź 1980.
Olejnik L., Z dziejów prasy łódzkiej „Kurier Łódzki” i „Echo” – wydawnictwa Jana Stypułkowskiego (1919-1939), „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 1995, T. 52.
Pellowski A., Kultura muzyczna Łodzi do 1918 r., Łódź 1994.
Piąstka Z., W cieniu cmentarnych alei. Przewodnik biograficzny po cmentarzach po cmentarzach chrześcijańskich przy ul. Ogrodowej i Srebrzyńskiej w Łodzi, Łódź 1990.
Podolska J., Waingertner P., Prezydenci miasta Łodzi 1841-2007, Łódź 2008.
Przeniosło M., Organizacje samopomocy społecznej w Królestwie Polskim w latach I wojny światowej, „Niepodległość i Pamięć” 2011, R. XXXIII.
Puś W., Żydzi w Łodzi w latach zaborów 1793–1914, Łódź 2000.
Rachlewski S., Pod ratuszową wieżyczką. Burmistrzowie i prezydenci miasta Łodzi w latach 1808-1914, „Dziennik Zarządu miasta Łodzi”, Łódź 1939.
Ratajska K., Cieślak T., Julian Tuwim. Biografia.
Twórczość. Recepcja, Łódź 2007.
Romanowski A., Przed złotym czasem. Szkice o poezji, Kraków 1990.
Rozkwitały pąki białych róż… Wiersze i pieśni z lat 1908-1918 o Polsce, o wojnie i o żołnierzach, pod red. A. Romanowskiego, t.2, Warszawa 1990.
Stawiszyńska A., Łódzka Orkiestra Symfoniczna czasów Wielkiej Wojny w recenzjach Feliksa Halperna, „Acta Universitatis Lodzensis. Filia Litteraria Polonica” 2013, T. XX.
Stawiszyńska A., Łódź w latach I wojny światowej, Oświęcim 2016.
Stawiszyńska A., Pobyt i działalność Gustawa Daniłowskiego w Łodzi w październiku 1914 roku, „Przegląd Humanistyczny” 2014, R. LVIII.
Stawiszyńska A., Po co wracacie caratu sługi?... Łódź u progu niepodległości w poezji ówczesnych mieszkańców miasta, „Literaturoznawstwo” 2012-2013, nr 6-7.
Stawiszyńska A., To była orkiestra!, „Ziemia Łódzka” 2013 nr 1.
Stawiszyńska A., Życie literackie Łodzi w czasie I wojny światowej, „Acta Universitatis Lodzensis. Folia Litteraria Polonica” 2012, T. XVIII.
Stolarzewicz L., Literatura w Łodzi ciągu jej istnienia. Szkic literacki i antologia, Łódź 1933.
Szumlewski L., Z notesu sprawozdawcy, [w:] Barwny świat mikrofonu. Wspomnienia radiowców, pod red. T. Szewery, Łódź 1983.
Śliziński J., Tadeusz Kościuszko w literaturze narodów Europy i Stanów Zjednoczonych, Warszawa 1981.
Wachowska B., Łódzkie obchody konstytucji 3 Maja w czasie I wojny światowej, „Acta Universitatis Lodzensis. Folia Historica” 1991.
Wachowska B., Wizerunek Kościuszki w stulecie śmierci [w:] Kościuszko w kręgu mitologii narodowej, pod red. A. Barszczewskiej-Krupy, Łódź 1995.
Wejland A. P., Jak gazeta codzienna przekraczała codzienność Wielkiej Wojny: „Nowy Kurier Łódzki” 1914-1918, „Journal of Urban Ethnology” 2016, R. 14.
Wilmański J., Antykwariat przy Piotrkowskiej, Łódź 1983.
Wilmański J., „Wiosna” Juliana Tuwima, „Odgłosy” 20 XI 1977, nr 47.
Wolski, Historia starożytna, Warszawa 1971.
Wosiek M., Karol Adwentowicz, [w:] Sto lat stałej sceny polskiej w Łodzi 1888-1988, pod red. A. Kuligowskiej, Łódź 1993.
Strony internetowe:
http://teksty.org/stanislaw-grzesiuk,czarna-manka,tekst-piosenki [18.10.2017]
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 327
Liczba cytowań: 0
