Kilka uwag o życiu i twórczości Jerzego Ręczyńskiego, autora poematu Dziewica Litwy Emilia Plater

Tamara Bairašauskaitė

DOI: http://dx.doi.org/10.12775/RL.2020.6.09

Abstrakt


Celem niniejszego artykułu jest omówienie twórczości szlachcica litewskiego Jerzego Ręczyńskiego (1805–1899), uczestnika powstania 1830–1831 r., a po jego upadku emigranta. Ręczyński mieszkał kolejno we Francji i Wielkiej Brytanii. Na podstawie opublikowanych jego utworów literackich, rozpraw z zakresu językoznawstwa, wspomnień z czasów powstania, a także niewydanych rękopisów, przede wszystkim zaś obszernego pamiętnika, została opracowana biografia oraz przeanalizowana całość spuścizny tego dotąd mało znanego autora. Na szczególną uwagę zasługują rękopisy przechowywane w Bibliotece Polskiej w Paryżu: pamiętnik zatytułowany Życiopis oraz poemat historyczny poświęcony Emilii Plater. Podjęto próbę analizy treści poematu oraz ustalenia źródeł inspiracji, a konkretnie dzieł historycznych i literackich, na których wzorował się autor.

Słowa kluczowe


powstanie listopadowe; Wielka Emigracja; biogram; poemat historyczny; Emilia Plater

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Źródła archiwalne

Biblioteka Kórnicka Polskiej Akademii Nauk (BK), rkps 2435.

Biblioteka Polska w Paryżu (BPP), Papiery emigrantów. Litera „R”, sygn. 513, 514, 515, 516, 517, 518, 519, 520, 521, 522, 523, 524, 525, 526, 527, 528.

Ossolineum, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, rkps 13293.

Źródła drukowane

Katalog rękopisów Biblioteki Polskiej w Paryżu, t. 2: Rękopisy nr 432–545, oprac. C. Chowaniec, I. Gałęzowska, uzup., przyg., red., indeks i przedm. M.P. Prokop, Paryż 1994.

Mickiewicz A., Pan Tadeusz, Białystok 1997.

Moja wojaczka 1825–1831. Z notatek, szkiców i wspomnień Jerzego Reczyńskiego, urodzonego w 1803 w województwie Augustowskiem, kapitana 4-go pułku piechoty polskiej, kawalera krzyża Virtuti Militari, profesora fortyfikacji, inżynierii i języków w Fayle-College w Londonderry w Irlandyi, ułoż. W. Chodźkiewicz, Lwów 1908.

Ręczyński J., Rymotwór. Trzy ofiary w jednej, Londyn 1854.

Ręczyński J., Rymotwór w dwóch częściach komiczno-tragiczny, Londyn 1854.

Tennyson A., The Charge of the Light Brigade. Memorializing Events in the Battle of Balaclava, 25 X 1854, „The Examiner” 9 XII 1854, http://www.bl.uk/romantics-and-victorians/articles/the-charge-of-the-light-brigade-making-poetry-from-war (dostęp: 18 VIII 2020).

Tyler A., Memoires of the life and actions of the most invincible and triumphant prince, Ihon the Great, third of that name, present king of Poland containing a succinct series of affairs from cradle to his present day: with a particular relation of his many great and stupendous victories obtained against the Turks and Tartars, from the time he was first made crown-general, and afterwards elected King of Poland / done in verse, out of H. G’s historical account of the said princes life and actions, by a lover of the peace and glory of Christendome, Edinburgh 1685.

The Valley of Death, or, the Famous Charge of the British Light Cavalry, October 25th, 1854, at the Battle of Balaklava. Extracted from the original poem written in the Polish language, by Pan Jerzy Z Ludwinowa as a narrative by an eye-witness. Translated into English verse and prose by Captain Ręczyński (Knight of the Golden Cross Virtuti Militari), Professor of Fortification, Engineering and Master of Modern Languages at Foyle College, Londonderry; also: Member of the Polish Historical Association of London, Paris and Dijon, Londonderry 1859.

Zbiór pamiętników o powstaniu Litwy w r. 1831, układany przez F. Wrotnowskiego, Paryż 1835.

Список генералов, штаби оберофицерам всей Российской армии, Санктпетербург 1831 / Spisok generalov, shtab-i oberofit͡ seram vseĭ Rossiĭskoĭ armii, Sanktpeterburg 1831.

Opracowania

Émilie Plater, sa vie et sa mort, red. J. Straszewicz, wstęp M. Ballanche, Paris 1835.

Kaczmarek H., Manowce polskiej egiptologii XIX wieku. Jerzego Ręczyńskiego „przekład” tekstu kamienia z Rosetty, „Folia Praehistorica Posnaniensia” 10–11, 2002–2003, s. 297–311.

Kraszewski J.I., Litwa. Starożytne dzieje, ustawy, język, wiara, obyczaje, pieśni, przysłowia, podania, t. 1, Warszawa 1847.

Łuczkowa J., Katalog „Papierów po Leonardzie Niedźwieckim” i archiwum dywizji kozaków sułtańskich w Bibliotece Kórnickiej, „Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej” 1959, nr 7, s. 241–367.

Mościcki H. [rec.], Moja wojaczka 1825–1831. Z notatek, szkiców i wspomnień Jerzego Reczyńskiego, ułożył Władysław Chodźkiewicz, Lwów, nakładem księgarni Gubrynowicza i Schmidta 1908, „Biblioteka Warszawska” 2, 1908, nr 1, s. 170–172.

Orłowski B., Ręczyński Jerzy, w: PSB, t. 31, Wrocław–Warszawa–Kraków 1988–1989, s. 243–245.

Orłowski B., Z pogranicza badań nad dorobkiem Wielkiej Emigracji. Jerzy Ręczyński (1805–1899), „Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki” 7, 1998, s. 149–164.


Refbacks

  • There are currently no refbacks.

Partnerzy platformy czasopism