Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • English
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • Ogłoszenia
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • English
  • Język Polski

Ruch Filozoficzny

Czas i przestrzeń w metafizyce Witkiewicza a pierwotność ontologiczna indywiduów. Ujęcie z perspektywy wybranych wątków współczesnej metafizyki analitycznej
  • Strona domowa
  • /
  • Czas i przestrzeń w metafizyce Witkiewicza a pierwotność ontologiczna indywiduów. Ujęcie z perspektywy wybranych wątków współczesnej metafizyki analitycznej
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 75 Nr 1 (2019) /
  4. Artykuły

Czas i przestrzeń w metafizyce Witkiewicza a pierwotność ontologiczna indywiduów. Ujęcie z perspektywy wybranych wątków współczesnej metafizyki analitycznej

Autor

  • Artur Szachniewicz Uniwersytet Jagielloński, Kraków https://orcid.org/0000-0002-1678-9486

DOI:

https://doi.org/10.12775/RF.2019.003

Słowa kluczowe

S. I. Witkiewicz, czas, przestrzeń, monizm, pluralizm, absolutyzm, relacjonizm

Abstrakt

Artykuł rekonstruuje dwie odmienne interpretacje filozofii czasu i przestrzeni (czaso-przestrzeni) Stanisława Ignacego Witkiewicza – absolutystyczną i relacyjną. Według interpretacji absolutystycznej czas i przestrzeń uznaje się za niezależne od indywiduów. Interpretacja relacyjna natomiast przypisuje prymat bytowy indywiduum, a czas i przestrzeń traktuje jako bytowo zależne. Obie interpretacje zestawiam z wariantami monizmu podstaw ontologicznych i pluralizmu podstaw ontologicznych, zaczerpniętymi ze współczesnej metafizyki analitycznej. Argumentuję, że interpretacja absolutystyczna w zestawieniu z którymkolwiek z obu stanowisk prowadzi do sprzeczności. W rezultacie konkluduję, że preferowaną interpretacją Witkiewiczowskiej filozofii czasu i przestrzeni jest interpretacja relacjonistyczna.

Bibliografia

Biegalska Agnieszka. 2009. „Filozofia przyrody w recepcji Stanisława Ignacego Witkiewicza. Czas i przestrzeń”. Ruch Filozoficzny 3: 429–440.

Bricker Phillip. „Ontological Commitment”. W: The Stanford Encyclopedia of Philosophy, red. Edward N. Zalta (https://plato.stanford.edu/archives/win2016/entries/ontological-commitment/).

Cameron Ross P. 2008. „Turtles all the way down: Regress, priority and fundamentality”. The Philosophical Quarterly 58 (230): 3–4.

Correia Fabrice, Benjamin Schneider (red.). 2012. Metaphysical Grounding. Cambridge: CUP.

Dombrowski Maciej. 2007. „Stanisław Ignacy Witkiewicz – filozof 'problematyczny'”. Kultura i Edukacja 3: 50–61.

Dombrowski Maciej. 2011. Filozofia i nauka: trudne związki. Toruń: Wydawnictwo UMK.

Fine Kit. 1991. „The Study of Ontology”. Noûs 25 (3): 263–294.

Gołosz Jerzy. 2002. „Ruch, przestrzeń, czas”. Filozofia Nauki 10 (1): 7–31.

Kirk Geoffrey S., John E. Raven, Malcolm Schofield. 1999. Filozofia przedsokratejska, przeł. Jacek. Lang, Warszawa: PWN.

Kościuszko Krzysztof. 2016. „Witkacy uwikłany w spór między absolutną a relacyjną teorią przestrzeni”. Rocznik Podhalański XI: 321–336.

Kotarbiński Tadeusz. 2002. „Witkiewicz Stanisław Ignacy: »Pojęcia i twierdzenia implikowane przez pojęcie Istnienia«”, W: S.I. Witkiewicz, Dzieła zebrane. T. 13. Red. B. Michalski, Warszawa: PIW.

Michalski Bohdan. 1979. Polemiki filozoficzne Stanisława Ignacego Witkiewicza. Warszawa: PIW.

Morganti Matteo. 2015. „Relational Time”. W: Metaphysics in Contemporary Physics, red. Tomasz Bigaj, Christian Wuthrich, Amsterdam: Brill Rodopi.

Reale Giovanni. 1993. Historia filozofii starożytnej. T. 1: Od początków do Sokratesa. Lublin: RW KUL.

Quine Willard V. 1951. „Ontology and ideology”. Philosophical Studies 2 (1): 11–15.

Schaffer Jonathan. 2003. „Is There a Fundamental Level?”. Noûs 37 (3): 498–517.

Schaffer Jonathan. 2009. „On What Grounds What”. W: Metametaphysics, red. David Chalmers, David Manley, Ryan Wasserman, 347–383. Oxford: OUP.

Schaffer Jonathan. 2009. „Spacetime the one substance”. Philosophical Studies 145 (1): 131–148.

Schaffer Jonathan. 2010. „Monism: The priority of the Whole”. Philosophical Review 119 (1): 31–76.

Schaffer Jonathan. „Monism”. W: The Stanford Encyclopedia of Philosophy, red. Edward N. Zalta. Dostęp 25.08.2018. https://plato.stanford.edu/archives/win2016/entries/monism/.

Sedley David. 1999. „Parmenides and Melissus”. W: The Cambridge Companion to Early Greek Philosophy, red. Anthony Arthur Long, 113–133. Cambridge: CUP.

Soin Maciej. 1995. Filozofia Stanisława Ignacego Witkiewicza. Wrocław: Wydawnictwo Leopoldinum Fundacji dla Uniwersytetu Wrocławskiego.

Tarnowski Józef. 2006. „Czy filozofię Witkacego można uratować?”. W: Powroty do Witkacego, red. Józef Tarnowski, Słupsk: Muzeum Pomorza Środkowego.

Tarnowski Józef. 2001. „Filozofia Witkacego – intelektualny żart?”. W: Witkacy w Polsce i na świecie, red. Marta Skwara, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.

Witkiewicz Stanisław Ignacy. 2002. „Pojęcia i twierdzenia implikowane przez pojęcie istnienia”. W: Stanisław Ignacy Witkiewicz. Dzieła zebrane. T. 13, red. Bohdan Michalski, 147–384. Warszawa: PIW.

Witkiewicz Stanisław Ignacy. 2002. „Spór o monadyzm. Dwugłos polemiczny z Janem Leszczyńskim”. W: Stanisław Ignacy Witkiewicz. Dzieła zebrane. T. 16, red. Bohdan Michalski, 5–357. Warszawa: PIW.

Witkiewicz Stanisław Ignacy. 2014. „Nauki ścisłe a filozofia”. W: Stanisław Ignacy Witkiewicz, Dzieła zebrane. T. 15, red. Maciej Dombrowski, Magdalena Bizior-Dombrowska, 68–93. Warszawa: PIW.

Witkiewicz Stanisław Ignacy. 2014. „O zjawiskowości tzw. przedmiotu rzeczywistego i fizykalnego”. W: Stanisław Ignacy Witkiewicz. Dzieła zebrane. T. 15, red. Maciej Dombrowski, Magdalena Bizior-Dombrowska, 227–269. Warszawa: PIW.

Witkiewicz Stanisław Ignacy, Roman Ingarden. 2002. Korespondencja filozoficzna, red. Bohdan Michalski, Warszawa: IFiS PAN.

Ruch Filozoficzny

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2019-03-30

Jak cytować

1.
SZACHNIEWICZ, Artur. Czas i przestrzeń w metafizyce Witkiewicza a pierwotność ontologiczna indywiduów. Ujęcie z perspektywy wybranych wątków współczesnej metafizyki analitycznej. Ruch Filozoficzny [online]. 30 marzec 2019, T. 75, nr 1, s. 35–56. [udostępniono 4.7.2025]. DOI 10.12775/RF.2019.003.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 75 Nr 1 (2019)

Dział

Artykuły

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 818
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • English
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

S. I. Witkiewicz, czas, przestrzeń, monizm, pluralizm, absolutyzm, relacjonizm
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa