Struktura osobowości a proces cywilizacji. Nota na temat historyczności człowieka w rozważaniach Norberta Eliasa
DOI:
https://doi.org/10.12775/RF.2017.022Słowa kluczowe
Homo clausus, człowiek całościowy, figuracje, proces rozwoju cywilizacji, człowiek historyczny W. Diltheya, interpretacje świata ze stanowiska różnych stron ludzkiej natury, intelektu, woli, uczucia, modelowanie popędów i uczuć, transformacja psychikiAbstrakt
Artykuł wydobywa z dzieła Eliasa O procesie cywilizacji. Analizy socjo- i psychogenetycznemyśli na temat historyczności człowieka i ukazuje ich znaczenie dlakształtującej się antropologii historycznej, uwzględniającej rezultaty interdyscyplinarnychbadań humanistycznych: filozofii, socjologii, psychologii. Abstrakcyjnemupodmiotowi poznania jako konstrukcji pojęciowej (homo clausus)Elias przeciwstawia człowieka całościowego jako osobowość, na którą składasię nie tylko ratio/intelekt, lecz również popędy, emocje, namiętności. Podlegająone modelowaniu w stosunkach międzyludzkich (figuracjach), odpowiadającychzmiennym historycznie formom życia. Psychospołeczne badania Eliasanad historycznością człowieka poprzedził filozof Wilhelm Dilthey. Badając procesrozwoju cywilizacji polegający na rosnącej kontroli afektów, Elias wypełniaDiltheya koncepcję człowieka historycznego bogactwem treści pochodzącychz dziejów obyczajowości oraz procesów kształtowania się państwa i rozwojuabsolutyzmu. Na barwnych przykładach zmienności form zachowania się przystole, stosunku do drugiej płci pokazuje, jak sposób funkcjonowania ludzkichpopędów zmienia się w procesie cywilizacji. Historyczność człowieka oznacza zmienność form ludzkiego życia, a wraz z nimi zmienność struktury życia emocjonalnego/świadomości/osobowości.
Bibliografia
Böhme G., Antropologia filozoficzna, przeł. P. Domański, przedmową opatrzył i redakcji naukowej dokonał Stanisław Czerniak, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1998.
Bucholc M., Samotność długodystansowca. Na obrzeżach socjologii Norberta Eliasa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2013.
Dilthey W., Typy światopoglądów i ich rozwinięcie w systemach metafizycznych, w: W. Dilthey, O istocie filozofii i inne pisma, przeł. E. Paczkowska-Łagowska, PWN, Warszawa 1987.
Dilthey W., Einleitung in die Geisteswissenschaften. Versuch einer Grundlegung für das Studium der Gesellschaft und der Geschichte, in: idem, Gesammelte Schriften, I. Band, B.G. Teubner Verlagsgesellschaft Stuttgart, Vandenhoeck & Ruprecht in Göttingen 1992.
Elias N., O procesie cywilizacji. Analizy socjo- i psychogenetyczne, przeł. T. Zabłudowski i K. Markiewicz, Wydawnictwo WAB, Warszawa 2011.
Paczkowska-Łagowska E., O historyczności człowieka. Studia filozoficzne, słowo/ obraz terytoria, Gdańsk 2012.
Suwada K., Miłość erotyczna w procesie cywilizacji. Próba interpretacji koncepcji Norberta Eliasa, Nomos, Kraków 2013.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1121
Liczba cytowań: 0