Negaksjologie sfery publicznej. Społeczna anomia, apatia i atomia, czyli w kręgu mono(seo)kracji
DOI:
https://doi.org/10.12775/RF.2014.013Słowa kluczowe
Negaksjologia, sfera publiczna, anomia, apatia, atomia, samotność, monoseokracja, egotyzm, narcyzm, indywidualizm, moralność indywidualna i publiczna, ponowoczesnośćAbstrakt
W artykule tym podejmuję zagadnienie negaksjologicznych strategii ponowoczesności. Terminem tym oznaczam negatywne aksjologie bądź aksjologie negatywnych wartości. Wśród nich można wyróżnić wiele metod, ujęć i tendencji. Część z nich jest bardziej szczegółowa, część z kolei posiada bardziej ogólny charakter. Do szczegółowych strategii negaksjologicznych zaliczam: komercjalizatorstwo, konsumeryzm, ekonomyślenie, merkantylizm, finansizm, hedonitrofizm, rywalizacjonizm, kreatywizm, innowacjonizm, efektywizm, ekspansywizm, indywiduomania, rankingofilia, certyfikoholia, profesjonalizm, panaktywizm, hiperleksja, amoralny familizm, wizerunkostwo. Spośród ogólniejszej natury orientacji negaksjologicznych należy wymienić co najmniej trzy: anomię, apatię oraz atomię. Anomia oznacza dezintegrację więzi społecznych; apatia – znieczulicę moralną; atomia – to, że w ponowoczesnych społeczeństwach większość woli żyć samej lub samemu i na własne konto, zapoznając myślenie w kategoriach dobra wspólnego. Jedyną rzeczą, uznawaną za wartościową, okazuje się indywidualna korzyść. Wyłania się stąd wniosek, że aksjologia ponowoczesności, którą należy identyfikować z terminem negaksjologia, jest wewnętrznie ukierunkowana na promocję samotności jako kluczowej wartości.
Bibliografia
Badiou A., Etyka, Przewodnik Krytyki Politycznej, przeł. P. Mościcki, t. 13, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2009.
Baran B., Postmodernizm, Wydawnictwo inter esse, Kraków 1992.
Bauman Z., Ponowoczesność jako źródło cierpień, Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2000.
Beck U., Beck-Gernsheim E., Individualization and „precarious freedom”. Perspectives and controversies of a subject-oriented sociology, w: Detraditionalization. Critical Reflections on Authority and Identity, red. P. Heelas, S. Lash, P. Morris, Blackwell Publishers, Oxford 1996.
Cavalcante Schuback M. Sá, Pochwała nicości. Eseje o hermeneutyce filozoficznej, z j. szwedzkiego przeł. L. Neuger, Wydawnictwo UJ, Kraków 2008.
Chollet M., Tyrania rzeczywistości, przeł. A. Dwulit, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa 2013.
Dahrendorf R., Life Chances. Approaches to social and political theory, University of Chicago Press, Chicago 1979.
Dembiński P. H., Finanse po zawale. Od euforii finansowej do gospodarczego ładu, przeł. Ł. Komuda, Wydawnictwo Studio Emka, Warszawa 2011.
Elias N., Społeczeństwo jednostek, przeł. J. Stawiński, red. nauk. i przedm. do wyd. pol. M. Marody, Biblioteka Socjologiczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
Fromm E., Niech się stanie człowiek. Z psychologii etyki, przeł. R. Saciuk, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Wrocław 1999.
Fukuyama F., Koniec człowieka. Konsekwencje rewolucji biotechnologicznej, przeł. B. Pietrzyk, Wydawnictwo Znak, Kraków 2004.
Gumuła W., Zjawisko finansjalizacji, „Znak” czerwiec 2015, nr 721, s. 13–19.
Kołakowski L., Cywilizacja na ławie oskarżonych, w: O kryzysie, Rozmowy w Castel Gandolfo 1985, t. 2, przygot. i przedm. opatrzył K. Michalski, przeł. A. Kluba, Instytut Nauk o Człowieku, Res Publica, Warszawa 1990.
Kruszelnicki M., Drogi francuskiej heterologii, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław 2008.
Księżyk M., Źródła i ekonomiczne skutki kryzysów finansowych, „Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy” 2013, nr 30.
Marody M., Giza-Poleszczuk A., Przemiany więzi społecznych. Zarys teorii zmiany społecznej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2004.
Mayer H., Odmieńcy, przeł. A. Kryczyńska, Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, Warszawa 2005.
Messyasz K., Między wspólnotą położenia a jednością pokoleniową, „Władza Sądzenia” 2014, nr 3: Radykalny inkluzywizm. Orygenes zamiast Schmitta, red. K. Kubala, K. Nawratek, s. 79–97.
Ortega y Gasset J., Człowiek i ludzie, przeł. H. Woźniakowski, w: idem, Bunt mas inne pisma socjologiczne, PWN, Warszawa 1982.
Ortega y Gasset J., Dehumanizacja sztuki i inne eseje, przeł. P. Niklewicz, Czytelnik, Warszawa 1980.
Ortega y Gasset J., Medytacje o „Don Kichocie”, przeł. J. Wojcieszak, Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, Warszawa 2008.
Perkowska H., Postmodernizm a metafizyka, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2003.
Plessner H., Granice wspólnoty. Krytyka radykalizmu społecznego, przeł. J. Merecki, Oficyna Naukowa, Warszawa 2008.
Ratajczak M., Ekonomia i edukacja ekonomiczna w dobie finansyzacji gospodarki, s. 3, http://www.pte.pl/kongres/referaty/Ratajczak%20M/Ratajczak%20M.%20-%20Ekonomia%20i%20edukacja%20ekonomiczna%20w%20dobie%20finansyzacji%20gospodarki.pdf (dostęp: 02.05.2014).
Ratajczak M., Finansyzacja gospodarki, „Ekonomista” 2012, nr 3, s. 281–302.
Renaut A., Era jednostki. Przyczynek do historii podmiotowości, przeł. D. Leszczyński, Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo, Wrocław–Warszawa–Kraków 2001.
Ricoeur P., O sobie samym jako innym, przeł. B. Chełstowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
Ricoeur P., What Is a Text? Explanation and Understanding, w: A Ricoeurs Reader: Reflection and Imagination, red. M.J. Valdés, New York–London–Toronto–Sydney–Tokyo–Singapore 1991.
Riesman D., Samotny tłum, przekł. oraz wstęp do wyd. pol. J. Strzelecki, Wydawnictwo Vis-à-vis/Etiuda, Kraków 2011.
Rougemont D. de, Udział Diabła, przeł. A. Frybes, Wydawnictwo Wodnika, Warszawa 1992.
Sloterdijk P., Kryształowy pałac. O filozoficzną teorię globalizacji, przeł. B. Cymbrowski, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2011.
Taylor Ch., Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, przeł. M. Gruszczyński et al., oprac. T. Gadacz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.
Toffler A., Ekospazm, przeł. E. Szymańska, Czytelnik, Warszawa 1977.
Waldenfels B., Podstawowe motywy fenomenologii obcego, przeł. J. Sidorek, Oficyna Naukowa, Warszawa 2009.
Zagubiona rzeczywistość – rozmowa J. Żakowskiego, „Polityka” 2012, nr 5, s. 21–23; wersja elektroniczna: http://www.polityka.pl/tygodnik
polityka/swiat/1523889,1,wywiad-zakowski-i-dembinski-o-recepcie-na-kryzys-cz-i.read oraz http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/swiat/1523933,1,wywiad-zakowski-i-dembinski-o-recepcie-na-kryzys-cz-ii.read (dostęp: 04.03.2014.).
Zdrenka M.T., Pewien kłopot z intersubiektywnością wartości. Przyczynek do refleksji o negatywach, czyli o ogniskowaniu się negatywnych skojarzeń wartościujących, w: Intersubiektywność, red. nauk. P. Makowski, TAiWPN Universitas, Kraków 2012.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 693
Liczba cytowań: 0
