Sport psychology in the physical culture sciences. A review
DOI:
https://doi.org/10.12775/PPS.2021.07.01.003Keywords
sport psychology, physical culture, mental training, sports psychologistAbstract
Background and aim. The important role of sports psychology is often emphasized. But not everyone is aware that it applies to the entire area of physical culture. The aim of this article is to present the role of sports psychology and the positioning of this discipline in physical culture sciences. Matherial and method. The collected material consisted only of the works of sports psychologists available in Poland. The method of source materials analysis was used. Analysis with deductive reasoning and synthesis with inductive reasoning were used. Results. The importance of sport psychology for the sciences of physical culture and its theoretical and practical tasks are presented. Conclusions. Sport psychology is a discipline in the field of physical culture sciences. It deals with theoretical (research, education, diagnosis, analyzes, interventions, counseling) and practical (mental training) mechanisms and laws governing the psyche and human behavior in sport, physical education, tourism and recreation, rehabilitation and health training, using knowledge in the field of psychology and physical culture.References
Olszewska G. Podstawy psychologii dla studiujących wychowanie fizyczne. Poznań: Podręczniki AWF 23; 1984.
Aronson E, Wilson TD, Akert RM. Psychologia społeczna. Poznań: Serce i Umysł; 1997.
Biela A. Metodologiczne podstawy teoretycznej i aplikacyjnej potencjalności psychologii jako nauki. Przegląd Psychologiczny 1997; 40 (3-4): 267-276.
Gerrig R, Zimbardo P. Psychologia i życie. Warszawa: PWN; 2009.
Szewczuk W. Słownik psychologiczny. Warszawa: Wiedza Powszechna; 1979.
Sperling AP. Psychology. Made Simple Books. UK: Butterworth-Heinemann; 1982.
Strelau J, Doliński D. Psychologia – Podręcznik akademicki. Tom 1, 2. Gdańsk: GWP; 2010.
Thomas-Cottingham A. Psychologia dla każdego. Warszawa: FKJiKO; 2011.
Cash A. Psychology for Dummies. Canada: John Wiley & Sons; 2013.
FEPSAC (Fédération Européenne de Psychologie des Sports et des Activités Corporelles) European Federation of Sport Psychology and Physical Activity. Statutes. Brussels: Establishment of an International Non Profit Association (INPA); 2015.
Makurat F. Psychologia sportu – cele i kierunki rozwoju. Studia Gdańskie 1995; 10: 123-144.
Wylleman P. An organizational perspective on applied sport psychology in elite sport. Psychology of Sport and Exercise 2019; 42: 89-99.
Graczyk M. SIOKO: Silna I Odporna Psychicznie Kadra Olimpijska – Londyn 2012, założenia programowe i perspektywy rozwojowe. In: J. Blecharz, M. Siekańska, A. Tokarz (eds.) Optymalizacja treningu sportowego i zdrowotnego z perspektywy psychologii. Kraków: AWF, Monografie; 2012; 7: 357-366.
Witkowski K, Proskura P, Piepiora P. The role of the combat sport trainer in the education of youth – a reference to the traditional standards and perception of understanding of the sport in the life of the individual and society. Archives of Budo: Science of Martial Arts and Extreme Sports 2016; 12: 123-130.
Poczwardowski A. Relacje pomiędzy trenerem i zawodnikiem. Jak je doskonalić? Sport Wyczynowy 2000; 3-4: 35-43.
Karolczak-Biernacka B. Studia nad zachowaniem się sportowca w sytuacji trudnej. Warszawa: Sport i Turystyka; 1986.
Kłodecka-Różalska J. Radzimy sobie ze stresem. Przewodnik do relaksacji i treningu umysłowego dla sportowców. Warszawa: RCMSzKFiS; 1993.
Krawczyński M, Nowicki D. Psychologia sportu w treningu dzieci i młodzieży. Warszawa: COS; 2004.
Wódka K. Współpraca zawodnika z psychologiem – jak rozpocząć? In: D. Parzelski (ed.) Psychologia w sporcie. Warszawa: UW; 2006: 87-93.
Blecharz J, Siekańska M, Tokarz A. Optymalizacja treningu sportowego i zdrowotnego z perspektywy psychologii. Kraków: AWF, Monografie 7; 2012.
Graczyk M. Koncepcja systemu psychologicznej diagnozy młodych sportowców. Sport Wyczynowy 1991; 1-2.
Graczyk M, Pęczak A, Wójtowicz S. Psychologiczne aspekty sytuacji startowej sportowca. Studia Psychologica 2005; 5: 117-124.
Graczyk M, Dworakowska B. Kształtowanie bezpośredniej gotowości psychicznej do startu w zawodach sportowych. In: J. Kłodecka-Różalska (ed.) Przekraczanie umysłem możliwości ciała. Warszawa: COSBT; (1996).
Grycan J. Body Mind Trening. Kraków: AWF; 2007.
Graczyk M. Integralny tenis stołowy. Motywacja a skuteczność. Forum Trenera 2008; 1 (8): 33-37.
Tyszka T. Psychologia i sport. Warszawa: AWF; 1991.
Cramer D, Jackschath B. Fussballpsychologie. Berlin: Meyer & Meyer Verlag; 1995.
Butler RJ. Sports psychology in action. Oxford: Butterworth-Heinemann; 1996.
Jarvis M. Sport Psychology. UK: Routledge Modular Psychology series; 1999.
Sankowski T. Wybrane psychologiczne aspekty aktywności sportowej. Poznań: AWF; 2001.
Brzeziński J. Czy można mówić o osobliwościach metodologicznych psychologii sportu? In: H. Grabowski (ed.) Perspektywy poznawcze i praktyczne nauk o kulturze fizycznej. Kraków: AWF. Studia i Monografie; 2002; 18: 47-62.
Zdebski J. Współczesne rozumienie psychologii sportu. In: H. Grabowski (ed.) Perspektywy poznawcze i praktyczne nauk o kulturze fizycznej. Kraków: AWF. Studia i Monografie; 2002; 18: 63-70.
Anshel MH. Anxiety. In: T. Morris, J. Summers (eds.) Theory, applications and issues. Brisbane: John Wiley and Sons; 1995: 29-62.
Blecharz J. Psychologia we współczesnym sporcie – punkt wyjścia i możliwości rozwoju. Przegląd Psychologiczny 2006; 49 (4): 445-462.
Blecharz J. Sportowiec w sytuacji urazu fizycznego. Kraków: AWF, Studia i Monografie; 2008, 51.
Poczwardowski A. Praktyczne refleksje nad przydatnością treningu psychologicznego. Studia Humanistyczne 2009; 9: 45-57.
Gazdowska Z, Parzelski D. Trening mentalny jako rodzaj interwencji wpływającej na wykonanie sportowe i poziom umiejętności mentalnych w grupie młodych golfistów – analiza jakościowa. Studia Społeczne 2015; 12 (1): 135-142.
Morris T, Summers J. Psychologia sportu – strategie i techniki. Warszawa: COS; 1998.
Lazarus RS. How emotions influence performance in competitive sports. The Sport Psychologist 2000; 14: 229-252.
Łukaszewski W. Wielkie pytania współczesnej psychologii. Gdańsk: GWP; 2003.
Papacharisis V, Goudas M, Danish SJ, Theodorakis Y. The effectiveness of teaching a life skills program in sport context. Journal of Applied Sport Psychology 2005: 17 (3): 247-254.
Hemmings B, Holder T. Appield Sport Psychology: A Case-based approach. Canada: John Wiley & Sons; 2009.
Smith LH, Kays TM. Sports Psychology for Dummies. Canada: John Wiley & Sons; 2010.
Karageorghis CI, Terry PC. Inside Sport Psychology. USA: Human Kinetics; 2011.
Łuszczyńska A. Psychologia sportu i aktywności fizycznej. Zagadnienia kliniczne. Warszawa: PWN; 2011.
Pana J. Mentales Traning fur Kinder: Spielend leicht zum Erfolg. Berlin: Draksal Fachverlag; 2011.
Dudek J, Habrat P. Pod presją: Jak wytrzymałość psychiczna pomaga zwyciężać. Warszawa: GREG; 2012.
Galloway J. Mental Training for Runners: How to Stay Motivated. UK: Meyer & Meyer Sport; 2012.
Roll RD. Finding Ultra. USA: Random House; 2012.
Gonzalez DC. The art of Mental Traning: A Guidee to Performance Excellence. UK: Gonzalez; 2013.
Kulmatycki L, Torzyńska K. Ćwiczenia relaksacji, koncentracji i medytacji. Wrocław: AWF; 2013.
Fitzgerald M. How bad do you want it? Colorado: Velo Press; 2015.
Selewant K. Siłownia umysłu. Trening mentalny dla uprawiających sport. Wysowa Zdrój: Firmamento; 2015.
Gola-Rakowska A. 110%. Warszawa: Burda; 2016.
Piątkowski D. Obsesja doskonałości. Katowice: Triadapress; 2016.
Behnke M, Chlebosz K, Kaczmarek M. Trening mentalny. Psychologia sportu w praktyce. Zielonka: Inne Spacery; 2017.
Piepiora P, Witkowski K, Migasiewicz J. Evaluation of the effects of mental visualisation training in sport with regard to karate shotokan fighters specializing in kata. Journal of Combat Sports and Martial Arts 2017; 8 (1): 49-53.
Kłodecka-Różalska J. O treningu mentalnym, dorobku i przyszłych zastosowaniach psychologii w polskim sporcie. Wychowanie Fizyczne i Sport 2006; 4: 205-214.
Zdebski J. Psycholog w praktyce sportowej. Kraków: AWF, Zeszyty Naukowe; 1991, 64.
Zdebski J, Blecharz J. Looking for an optimum model of athlete’s support. Biology of Sport 2004; 21 (2): 129-137.
Krawczyński M. Psychologia sportu dzieci i młodzieży – wybrane zagadnienia. Gdańsk: PFS; 2010.
Krawczyński M. Sport. Psychologiczne metody w sporcie. In: W. Szewczuk (ed.) Encyklopedia Psychologii. Warszawa: Fundacja Innowacja; 1998: 836-838.
Johnson SR, Crosschild T, Poudrier J, Foulds HJA, McHugh TL, Humbert L, Ferguson LJ. “It’s a big adjustment coming from the reserve to living in a totally different society”: Exploring the well-being of First Nations athletes playing sports in an urban mainstream context. Psychology of Sport and Exercise; 2020, 47:
McCann SC. Doing Sport Psychology at the really Big Show. In: M. B. Andersen (ed.). Doing Sport Psychology. Champaign, Il: Human Kinectis; 2000: 209-222.
Blecharz J, Siekańska M. Interwencje psychologiczne w sporcie w sytuacjach ograniczenia czasowego. Polskie Forum Psychologiczne 2010; 15 (1): 5-13.
Puni AC. Psichołogiczeskaja podgotowka k sorewnowaniju w sportie. Mosow: FiS; 1963.
Puni AC. Niektoryje psichołogiczeskije woprosy gotownosti k sorewnowanijam w sportie. Leningrad: GDOIFK; 1973.
Puni AC, Starosta W. Psychologiczne przygotowanie w sportach niewymiernych na przykładzie łyżwiarstwa figurowego. Warszawa: Sport i Turystyka; 1979.
Stambulova NB, Wrisberg CA, Ryba TV. A tale of two traditions in applied sport psychology: The heyday of Soviet sport and wake-up calls for North America. Journal of Applied Sport Psychology 2006; 18: 173-184.
Unestahl LE. The mental aspects of gymnastics. Orebro: Veje Publ. Inc; 1983.
Thomas PR. An overview of performance enhancement processes in applied sport psychology. Colorado: United States Olympic Training Centers; 1990.
Orlick T. W kręgu doskonałości. Sport Wyczynowy 1997; 1–2: 55–64.
Nowicki D. Przygotowanie psychologiczne w procesie treningowym i startowym. In: U. Jankowska, S. Rogalski (eds.). Short track – łyżwiarstwo szybkie na torze krótkim. Warszawa: COS; 1999.
Nowicki D. Kształtowanie optymalnej gotowości startowej młodych zawodników. In: M. Krawczyński (ed.). Psychologia sportu dzieci i młodzieży – wybrane zagadnienia. Gdańsk: PFS; 2010: 69-90.
Krawczyński M, Blecharz J, Graczyk M, Nowicki D, Półgrabski T. Kompleksowy program przygotowania psychologicznego w polskim sporcie. In: J. Blecharz, M. Siekańska, A. Tokarz (eds.). Optymalizacja treningu sportowego i zdrowotnego z perspektywy psychologii. Kraków: AWF, Monografie; 2012; 7: 35-50.
Piepiora P, Szmajke A, Migasiewicz J, Witkowski K. The karate culture and aggressiveness in kumite competitors. Ido: Movement for Culture. Journal of Martial Arts Anthropology 2016; 16 (2): 41-47.
Piepiora P, Petecka A. Personality profile of women practising contact sports using the example of karate kyokushin competitors and handball players. Ido: Movement for Culture. Journal of Martial Arts Anthropology 2020; 20 (1): 23-29.
Maśliński J, Witkowski K, Jatowtt A, Cieśliński W, Piepiora P. Physical fitness 11-12 years boys who train judo and those who do not practise sport. Archives of Budo: Science of Martial Arts and Extreme Sports 2015; 11: 41-46.
Witkowski K, Piepiora P, Dula M. Karate kyokushin jako forma spędzania czasu wolnego. Roczniki Naukowe Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego i Turystyki w Białymstoku 2016; 18: 54-61.
Bąk R, Barczyński BJ, Krzemieniecki LA. Reliability of the Mental and Social Health (M&SH) Questionnaire – test-retest adult men and women. Archives of Budo 2019; 15: 321-327.
Witkowski K, Piepiora P, Leśnik M, Migasiewicz J. Social status of karate and personal benefits declared by adults practicing karate. Archives of Budo: Science of Martial Arts and Extreme Sports 2017; 13: 179-184.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
The periodical offers access to content in the Open Access system under the Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0
Stats
Number of views and downloads: 921
Number of citations: 0