Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały
Reakcje władz na zagrożenia bezpieczeństwa związane z przemianami demokratycznymi na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika
DOI: http://dx.doi.org/10.12775/Polska.2020.07
Abstrakt
Uniwersytet Mikołaja Kopernika odegrał ważną rolę w procesie przemian demokratycznych w okresie pierwszej „Solidarności”. To tu zawiązał się pierwszy ruch struktur poziomych, który zdominował Komitetu Uczelniany PZPR, a społeczność akademicka poprzez Komitet Uczelniany „Solidarność”, czy Niezależne Zrzeszenie Studentów mogła naciskać na władze w celu realizacji postulatów wolnościowych. Zagrożenia bezpieczeństwa wynikające z procesu demokratyzacji były monitorowane przez aparat bezpieczeństwa, a raporty analizowane przez władze partyjne. Celem artykułu jest przedstawienie reakcji władz wojewódzkich na zagrożenia bezpieczeństwa, które w ich optyce wynikały z przemian demokratycznych mających miejsce na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w okresie pierwszej Solidarności.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Źródła archiwalne
Dokumenty Życia Społecznego Biblioteki Głównej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika:
Kolekcja NZS UMK: XXI – 3/b (czasopisma)
Kolekcja NZS UMK: XVII – 1/d (ulotki)
Archiwum Państwowe w Toruniu:
KW PZPR, POP na prawach KU UMK w Toruniu sygn. 173/II
KW PZPR, Plenum, sygn. 1/II
KW PZPR, Egzekutywa KW sygn. 1/IV
Instytut Pamięci Narodowej:
IPN By 464/42-92 99-102;109-124 Meldunki dzienne komendantów miejskich MO w Toruniu i Grudziądzu, naczelników Wydziałów KW MO w Toruniu oraz kierowników podległych jednostek dotyczące sytuacji społeczno-politycznej w województwie toruńskim za okres od 16 do 28 lutego 1980 roku przesłane w ramach akcji operacyjno-zabezpieczającej kryptonim „Lato ’80”
IPN By 464/103-108, 68-98, Informacje dzienne Komendanta Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej w Toruniu oraz jego zastępców do Ministra Spraw Wewnętrznych i Komendy Głównej Milicji Obywatelskiej dotyczące sytuacji społeczno-politycznej w województwie toruńskim za okres od lipca 1980 do grudnia 1981
Archiwum Akt Nowych
AAN, KC PZPR, sygn. XII/3613, Wystąpienie Z. Iwanowa na Partyjnym Forum Dyskusyjnym w Szczecinie w dniu 14 maja 1981 roku
Archiwum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika:
Protokoły z posiedzeń Komisji Uczelnianej NSZZ „Solidarność”, sygn. 1/32
Komitet Uczelniany PZPR sygn. R-48/1-13
Protokoły z posiedzeń Senatu 1980–1981, sygn. R-48/1-13
Protokoły z posiedzeń Komisji Uczelnianej NSZZ „Solidarność”, sygn. 1/32
Protokoły Rady Wydziału Mat-Fiz-Chem 1980–1981, sygn. WM-50/7
Kopie protokołów Rady Wydziału Prawa i Administracji 1980–1981, sygn. WP-31/2, 1981–1982, sygn. WP-31/3.
Uchwały Komisji Uczelnianej NSZZ „Solidarność” 1980–1981, sygn. 1/27
Protokoły z posiedzeń Komisji Uczelnianej NSZZ „Solidarność” przy UMK, sygn. 1/32
Protokoły z posiedzeń Rady Wydziału Sztuk Pięknych 1981/1982, sygn. SP-34/1
Wydawnictwa zwarte
Anusz A., Niezależne Zrzeszenie Studentów 1980–1989, Warszawa 1991
Balcerowicz B., Bezpieczeństwo polityczne Rzeczpospolitej Polskiej, Warszawa 2004
Bäcker R., Struktury poziome w Toruniu, Warszawa 1990
Bełkot J., Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu w latach 1945–1985, Toruń 1986
Kalembka S., Urywki wspomnień…, Toruń 2009
Kowalczyk R., Studenci ’81, Warszawa 2000
Kozłowski R., „Solidarność” w regionie toruńskim 13 XII 1981 – 31 VII 1984, Toruń 1988
Osiński K., Rybarczyk P., Kryzys bydgoski 1981. Przyczyny, przebieg, konsekwencje, Warszawa 2013
Rok Walki. Komitet Uczelniany PZPR, oprac. R. Bäcker, t. 1: Dokumenty Komitetu Uczelnianego PZPR (wrzesień 1980 – wrzesień 1981), t. 2: Dokumenty Komisji Konsultacyjno-Porozumiewawczej Organizacji Politycznych w Toruniu (październik 1980 – październik 1981), Toruń 1981
Pokruszyński W., Bezpieczeństwo. Teoria i praktyka, Józefów 2012
Polak W., Sierpień nad Drwęcą i Wisłą. Strajki i protesty w Toruniu i województwie toruńskim latem 1980 r., Gdańsk 2010
Polak W., Najtrudniejsze egzaminy. Niezależny Związek Studentów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika na tle wydarzeń w kraju i regionie (1980 – 1982), Toruń 2001
Polak W., Wydawnictwo Alternatywy. Z dziejów gdańskiej poligrafii podziemnej, Gdańsk–Toruń– Bydgoszcz 2009
Tajne dokumenty Biura Politycznego, wstęp T. Kozłowski, Warszawa 2013
Skład osobowy UMK. Rok akademicki 1981/1982, oprac. M. Kiejdo, A. Ciechanowski, M. Heza, S. Piotrowska, Toruń 1981
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, Warszawa 2002
Zalewski S., Bezpieczeństwo polityczne państwa, Siedlce 2010
Artykuły
Bäcker R., Struktury poziome PZPR, w: Opozycja demokratyczna w PRL w latach 1976–1981, red. W. Polak, J. Kufel, P. Ruchlewski, Gdańsk 2012, s. 304–327.
Bäcker R., Pomiędzy masami a aparatem. Struktury poziome w Toruniu (1980–1981), w: Społeczeństwo polskie w dobie modernizacji. Polacy i Niemcy w XIX i XX wieku, red. R. Bäcker, M. Chamot, Z. Karpus, Toruń 2000, s. 405–420.
Czaputowicz J., Bezpieczeństwo w teoriach stosunków międzynarodowych, w: Bezpieczeństwo międzynarodowe. Teoria i praktyka, red. K. Żukrowska, M. Grącik, Warszawa 2006, s. 47–78.
Gasztold P., Partia zjednoczona czy podzielona? Różne nurty PZPR w ostatniej dekadzie PRL, „Annales Universitatis Pedagogicae Cracoviensis”, Studia Politologica 10, 2013, s. 174–192.
Galij-Skarbińska S., Polak W., Opór i trwanie: środowisko akademickie Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu w latach osiemdziesiątych – próba syntezy, w: Polskie uczelnie w latach osiemdziesiątych: studia, red. T. Gąsowski, Warszawa 2015, s. 124–162.
Kozłowski R., Uniwersytet Mikołaja Kopernika w okresie pierwszej Solidarności 1980–1981, „Dzieje Najnowsze” 2006, nr 4, s. 179–195.
Kozłowski R., Uwarunkowania polityczne działalności Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu w latach 1945–1989, „Zapiski Historyczne” 1999, z. 1, s. 87–127.
Osiński K., Wpływ NSZZ „Solidarność” na funkcjonowanie PZPR w województwie bydgoskim (zarys problemu), „Pamięć i Sprawiedliwość” 2016, nr 1 (27), s. 168–196.
Polak W., Wydarzenia polityczne na UMK w latach 1980–1989, w: 60-lecie Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, red. Cz. Łapicz, W. Wróblewski, Toruń 2006, s. 62–78
Szumski J., Zanim wyrosły poziomki. Zbigniew Iwanów do września 1980 r., w: Letnia Szkoła Historii Najnowszej 2014, red. J. Szumski, Ł. Kamiński, Warszawa 2015, s. 178–188.
Ośko P., Struktury poziome PZPR w warszawskim środowisku naukowym w latach 1980–1981, „Polska 1944/45–1989. Studia i materiały” 16, 2018, s. 245–280.
Pawlikowska I., Bezpieczeństwo jako cel polityki zagranicznej państwa, w: Wstęp do polityki zagranicznej państwa, Toruń 2005, s. 59–78.
Prasa
„Głos Uczelni. Biuletyn UMK”
„Immunitet. Niezależny Biuletyn Studencki”
„Informator NZS UMK”
„Rytm Czasu”
„Solidarność UMK. Biuletyn Informacyjno-Publicystyczny”
„Strajk. Biuletyn SZSP UMK”
„Strajk, Biuletyn RU SZSP UMK”
Refbacks
- There are currently no refbacks.