The Authorities’ Reactions to Security Threats Resulting from the Democratic Changes at the Nicolaus Copernicus University
DOI:
https://doi.org/10.12775/Polska.2020.07Keywords
security, threats, Nicolaus Copernicus University in Torun, democratization of the universityAbstract
The Nicolaus Copernicus University in Toruń played an essential role in the process of democratic transformation during the early period of the ‘Solidarity’ movement. It was here that the first movement of so-called horizontal structures started, which dominated the University Committee of the Polish United Workers’ Party. The university community could exert pressure – through the University Committee ‘Solidarity’ or the Independent Students’ Association – on the authorities to fulfil the freedom demands. Threats to security imposed by the ongoing democratisation processes were monitored by the security apparatus, and the reports were analysed by the party leadership. The purpose of the article is to present the reaction of the voivodeship authorities to the security threats which, seen from their perspective, resulted from the democratic changes taking place at the Nicolaus Copernicus University during the first ‘Solidarity’ period.
References
Źródła archiwalne
Dokumenty Życia Społecznego Biblioteki Głównej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika:
Kolekcja NZS UMK: XXI – 3/b (czasopisma)
Kolekcja NZS UMK: XVII – 1/d (ulotki)
Archiwum Państwowe w Toruniu:
KW PZPR, POP na prawach KU UMK w Toruniu sygn. 173/II
KW PZPR, Plenum, sygn. 1/II
KW PZPR, Egzekutywa KW sygn. 1/IV
Instytut Pamięci Narodowej:
IPN By 464/42-92 99-102;109-124 Meldunki dzienne komendantów miejskich MO w Toruniu i Grudziądzu, naczelników Wydziałów KW MO w Toruniu oraz kierowników podległych jednostek dotyczące sytuacji społeczno-politycznej w województwie toruńskim za okres od 16 do 28 lutego 1980 roku przesłane w ramach akcji operacyjno-zabezpieczającej kryptonim „Lato ’80”
IPN By 464/103-108, 68-98, Informacje dzienne Komendanta Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej w Toruniu oraz jego zastępców do Ministra Spraw Wewnętrznych i Komendy Głównej Milicji Obywatelskiej dotyczące sytuacji społeczno-politycznej w województwie toruńskim za okres od lipca 1980 do grudnia 1981
Archiwum Akt Nowych
AAN, KC PZPR, sygn. XII/3613, Wystąpienie Z. Iwanowa na Partyjnym Forum Dyskusyjnym w Szczecinie w dniu 14 maja 1981 roku
Archiwum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika:
Protokoły z posiedzeń Komisji Uczelnianej NSZZ „Solidarność”, sygn. 1/32
Komitet Uczelniany PZPR sygn. R-48/1-13
Protokoły z posiedzeń Senatu 1980–1981, sygn. R-48/1-13
Protokoły z posiedzeń Komisji Uczelnianej NSZZ „Solidarność”, sygn. 1/32
Protokoły Rady Wydziału Mat-Fiz-Chem 1980–1981, sygn. WM-50/7
Kopie protokołów Rady Wydziału Prawa i Administracji 1980–1981, sygn. WP-31/2, 1981–1982, sygn. WP-31/3.
Uchwały Komisji Uczelnianej NSZZ „Solidarność” 1980–1981, sygn. 1/27
Protokoły z posiedzeń Komisji Uczelnianej NSZZ „Solidarność” przy UMK, sygn. 1/32
Protokoły z posiedzeń Rady Wydziału Sztuk Pięknych 1981/1982, sygn. SP-34/1
Wydawnictwa zwarte
Anusz A., Niezależne Zrzeszenie Studentów 1980–1989, Warszawa 1991
Balcerowicz B., Bezpieczeństwo polityczne Rzeczpospolitej Polskiej, Warszawa 2004
Bäcker R., Struktury poziome w Toruniu, Warszawa 1990
Bełkot J., Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu w latach 1945–1985, Toruń 1986
Kalembka S., Urywki wspomnień…, Toruń 2009
Kowalczyk R., Studenci ’81, Warszawa 2000
Kozłowski R., „Solidarność” w regionie toruńskim 13 XII 1981 – 31 VII 1984, Toruń 1988
Osiński K., Rybarczyk P., Kryzys bydgoski 1981. Przyczyny, przebieg, konsekwencje, Warszawa 2013
Rok Walki. Komitet Uczelniany PZPR, oprac. R. Bäcker, t. 1: Dokumenty Komitetu Uczelnianego PZPR (wrzesień 1980 – wrzesień 1981), t. 2: Dokumenty Komisji Konsultacyjno-Porozumiewawczej Organizacji Politycznych w Toruniu (październik 1980 – październik 1981), Toruń 1981
Pokruszyński W., Bezpieczeństwo. Teoria i praktyka, Józefów 2012
Polak W., Sierpień nad Drwęcą i Wisłą. Strajki i protesty w Toruniu i województwie toruńskim latem 1980 r., Gdańsk 2010
Polak W., Najtrudniejsze egzaminy. Niezależny Związek Studentów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika na tle wydarzeń w kraju i regionie (1980 – 1982), Toruń 2001
Polak W., Wydawnictwo Alternatywy. Z dziejów gdańskiej poligrafii podziemnej, Gdańsk–Toruń– Bydgoszcz 2009
Tajne dokumenty Biura Politycznego, wstęp T. Kozłowski, Warszawa 2013
Skład osobowy UMK. Rok akademicki 1981/1982, oprac. M. Kiejdo, A. Ciechanowski, M. Heza, S. Piotrowska, Toruń 1981
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, Warszawa 2002
Zalewski S., Bezpieczeństwo polityczne państwa, Siedlce 2010
Artykuły
Bäcker R., Struktury poziome PZPR, w: Opozycja demokratyczna w PRL w latach 1976–1981, red. W. Polak, J. Kufel, P. Ruchlewski, Gdańsk 2012, s. 304–327.
Bäcker R., Pomiędzy masami a aparatem. Struktury poziome w Toruniu (1980–1981), w: Społeczeństwo polskie w dobie modernizacji. Polacy i Niemcy w XIX i XX wieku, red. R. Bäcker, M. Chamot, Z. Karpus, Toruń 2000, s. 405–420.
Czaputowicz J., Bezpieczeństwo w teoriach stosunków międzynarodowych, w: Bezpieczeństwo międzynarodowe. Teoria i praktyka, red. K. Żukrowska, M. Grącik, Warszawa 2006, s. 47–78.
Gasztold P., Partia zjednoczona czy podzielona? Różne nurty PZPR w ostatniej dekadzie PRL, „Annales Universitatis Pedagogicae Cracoviensis”, Studia Politologica 10, 2013, s. 174–192.
Galij-Skarbińska S., Polak W., Opór i trwanie: środowisko akademickie Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu w latach osiemdziesiątych – próba syntezy, w: Polskie uczelnie w latach osiemdziesiątych: studia, red. T. Gąsowski, Warszawa 2015, s. 124–162.
Kozłowski R., Uniwersytet Mikołaja Kopernika w okresie pierwszej Solidarności 1980–1981, „Dzieje Najnowsze” 2006, nr 4, s. 179–195.
Kozłowski R., Uwarunkowania polityczne działalności Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu w latach 1945–1989, „Zapiski Historyczne” 1999, z. 1, s. 87–127.
Osiński K., Wpływ NSZZ „Solidarność” na funkcjonowanie PZPR w województwie bydgoskim (zarys problemu), „Pamięć i Sprawiedliwość” 2016, nr 1 (27), s. 168–196.
Polak W., Wydarzenia polityczne na UMK w latach 1980–1989, w: 60-lecie Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, red. Cz. Łapicz, W. Wróblewski, Toruń 2006, s. 62–78
Szumski J., Zanim wyrosły poziomki. Zbigniew Iwanów do września 1980 r., w: Letnia Szkoła Historii Najnowszej 2014, red. J. Szumski, Ł. Kamiński, Warszawa 2015, s. 178–188.
Ośko P., Struktury poziome PZPR w warszawskim środowisku naukowym w latach 1980–1981, „Polska 1944/45–1989. Studia i materiały” 16, 2018, s. 245–280.
Pawlikowska I., Bezpieczeństwo jako cel polityki zagranicznej państwa, w: Wstęp do polityki zagranicznej państwa, Toruń 2005, s. 59–78.
Prasa
„Głos Uczelni. Biuletyn UMK”
„Immunitet. Niezależny Biuletyn Studencki”
„Informator NZS UMK”
„Rytm Czasu”
„Solidarność UMK. Biuletyn Informacyjno-Publicystyczny”
„Strajk. Biuletyn SZSP UMK”
„Strajk, Biuletyn RU SZSP UMK”
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
Stats
Number of views and downloads: 849
Number of citations: 0
