Die Behandlung religiöser Minderheiten unter König Friedrich II. von Preußen (1712–1786) aufgezeigt am Beispiel der Sozinianer
DOI:
https://doi.org/10.12775/BPMH.2018.007Słowa kluczowe
• Fryderyk II Wielki (1712–1786), polityka religijna, mniejszości religijne, bracia polscy (socynianie)Abstrakt
Traktowanie mniejszości religijnych przez króla Fryderyka II Pruskiego (1712-1786) na przykładzie braci polskich
W artykule przeanalizowano politykę religijną króla pruskiego Fryderyka II na przykładzie braci polskich. W pierwszej części wskazano na podstawie pism Fryderyka na jego sposób rozumienia religii i wyznań. Następnie zostało opisane postępowanie Fryderyka wobec żydów, katolików i menonitów. Główną część artykułu stanowi omówienie przywilejów oraz środków przymusu w stosunku do braci polskich na przykładzie postępowania króla wobec wniosku o pozwolenie na budowę domu modlitwy.
Bibliografia
Źródła archiwalne / Archivalische Quellen / Archival Sources
Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz in Berlin. HA, Rep. 7 Preußen, Nr. 68, Paket 961, S. 462–467 und S. 468–485,
Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz in Berlin. XX. HA, EM 38d Nr. 74.
Źródła drukowane / Gedruckte Quellen / Printed Sources
Borowski L. E., Neue Preußische Kirchenregistratur, die neuern Verordnungen und Einrichtungen in Kirchen. und Schulsachen im Königreiche Preußen enthaltend. Nebst einigen zur Kirchengeschichte im Königreiche Preußens gehörigen Aufsätzen, (1773).
Friedrich II. von Preußen, Das politische Testament (1752), in: Die Werke Friedrichs des Großen. In deutscher Übersetzung, hg. v. G. B. Volz, 7 (1913).
Friedrich II. von Preußen, Denkwürdigkeiten zur Geschichte des Hauses Brandenburg, in: Die Werke Friedrichs des Großen. In deutscher Übersetzung, hg. v. G. B. Volz, 1 (1913).
Friedrich II. von Preußen, Politisches Testament (1768), in: Die politischen Testamente der Hohenzollern, bearb. v. R. Dietrich, (1986).
Literatura / Literatur / Literature
Asche M., Neusiedler im verheerten Land. Kriegsfolgenbewältigung, Migrationssteuerung und Konfessionspolitik im Zeichen des Landeswiederaufbaus, (2006).
Birtsch G., Friedrich der Große und die Aufklärung, in: Friedrich der Große in seiner Zeit, hg. v. O. Hauser, (1987), S. 31–46.
Bömelburg H.-J., Konfession und Migration zwischen Brandenburg-Preußen und Polen-Litauen 1640–1772. Eine Neubewertung, in: Glaubensflüchtlinge. Ursachen, Formen und Auswirkungen frühneuzeitlicher Konfessionsmigration in Europa, hg. v. J. Bahlcke, (2008), S. 119–144.
Bömelburg H.-J., Zwischen polnischer Ständegesellschaft und preussischem Obrigkeitsstaat. Vom königlichen Preussen zu Westpreussen (1756–1806), (1995).
Bringmann W., Friedrich der Große. Ein Porträt, (2006).
Die Politischen Testamente der Hohenzollern, bearb. v. R. Dietrich, (1986).
Die evangelische Kirche der Union. Ihre Vorgeschichte und Geschichte, hg. v. W. Elliger, (1967).
Heinrich G., Religionstoleranz in Brandenburg-Preußen. Idee und Wirklichkeit, in: Preußen. Beiträge zu einer politischen Kultur, hg. v. M. Schlenke, 2 (1981), S. 61–88.
Jacobson H. F., Ueber die Arten der Religionsgesellschaften und die religiösen Rechtsverhältnisse der Dissidenten in Preussen, in: Zeitschrift für Kirchenrecht, 1 (1861), S. 392–443.
Korff G., Preußen. Versuch einer Bilanz, (1981).
Luh J., Zur Konfessionspolitik der Kurfürsten von Brandenburg und Könige von Preußen (1640–1740), in: Ablehnung – Duldung – Toleranz. Toleranz in den Niederlanden und Deutschland, ein historischer und aktueller Vergleich, hg. v. H. Lademacher, (2004), S. 306–324.
Salatowsky S., Die drohende Gefahr des Atheismus. Die Sozinianer Przypkowski und Crell über die möglichen Folgen von Intoleranz, in: Duldung religiöser Vielfalt – Sorge um die wahre Religion. Toleranzdebatten in der Frühen Neuzeit, hg. v. S. Salatowsky u.a., (2016), S. 99–127.
Salatowsky S., Dürfen Sozinianer geduldet werden? Obrigkeitliche und theologische Debatten in Brandenburg und Preußen im 17. und 18. Jahrhundert, in: Religiöser Nonkonformismus und frühneuzeitliche Gelehrtenkultur, hg. v. F. Vollhardt, (2014), S. 223–250.
Schenk T., Wegbereiter zur Emanzipation? Studien zur Judenpolitik des „Aufgeklärten Absolutismus“ in Preussen (1763–1812), (2010).
Schröder N., Friedrich der Große und die Unitarier – eine Geschichte der Toleranz?, in: Von Emerson zu Thomas Mann. Beiträge zur Geschichte des Denkens in Amerika und Deutschland, hg. v. D. McKanan, H. Detering, (2017), S. 33–43.
Schwartz P., Unitarier in der Neumark, in: Schriften des Vereins für die Geschichte der Neumark, 10 (1910), S. 61–72.
Sembrzycki J., Die polnischen Reformierten und Unitarier in Preußen, in: Altpreussische Monatsschrift. Neue Folge, 30 (1893), S. 1–100.
Walz R., Die Ansiedlung der Salzburger Emigranten in Ostpreußen, in: Probleme der Migration und Integration im Preußenland vom Mittelalter bis zum Anfang des 20. Jahrhunderts, hg. v. K. Militzer, (2005), S. 87–104.
Wannicke W., Die Vertreibung der Sozinianer aus Polen und ihre Ansiedlung im Reich, Magisterarbeit (1994).
Wilbur E. A., A History of Unitarianism. Socinianism and its Antecedents, 1 (1947).
Wotschke T., Die unitarische Gemeinde in Meseritz-Bobelwitz, in: Zeitschrift der Historischen Gesellschaft für die Provinz Posen, 26 (1911), S. 161–223.
Pobrania
Sklep wydawnictwa:
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Autor zgłaszający tekst do publikacji zobowiązany jest do ujawnienia wszystkich autorów uczestniczących w przygotowaniu tekstu oraz (jeśli dotyczy) wskazanie źródeł finansowania publikacji, wkładzie instytucji naukowo-badawczych, stowarzyszeń i innych podmiotów („financial disclosure”). W wypadku tekstów przygotowanych przez dwóch lub wielu Autorów, Autorzy zobowiązani są do przesłania do Redakcji oświadczenia o wkładzie poszczególnych Autorów w powstanie publikacji (z podaniem ich afiliacji oraz wskazaniem Autora/Autorów koncepcji, założeń, metod itp.). Główną odpowiedzialność za tekst ponosi Autor zgłaszający go Redakcji.
Informujemy, że Redakcja Biuletynu Polskiej Misji Historycznej korzysta z programu antyplagiatowego iThenticate, od 2016 roku każdy artykuł jest sprawdzany pod względem oryginalności. Redakcja oświadcza, że wykryte przypadki nierzetelności naukowej będą dokumentowane oraz upubliczniane poprzez powiadomienie odpowiednich podmiotów (instytucje zatrudniające Autorów, instytucje i stowarzyszenia naukowe itp.).
Autorzy/Autorki przesyłając artykuł przez stronę APCz składają oświadczenia dotyczące praw autorskich oraz przygotowania artykułu zgodnie z zasadami etycznymi dla prac naukowych. Oswiadczenie jest także dostępne w formie dokumentu word (oświadczenie).
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1022
Liczba cytowań: 0
