Funkcjonowanie kancelarii niejawnej urzędów centralnych na przykładzie kancelarii tajnej Ministerstwa Skarbu w Warszawie w latach 1945–1950
DOI:
https://doi.org/10.12775/AKZ.2019.003Słowa kluczowe
Ministerstwo Skarbu w Warszawie 1944-1950, system pracy kancelaryjnej Ministerstwa Skarbu w Warszawie 1945-1950, kancelaria tajna Ministerstwa Skarbu w Warszawie 1945-1950, system pracy kancelaryjnej urzędów centralnych w Polsce 1945-1950Abstrakt
Ministerstwo Skarbu zostało powołane do życia ustawą z 31 grudnia 1944 r. o powołaniu Rządu Tymczasowego Rzeczypospolitej Polskiej. Jego zakres kompetencji obejmował całokształt spraw skarbowości państwowej oraz polityki finansowej państwa, podatków, ceł, budżetu, a także kwestii kredytowych, monetarnych i emisyjnych oraz nadzoru nad bankami, zakładami ubezpieczeniowymi i asekuracyjnymi. W wyniku wejścia w życie zapisów ustawy z 7 marca 1950 r. urząd przekształcony został w Ministerstwo Finansów. Funkcjonowanie kancelarii tajnej Ministerstwa Skarbu w latach 1945–1950 regulowały zapisy czterech kolejnych instrukcji, jednak wszystkie te normatywy opierały postępowanie z dokumentacją na jednym systemie. Podstawową pomoc ewidencyjną stanowił zawsze Dziennik spraw tajnych. Funkcjonował jako typowy dziennik podawczy, w którym rejestrowano pod kolejnymi bieżącymi numerami (poczynając od numeru 1 dla każdego roku kalendarzowego) wszystkie wpływające do urzędu oraz z niego wysyłane pisma o klauzuli „tajne”. Także niezmiennie w latach 1945–1950 akta spraw tajnych przechowywane były w układzie wynikającym z kolejnych numerów dziennika spraw tajnych. Z punktu widzenia dziejów form kancelaryjnych i biurowości można więc nazwać go systemem kancelaryjnym dziennikowym. Tego rodzaju tryb postępowania z dokumentacją niejawną był ówcześnie powszechnie obowiązujący we wszystkich urzędach administracji państwowej, wywodził się z tradycji kancelarii niejawnych okresu dwudziestolecia międzywojennego i jest wciąż stosowany współcześnie.
Bibliografia
„Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 23 września 1944 r. – Kodeks Karny Wojska Polskiego.” Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, nr 6, poz. 27 (1944).
„Dekret z dnia 26 października 1949 r. o ochronie tajemnicy państwowej i służbowej.” Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, nr 55, poz. 437 (1949).
Barszcz, Anna. Prezydium Rady Ministrów i Urząd Rady Ministrów jako wytwórcy państwowego zasobu archiwalnego (1945–1996). Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych 2014.
Czarnota, Tomasz. „Zabezpieczenie tajemnicy partyjnej i państwowej w pracy aparatu PZPR w świetle przepisów wydanych w 1973 r. przez Komitet Wojewódzki PZPR w Lublinie.” Komunizm: system – ludzie – dokumentacja 6 (2017): 252–274.
Dąbrowski, Adam G. „Kancelaria Ministerstwa Skarbu w Warszawie w latach 1944– 1950.” Archiwa – Kancelarie – Zbiory 9 (11) (2018): 149–178. http://dx.doi.org/10.12775/AKZ.2018.008
Dąbrowski, Adam G. „Przepisy kancelaryjne Ministerstwa Administracji Publicznej z lat 1945–1950.” Teki Archiwalne. Seria Nowa 7 (29) (2003): 63–74.
Dąbrowski, Adam G. „Przepisy kancelaryjne Ministerstwa Ziem Odzyskanych z lat 1945–1949.” Archeion 117 (2016): 387–405.
Degen, Robert. Kancelaria wojewódzkich urzędów administracji ogólnej na Ziemiach Odzyskanych w latach 1945-1950. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2005.
Filipczak, Teresa. Kancelaria Sejmu i Rady Państwa oraz archiwum w latach [1944] 1952–1989. Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 2015.
Horst, Władysław. Kancelarie i archiwa Centralnego Komitetu Wykonawczego Polskiej Partii Socjalistycznej, Komitetu Centralnego Polskiej Partii Robotniczej i Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (1944–1990). Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych. Wydział Wydawnictw, 2006.
Ministerstwo Skarbu w Warszawie 1944–1950. Archiwum Akt Nowych, Warszawa.
Urząd Rady Ministrów w Warszawie [1944–1952] 1953–1998. Archiwum Akt Nowych, Warszawa.
„Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. – Kodeks karny.” Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, nr 60, poz. 571 (1932).
„Ustawa z dnia 31 grudnia 1944 r. o powołaniu Rządu Tymczasowego Rzeczypospolitej Polskiej.” Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, nr 19, poz. 99 (1944).
„Ustawa z dnia 2 lipca 1949 r. o zakresie działania Ministra Skarbu.” Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, nr 41, poz. 298 (1949).
„Ustawa z dnia 7 marca 1950 r. o przekształceniu urzędu Ministra Skarbu w urząd Ministra Finansów.” Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, nr 10, poz. 101 (1950).
„Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. – Przepisy wprowadzające Kodeks karny.” Dziennik Ustaw Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, nr 13, poz. 95 (1969).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 606
Liczba cytowań: 0