ARCHIWUM KAZIMIERZA SABBATA

Abstrakt

Prowadzona od kilku lat dyskusja na temat dokumentacji wytworzonej i zgromadzonej przez polską emigrację na świecie, dotyczy przede wszystkim miejsca jej przechowywania, ale również właściwego jej zabezpieczenia, opracowania oraz udostępniania Wśród tych materiałów znaczną część stanowią spuścizny archiwalne. Z jednej strony obserwujemy tendencję do sprowadzania spuścizn prywatnych do kraju. Z drugiej strony, w środowiskach emigracyjnych istnieje nacisk, aby pozostawały one w miejscach, z którymi związany był ich twórca. Setki spuścizn prywatnych przechowują instytucje polonijne na świecie oraz archiwa zagraniczne, wiele pozostaje w rękach prywatnych. Stan tych zbiorów jest bardzo zróżnicowany. Wydaje się bezsprzeczne, że obecni właściciele tych – często cennych materiałów – potrzebują fachowej, rzetelnej pomocy, jeśli chcemy, aby służyły one ogólnonarodowemu dobru. Archiwum Kazimierza Sabbata (1913-1989), przedostatniego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie, wcześniej wieloletniego premiera i ministra spraw zagranicznych rządu emigracyjnego, aktywnego działacza politycznego i społecznego Polonii w Wielkiej Brytanii, zawierające materiały archiwalne kilkadziesięciu lat jego życia, jest własnością prywatną. Gromadzone było przez Sabbata od lat studenckich, przez lata wojny, emigracji, do chwili śmierci. Wszystkie materiały znakomicie odzwierciedlają różne fragmenty publicznego i prywatnego życia twórcy, a także pewne cechy charakteru. Spuściznę w latach 2001-2008 poddano opracowaniu zakończonemu wykonaniem inwentarza, zgodnie z Wytycznymi opracowania spuścizn archiwalnych po uczonych opracowanymi przez Polską Akademię Nauk. Granice chronologiczne spuścizny obejmują lata 1922-1989. Archiwum Kazimierza Sabbata obejmuje ok. 6 metrów bieżących dokumentacji (bez uwzględnienia materiałów fotograficznych i fonograficznych), razem 136 j. a., zgrupowanych w ośmiu działach. Materiały zgromadzone w Archiwum Kazimierza Sabbata obejmują m.in. publikowane tekstów jego autorstwa oraz maszynopisy i rękopisy artykułów, przemówień, wystąpień; dokumenty dotyczące działalności społeczno-politycznej K. Sabbata; materiały biograficzne; korespondencję z lat 1943-1989; materiały o twórcy zespołu, w tym opracowania biograficzne; materiały osób obcych oraz załączniki w postaci: ulotek, druków ulotnych, czasopism, wycinków i przedruków z prasy; książek, broszur, czasopism dot. harcerstwa i skautingu; druków, prasy bezdebitowej i ulotek organizacji podziemnych ukazujących się w kraju przed 1989 r. Spuścizna Kazimierza Sabbata należy do najwartościowszych z uwagi na miejsce zajmowane przez niego w strukturach polskiej emigracji niepodległościowej po II wojnie światowej.