Archiwum jako miejsce pamięci

Abstrakt

W artykule autorka udowadnia, że archiwum jest miejscem pamięci, w zgodzie z rozumieniem tego terminu zaproponowanym przez Pierre’a Norę. Zgodnie z takim podejściem do tematu jest według autorki każde archiwum takim właśnie miejscem pamięci, bowiem jako instytucja przechowująca materiały archiwalne, pozwala ona w te materiały wejrzeć, a tym samym poznać przeszłość w nich zapisaną. Każdego rodzaju archiwum jak każde miejsce pamięci jest depozytariuszem przeszłości. Ponadto autorka stawia tezę, że archiwum to również miejsce kreowania pamięci. Autorka dzieli archiwa na dwie grupy, do pierwszej włączając archiwa państwowe, kościelne i bieżące, do drugiej natomiast – archiwa społeczne i prywatne. Jednocześnie wskazuje ona na dwie cechy, odróżniające archiwa z grupy drugiej od tych z grupy pierwszej, a są to DOBROWOLNOŚĆ (własna inicjatywa gromadzenia zasobu archiwalnego) i DOWOLNOŚĆ (głównie w doborze gromadzonych materiałów). Autorka zwraca uwagę na to, że archiwum prywatne służyć może kreowaniu siebie jako osoby lub kreowaniu pamięci rodu czy rodziny; jest samoświadectwem jego właściciela – to on bowiem nadaje mu pewien konkretny kształt, decydując tym samym, jaki kształt ma przyjąć w przyszłości pamięć o nim. Archiwa społeczne natomiast kreują pamięć o przeszłości np. danej zbiorowości czy danego terytorium, mogąc przy tym wpływać na kształt pamięci, a także w ogóle – czy zostanie ona zachowana. W przypadku archiwów społecznych autorka zwraca również uwagę na powody ich powstawania, przywołując zjawiska nazwane „przyśpieszeniem historii” oraz „demokratyzacją historii”.