Drukarze rad miejskich i gimnazjalni jako edytorzy książek szkolnych w okresie staropolskim
DOI:
https://doi.org/10.12775/TSB.2020.009Słowa kluczowe
książki szkolne, typologia książek szkolnych, drukarnie rad miejskich (radzieckie) i gimnazjalne, repertuar wydawniczy, przywileje drukarskie, społeczna funkcja książkiAbstrakt
Książki szkolne w okresie staropolskim były zróżnicowane pod względem nazw i typologii. W niniejszym artykule wyodrębniono podręczniki najczęściej wykorzystywane i zalecane w programach nauczania zarówno elementarnego, jak i gimnazjalnego. Poddano analizie ofertę wydawniczą tego rodzaju książek, ich edycje realizowane przez drukarnie rad miejskich (radzieckie) i gimnazjów. Mogło się to odbyć dzięki rozwiniętemu rynkowi wydawniczo-księgarskiemu, a przede wszystkim tym warsztatom, które posiadały przywileje na podręczniki i ściśle współpracowały z placówkami oświatowymi na terenie Wielkopolski i Pomorza. Analizie poddano drukarnie prywatne (gdańskie, toruńskie i elbląskie) – ściśle współpracujące z ówczesnymi gimnazjami. Repertuar wydawniczy w obrębie książek szkolnych obejmował podręczniki do nauczania młodzieży gimnazjalnej, w tym popularyzujące język polski.Bibliografia
Babnis Maria, Drukarstwo gdańskie w czasach zaboru pruskiego (1793–1919),„Libri Gedanenses” 1997/1998, t. 15/16, s. 89–100.
Babnis Maria, O ważności języka polskiego: szkice z dziejów języka polskiego w Gdańsku, Gdańsk 1992.
Bednarska-Ruszajowa Krystyna, Uczyć, bawić, wychowywać. Książka i jej funkcja społeczna w Polsce w okresie oświecenia, Kraków 2004.
Chojnacki Władysław, Wydawnictwa polskie i ich drukarnie w Elblągu (w. XVII––XIX), „Rocznik Elbląski” 1966, t. 3, s. 105–117.
Drukarze dawnej Polski od XV–XVIII wieku, t. 4: Pomorze, oprac. Alodia Kawecka-Gryczowa, Krystyna Korotajowa, Wrocław–Warszawa–Kraków 1962.
Druki toruńskie XVI wieku, oprac. Leonard Jarzębowski, Toruń 1969.Estreicher Karol, Bibliografia Polska, cz. III: Stulecia XV–XVIII, t. 12–34, Kraków 1891–2000.
Hinz Janusz, Bibliografia toruńskich druków szkolnych tzw. Thorunensii Scholasticae w zbiorach dawnej Biblioteki Gimnazjum Akademickiego w Toruniu, obecnie w Książnicy Miejskiej w Toruniu, Grudziądz 2001.
Imańska Iwona, Działalność wydawnicza toruńskiego księgarza z przełomu XVII i XVIII w. Jana Chrystiana Laurera, „Rocznik Toruński” 1997, t. 24, s. 67–85.
Jarosz Irena, Książki szkolne w Polsce w wieku XVI (Zarys problematyki), „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1978, t. 21, s. 3–14.
Jefimow Regina, Z dziejów języka polskiego w Gdańsku. Stan wiedzy o polszczyźnie w XVII w., Gdańsk 1970.
Jędrzejowska Anna, Pelczarowa Maria, Polskie piśmiennictwo w gdańskich oficynach drukarskich (XVI–XVIII w.), [w:] Pomorze nowożytne, red. Gerard Labuda, Stanisław Hoszowski, Warszawa 1959.
Juda Maria, Przywileje drukarskie w Polsce, Lublin 1992.
Kurdybacha łukasz, Stosunki kulturalne polsko-gdańskie w XVIII w., Gdańsk 1937.
Kurdybacha Łukasz, Z dziejów pedagogiki ariańskiej, Warszawa 1958.
Kurkowa Alicja, Jakub i Jan Filip Breynowie: studium z dziejów kultury książki XVII i XVIII wieku, Wrocław 1989.
Literatura i instytucje w dawnej Polsce, red. Hanna Dziechcińska, Warszawa 1994.
Majorek Czesław, Książki szkolne Komisji Edukacji Narodowej, Warszawa 1975.
Mańkowski Alfons, Z porozbiorowych dziejów drukarstwa i piśmiennictwa polskiego w Toruniu, „Zapiski Towarzystwa Nauk w Toruniu” 1924, t. 6, z. 7/8, s. 97–104.
Miaskowski Kazimierz, Nering jako drukarz toruński (1581–1587), „Mestwin”: dodatek naukowo-literacki „Słowa Pomorskiego” 1928, R. 4, s. 49–51.
Mocarski Zygmunt, Książka w Toruniu do 1793. Zarys dziejów, Toruń 1934.Mocarski Zygmunt, Toruń w historii drukarstwa, „Przegląd Graficzny, Wydawniczy i Papierniczy” 1937, R. 13, s. 188–189.
Najdawniejsze ustawy gimnazjum, wyd. Stanisław Tync, Toruń 1925.Nowak Zbigniew, Po starą księgę sięgam ze wzruszeniem. Szkice z dziejów i kultury książki w Prusach królewskich od XV do XVIII wieku, Gdańsk 2008.
Nowak Zbigniew, Początki sztuki drukarskiej na Pomorzu w XV w., Gdańsk 1976.
Nowak Zbigniew, Wybrane aspekty kultury książki w Gdańsku, „Libri Gedanenses” 1998/2000, t. 17/18, s. 5–43.
Okoń Jan, Kompendium – czy tylko wiedzy? Wstęp do typologii gatunku, [w:]Staropolskie kompendia wiedzy, red. Iwona M. Dacka-Górzyńska, Joanna Partyka, Warszawa 2009, s. 9–32.
Pawlak Marian, Dzieje gimnazjum elbląskiego w latach 1535–1772, Olsztyn 1972.Pelczar Marian, O bibliotece, Wyd. 2 popr., Gdańsk 1997.
Pelczarowa Maria, Z dziejów oficyn drukarskich w Gdańsku (w. XVI–XVIII), „Rocznik Gdański” 1955, R. 14, s. 144–165.Pniewski Władysław, Język polski w dawnych szkołach gdańskich, Gdańsk 1938.
Privilegiaty pographica polonorum = Polskie przywileje drukarskie 1493–1793, wyd. Maria Juda, Lublin 2010.
Rombowski Aleksander, Nauka języka polskiego we Wrocławiu, Wrocław 1960.
Salmonowicz Stanisław, Obrońcy i miłośnicy języka polskiego w Toruniu XVI––XVIII w., Toruń 1979.
Salmonowicz Stanisław, Toruńskie Gimnazjum Akademickie w latach 1681–1817. Studium z dziejów nauki i oświaty, Poznań 1973.
Sekulski Jerzy, Achacy Corell I (1621–1659): drukarz i wydawca elbląski, [w:] Zasłużeni ludzie dawnego Elbląga: szkice biograficzne, red. Marian Biskup, Wrocław 1987, s. 119–122.
Sekulski Jerzy, Bibliografia druków elbląskich 1558–1772, Warszawa 1988.
Słowiński Lech, Nauka języka polskiego w szkołach Rzeczypospolitej przedrozbiorowej, Poznań 1978.
Tujakowski Alojzy, Z dziejów drukarstwa i piśmiennictwa na Pomorzu. 400 lat drukarstwa w Toruniu 1569–1969, Toruń 1970.
Zarębski Ignacy, Rola języka polskiego w nauczaniu szkolnym w Polsce XVI wieku, Wrocław 1955.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 377
Liczba cytowań: 0
