Polish spoken language and Belarusian dialects in Lithuania.
Preliminary considerations on selected areal aspects
DOI:
https://doi.org/10.12775/ths.2024.007Keywords
Belarusian dialects, Polish spoken language in Lithuania, Baltic-Slavic linguistic borderlands, areal linguisticsAbstract
Research on the Polish language in Lithuania has a long tradition. Halina Turska made the first area division in the 1930s. In general, most researchers of Lithuanian Polish refer to this division to this day. This division was made based on selected phonetic and grammatical features, on the one hand, differentiating them from the standard Polish language, and on the other, three areas from each other (the Vilnius area, the Kaunas area, and the Smalvos area). In the 1990s, new areas for the Polish language in north-western Belarus were defined by I. Grek-Pabisowa (mainly based on the frequencies of selected features). Over the course of over 30 years, a vast amount of material has been collected in the form of interviews recorded in Lithuania, north-western Belarus, and Latvia which allows analyzing new aspects, including areal issues. On the one hand, these are recorded interviews in Polish, on the other hand, in the Belarusian dialect. Conducting field research in Lithuania since 2009, I have collected over 130 hours of Belarusian dialects and several hours of Polish. The preliminary analysis of the material showed many features common to Belarusian dialects and Lithuanian Polish, covering specific areas.
References
Barszczewska, N., & Jankowiak, M. (2012). Dialektologia białoruska. Warszawa.
Czekman, W., & Giulumianc, K. (2017). Polska gwara m. Widze i okolicy (na substracie biaļorusko-litewskim). In L. Kalėdienė (Ed.). Valerijus Čekmonas: kalbų kontaktai ir sociolingvistika (pp. 282–291). Vilnius.
Čekman, V. (2017). Derevnja Ozerki – jazyk i liudi. K probleme litovsko-belorussko-polskoj jazykovoj interferencii. In L. Kalėdienė (Ed.). Valerijus Čekmonas: kalbų kontaktai ir sociolingvistika (pp. 351–386). Vilnius. [Деревня Озерки – язык и люди. К проблеме литовско-белорусско-польской языковой интерференции. In L. Kalėdienė (Ed.). Valerijus Čekmonas: kalbų kontaktai ir sociolingvistika (pp. 351–386). Vilnius.]
Čekmonas, V. (2017). Dar sykį apie rankraščių likimą, arba įvedamojo straipsnio pratarę. In L. Kalėdienė (Ed.). Valerijus Čekmonas: kalbų kontaktai ir sociolingvistika (pp. 61–107). Vilnius.
Golachowska, E., et al. (2023). Polszczyzna północnokresowa. Podsumowanie badań, Acta Baltico-Slavica, 47, 1–28.
Grek-Pabisowa, I. (2002) Współczesne gwary polskie na Litwie i Białorusi. Fonetyka. Warszawa.
Grek-Pabisowa, I. (2022). Ukształtowani przez historię. Polacy na dawnych Kresach Północno-Wschodnich i Łotwie w ocenie własnej. Warszawa.
Grek-Pabisowa, I., & Maryniakowa, I. (1999). Współczesne gwary polskie na dawnych Kresach północno-wschodnich. Warszawa.
Jankowiak, M. (2018a). Współczesne gwary białoruskie na Łotwie. Charakterystyka. Wybór tekstów. Praha.
Jankowiak, M. (2016). Współczesne gwary białoruskie na wschodniej Litwie (rejony ignaliński i święciański). Slavistica Vilnensis, 61, 81–105.
Jankowiak, M. (2018). Współczesne gwary białoruskie na południowej Litwie (rejon orański). Acta Albaruthenica, 18, 201–211.
Jankowiak, M. (2020). Współczesne gwary białoruskie na Litwie (rejon solecznicki). Slavistica Vilnensis, 65(2), 83–97.
Jankowiak, M. (2021). Współczesne gwary białoruskie na Litwie (rejon wileński). Slavistica Vilnensis, 66(1), 85–101.
Jankowiak, M. (2022). Leksyka gwar białoruskich na Litwie. Dziedzictwo językowe pogranicza bałtycko-słowiańskiego. Praha.
Jankowiak, M. (2023) Współczesne gwary białoruskie na Litwie. Tom pierwszy: rejon orański. Vilnius.
Jankowiak, M. (2024). Gwary białoruskie na Łotwie jako przykład leksykalnego dziedzictwa pogranicza bałtycko-słowiańskiego. Praha [in print].
Karaś, H. (Ed.). (2001). Język polski na Kowieńszczyźnie. Historia, Sytuacja socjolingwistyczna. Cechy językowe. Teksty. Warszawa-Wilno.
Karaś, H. (2002). Gwary polskie na Kowieńszczyźnie. Warszawa-Puńsk.
Karaś, H. (2017). Język pogranicza litewsko-łotewsko-białoruskiego w świetle frekwencji cech językowych. Warszawa.
Kardelis, V. (2016). Kalbų vartojimas rytinėje Lietuvos dalyje. Lietuvos lenkų tarmės: 2016 metų elektroninis leidinys. Ed. K. Rutkovska. http://www.lenkutarmes.flf.vu.lt/files/kardelis_kalbu_vartojimas.pdf [access: 27.12.2024].
Kardelis, V. (2018). Arealinis tipologinis lietuvių tarmių kompleksiškumas. Aukštaičiai. Vilnius.
Konczewska, K. (2021). Polacy i język polski na Grodzieńszczyźnie. Kraków.
Kozłowska-Doda, J. (2021). Tożsamość, losy i język najstarszych mieszkańców okolic Dociszek na Białorusi (na podstawie badań terenowych z przełomu XX i XXI w.). Lublin.
Kuncevič, L.P., & Kurcova, V.M. (Eds.). (2010). Sel’skaja haspadarka. Tematyčny slounik. Minsk. [Кунцэвіч, Л.П. & Курцова, В.М. (Eds.). (2010). Сельская гаспадарка. Тэматычны слоўнік. Мінск].
Kuņicka, K. (2020). Polacy i język polski w Łatgalii. Daugavpils.
Kurzowa, Z. (1993). Język polski Wileńszczyzny i kresów północno-wschodnich XVI–XX w. Warszawa–Kraków.
Maryniakowa, I., Grek-Pabisowa, I. & Zielińska, A. (1996). Polskie teksty gwarowe z obszaru dawnych Kresów północno-wschodnich. Warszawa.
Morita, K. (2006). Przemiany socjolingwistyczne w polskich społecznościach na Litwie (rejon trocki) i Białorusi (region iwieniecki). Warszawa.
Plyhauka, L. (2009). Belaruskaja mova u Litve: sacyjakul’turny i linhvistyčny aspekty. Vil’nia. [Plyhauka, L. (2009). Беларуская мова ў Літве: сацыякультурны і лінгвістычны аспекты. Вільня].
Plyhauka, L. (2015). Belaruskaja mova u polikul’turnym rehijonie (paudniova-uschodniaja terytoryja Litouskai Respubliki). Minsk. [Беларуская мова ў полікультурным рэгіёне (паўднёва-ўсходняя тэрыторыя Літоўскай Рэспублікі). Мінск].
Rutkowska WWW 1: Rutkowska, K. Stan współczesnych gwar polskich na Litwie. http://www.lenkutarmes.flf.vu.lt/files/rutkovska_stan_wspolczeny_gwar_polskich.pdf [access: 07.08.2024].
Rutkowska WWW 2: Krystyna, R. Lituanizmy leksykalne w gwarach polskich na Litwie: stan badań, typologia, sposoby adaptacji, http://www.lenkutarmes.flf.vu.lt/files/rutkovska_lituanizmy_pl.pdf [access: 07.08.2024].
Smułkowa, E. (Ed.). (2009). Brasławszczyzna. Pamięć i współczesność. Tom II. Słownictwo (Słownik brasławski). Warszawa.
Stafecka, A. (2018). Slavyanskaya perspektiva nekotorykh latyšsko-litovskich leksičeskich izogloss, otriažionnych v izdanii Baltu valodu atlants (Atlas baltskikh yazykov). In Slavyanskaya perspektiva. Referāti XVI Starptautiskajā slāvistu kongresā (Belgrada, 26.08.2018 – 27.08.2018) (pp. 60–79). Rīga. [Stafecka, A. (2018). Славянская перспектива некоторых латышско-литовских лексических изоглосс, отряжённых в издании Baltu valodu atlants (Атлас балтских языков). In Slavyanskaya perspektiva. Referāti XVI Starptautiskajā slāvistu kongresā (Belgrada, 26.08.2018 – 27.08.2018) (pp. 60–79). Rīga].
Turska, H. (1982). O powstaniu polskich obszarów na Wileńszczyźnie. In J. Rieger, & W. Werenicz (Eds.), Studia nad polszczyzną kresową, vol. 1 (pp. 21–121). Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
Wiemer, B., & Erker, A. (2011). Manifestations of areal convergence in rural Belarusian spoken in the Baltic-Slavic contact zone. Journal of Language Contact, 4, 184–216.
Zielińska, A. (2002). Polska mniejszość na Litwie Kowieńskiej. Studium socjolingwistyczne. Warszawa.
Żebrowska, A. (2019). Komarowszczyzna. Język pogranicza białorusko-polsko-litewskiego, Poznań.
Atlases and dictionaries
BVA 2009: Stafecka, A. & Mikulėnienė, D. (Eds.). Baltu valodu atlants. Prospekts / Baltų kalbų atlasas. prospektas / Atlas of the Baltic languages. A Prospect. Rīga.
BVAFl 2013: Stafecka, A., Mikulėnienė, D. (Eds.). Baltu valodas atlants. Leksika 1. Flora / Baltų kalbų atlasas. Leksika 1. Flora / Atlas of the Baltic Languages. Lexis 1. Flora. Vilnius.
DABM 1963: Avanesau, R.I. (Ed.). Dyjalektalahičny atlas belaruskaj movy. Minsk. [Аванесаў, Р.І. (Ed.). Дыялекталагічны атлас беларускаф мовы. Мінск]
LABNH 1993–1998: Leksičny atlas belaruskich narodnych havorak. Ed. by J. F. Mackevič. Minsk. [Лексічны атлас беларускіх народнах гаворак. Ed. by Ю.Ф. Мацкевіч. Мінск]
LH 1969: Linhvistyčnaja heahrafija i hrupouka belaruskich havorak. Ed. by R.I. Avanesav. Minsk. [Лінгвістычная геаграфія і групоўка беларускіх гаворак. Ed. by Р.І. Аванесав. Мінск].
SłBrasł 2009: Smułkowa, E. (Ed.). Brasławszczyzna. Pamięć i współczesność. Tom II. Słownictwo dwujęzycznych mieszkańców rejonu (Słownik brasławski). Warszawa.
SMPP 2017: Grek-Pabisowa, I. (Ed.), Ostrówka, M., & Jankowiak, M. Słownik mówionej polszczyzny północnokresowej. Warszawa.
SPGL 2006: Rieger, J., Masojć, I., & Rutkowska, K. Słownictwo polszczyzny gwarowej na Litwie. Warszawa.
SPGB 2014: Rieger, J. (Ed.). Słownictwo polszczyzny gwarowej na Brasławszczyźnie. Warszawa.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Mirosław Jankowiak
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 357
Number of citations: 0
