Мовнонормативна свідомість викладачів польської мови в Україні у сфері використання дієслівних форм третьої та другої особи множини як складових польських прономінальних звертань до адресата
DOI:
https://doi.org/10.12775/ths.2024.006Keywords
Polish language in Ukraine, language normative consciousness, addressing forms, verb form of the 3rdPl, verb form of the 2ndPl, speech of Polish language teachers, variation, pragmaticsAbstract
The article presents the results of a survey conducted among Polish language teachers in Ukraine (83 respondents from universities and language courses in 16 cities) regarding verbal forms of 3rdPl and 2ndPl in Polish-language addresses to the plural addressee: państwo / panie / panowie – byli or byliście. The article aims to find out what motivations may incline teachers to use each of the variant verb forms, which, in turn, reveals the state of their language and normative consciousness as those users of the Polish language in Ukraine who exert essential influence on the formation of students’ speech etiquette skills. The study showed a slight advantage of the third-person forms (76%) over the second-person forms (63%). Regarding the former, the normative motivation for their use prevails, which includes grammatical correctness, politeness, formality, and the desire to teach adherents the most appropriate forms. Regarding the latter, the pragmatic motivation dominates: closeness between communication partners, less formality, and duration of contact. Higher education teachers are somewhat more clearly aware than course teachers of the functional potential of second-person forms, despite the fact that they can be the subject of normative discussions. In general, theoretical terms, the study confirms the fact of the significance of some grammatical forms of the language system as carriers of subtle pragmatic meanings.
References
Bakuła, K. (2012). O świadomości językowej, krytycznej świadomości językowej i nauczaniu języka. Acta Universitatis Wratislaviensis. Kształcenie Językowe, 10 (20), 9–20.
Bańko, M. (2009). Czy macie Państwo…? https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Czy-macie-Panstwo;10223.html (22.09.2023).
Bańko, M. (Ed.). (2000). Inny słownik języka polskiego PWN (Vol. 1–2). Warszawa.
Bralczyk, J. (2009). Mówi się. Porady językowe profesora Bralczyka. Warszawa.
Bugajski, M. (2006). Język w komunikowaniu. Warszawa.
Bundza, I., & Krawczuk, A. (2022). Performatyw Witam(y) w świadomości językowej ukraińskich studentów uczących się polszczyzny. In A. Dunin-Dudkowska & A. Małyska (Ed.), Współczesny dyskurs glottodydaktyczny: XXX-lecie działalności Centrum Języka i Kultury Polskiej dla Polonii i Cudzoziemców UMCS – refleksje jubileuszowe (pp. 345–372). Lublin.
Busel, V. (Ed.). (2005). Velykyi tlumachnyi slovnyk suchasnoi ukrainskoi movy: 250000. Kyiv–Irpin: Perun. [Бусел, В. (Ed.). (2005). Великий тлумачний словник сучасної української мови: 250000. Київ–Ірпінь].
Dubisz, S. (2014). Językoznawcze studia polonistyczne (pisma wybrane, uzupełnione, zmienione), Vol. 2: Polonia i jej język. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
Gębka-Wolak, M., & Moroz, A. (2021). Morfoskładnia w Słowniku właściwych użyć języka. Język Polski, 2, 17–33. https://doi.org/10.31286/JP.101.2.2
Huszcza, R. (2006). Honoryfikatywność. Gramatyka, pragmatyka, typologia. Warszawa: Dialog.
Kołodziejek, E. (2023). O roli uzusu w koncepcji normy polszczyzny początków XXI w. Prace Językoznawcze, 3, 11–21.
Kravchuk, A., & Bundza, I. (2023). Zvertannia do adresata v polskomovnomu dialozi vykladachiv ta uchniv v Ukraini. Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej, 58, Article 2931. https://doi.org/10.11649/sfps.2931 [Кравчук, А., & Бундза, І. (2023). Звертання до адресата в польськомовному діалозі викладачів та учнів в Україні. Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej, 58, Article 2931. https://doi.org/10.11649/sfps.2931].
Krawczuk, A. (2014). O względności normy w zakresie ogólnopolskiej etykiety językowej – rzutowanie na sytuację języka polskiego na Ukrainie. In M. Steciąg & M. Bugajski (Eds.), Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze 2013. Tożsamość w komunikowaniu (pp. 315–344). Zielona Góra.
Krawczuk, A. (2018). Pogranicze językowe: wy czy państwo / panowie / panie. Funkcjonowanie zaimków honoryfikatywnych liczby mnogiej w języku ogólnopolskim oraz w polszczyźnie odziedziczonej na Ukrainie. In E. Skorupska-Raczyńska & H. Uchto (Eds.), Dziedzictwo kulturowe regionu pogranicza (Vol. 7, pp. 55–71). Gorzów Wielkopolski.
Liberek, J. (2021). Norma językowa jako fakt społeczny fundowany na uzusie. Uwagi w kontekście Słownika właściwych użyć języka. Język Polski, 2, 34–48. https://doi.org/10.31286/JP.101.2.3
Maćkowiak, K. (2012). Świadomość językowa – problem definicji. In M. Steciąg & M. Bugajski (red.), Świadomość językowa w komunikowaniu (pp. 9–27). Zielon Góra: Uniwersytet Zielonogórski.
Marcjanik, M. (2006). „Państwo słuchają” czy „Państwo słuchacie”? https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Panstwo-sluchaja-czy-Panstwo-sluchacie;7711.html (22.09.2023).
Markowski, A. (2000). Jak dobrze pisać i mówić po polsku. Warszawa.
Markowski, A. (Ed.). (1999). Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN. Warszawa.
Morfologik. Gromadzimy błędy językowe, http://morfologik.blogspot.com/2006/07/gromadzimy-bdy-jzykowe.html (05.11.2024). Poradnik językowy „Poprawnie po polsku”, Akademia języka polskiego PWN. (2007). (Vol. 5). Warszawa.
Steciąg, M., & Bugajski, M. (2012a). Świadomość językowa, komunikacyjna, dyskursywna. In M. Steciąg, & M. Bugajski (Eds.), Świadomość językowa w komunikowaniu (pp. 29–39). Zielona Góra.
Steciąg, M., & Bugajski, M. (2012b). Wstęp. In M. Steciąg, &M. Bugajski (Eds.), Świadomość językowa w komunikowaniu (pp. 5–6). Zielona Góra.
Wilczyńska, W., & Michońska-Stadnik, A. (2010). Metodologia badań w glottodydaktyce. Kraków.
Załazińska, A., & Rusinek, M. (2010). Retoryka codzienna. Poradnik nie tylko językowy. Warszawa.
Zdunkiewicz-Jedynak, D. (2021). Poprawne vs. właściwe użycia języka. Uwagi w kontekście Słownika właściwych użyć języka. Język Polski, 2, 5–16. https://doi.org/10.31286/JP.101.2.1
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Alla Kravchuk, Iryna Bundza

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 2
Number of citations: 0