The Bronze Sounds of Pigoń’s Speech. Biblical References in the Kombornian’s Memoirs
DOI:
https://doi.org/10.12775/SP.2025.005Abstract
This article is an attempt to describe selected aspects of the language used in the works of Stanisław Pigoń, an outstanding humanist and scholar of peasant origin, born at the end of the nineteenth century in the village of Kombornia in the Subcarpathian region of Poland. In addition to monographs and editorial works devoted mainly to the works of Adam Mickiewicz, Stanisław Pigoń left behind a sizeable oeuvre which also includes memoirs, which the author made the object of description in terms of linguistic evidence of the presence of references to the biblical heritage. The study is part of the trend in linguistic research focused on the description of individual language – idiolect seen in the context of outstanding personalities with significant creative achievements who have made a significant contribution to the history of a given language and national culture. As a result of the material queries presented in the article and the conclusions drawn on their basis, it has become possible to identify the type, function and ways in which Pigoń used those forms and content that originate from the biblical tradition. An analysis of Stanisław Pigoń’s memoirs reveals that the presence of a “biblical code” in this part of his work is a natural part of the writer’s creative idiolect, shaped equally by the language of his childhood and the religious tradition of the countryside, as well as by his research interests in the literature of Polish Romanticism, particularly its Messianic trend, which refers to the technique of biblical stylization.
References
Literatura podmiotowa:
MKP – Mickiewicz A., Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego, wstęp i komentarze M. Grabowska, Czytelnik, Warszawa 1986.
WOS – Pigoń S., Z Komborni w świat. Wspomnienia młodości oraz Wspominki z obozu w Sachsenhausen (1939–1940), wprowadzenie i komentarze w opracowaniu C. Kłaka, Bibliotheca Pigoniana, t. 1, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie, Krosno 2019.
ZPP – Pigoń S., Z przędziwa pamięci. Urywki wspomnień, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1968.
ZKŚ – Pigoń S., Z Komborni w świat. Wspomnienia młodości oraz Wspominki z obozu w Sachsenhausen (1939–1940), wprowadzenie i komentarze w opracowaniu C. Kłaka, Bibliotheca Pigoniana, t. 1, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie, Krosno 2019.
Literatura przedmiotowa:
Ampel T., 1983, Ludowe tworzywo leksykalne w pamiętnikach Stanisława Pigonia, [w:] Wokół Stanisława Pigonia. Nad warsztatem naukowym i literackim Uczonego, red. C. Kłak, Krajowa Agencja Wydawnicza, Rzeszów, s. 59–65.
Ampel T., 1990, Słownictwo tkackie w stylu naukowym Stanisława Pigonia, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio FF: Philologiae”, t. 6, s. 213–221.
Ampel T., 2005, Dziedzictwo leksykalne wyniesione z Komborni, [w:] Literatura i jej konteksty. Prace ofiarowane Profesorowi Czesławowi Kłakowi, red. J. Rusin i K. Maciąg, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, s. 356–352
Bieńkowska D., 1994, Odbicie stylu przekładu Biblii J. Wujka w literaturze polskiej, [w:] Jan Jakub Wujek tłumacz Biblii na język polski. W czterechsetną rocznicę wydania Nowego Testamentu 1593–1993, red. M. Kamińska, Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, Łódź, s. 162–170.
Bieńkowska D., 2002, Polski styl biblijny, Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, Łódź.
Brückner A.,1908, Dzieje literatury polskiej w zarysie, wyd. III, t. 2, Nakład Gebethnera i Wolffa, Warszawa.
Dopart B., 2013, Stanisław Pigoń jako wydawca dzieł wielkich humanistów, [w:] tegoż, Szkice pigoniowskie, Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, Kraków 2023, s. 75–82.
Dunaj B., 1996, Pochodzenie a język – na marginesie pamiętników Stanisława Pigonia, [w:] Ziemia krośnieńska w kulturze polskiej, pod red. H. Kurek, F. Tereszkiewicza, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków, s. 93–104.
Enholc-Narzyńska B., 1994, Teksty biblijne w przekładzie ks. Jakuba Wujka, ich wydania i rozpowszechnianie przez Towarzystwo Biblijne w Polsce w XIX i XX wieku, [w:] Jan Jakub Wujek tłumacz Biblii na język polski, red. M. Kamińska, Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, Łódź, s. 136–151.
Gustaw R., o., 1961, Polskie przekłady Pisma Świętego, [w:] Podręczna encyklopedia biblijna, red. ks. E. Dąbrowski, t. 2, Księgarnia św. Wojciecha, Poznań, s. 314–318.
Język osobniczy jako przedmiot badań lingwistycznych, 1988, red. Jerzy Brzeziński, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Zielonej Górze, Zielona Góra.
Kleiner J., 1948, Mickiewicz, t. 2, cz. 1, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.
Klemensiewicz Z., 1961, Jak charakteryzować język osobniczy?, [w:] tegoż, W kręgu języka literackiego i artystycznego, Wydawnictwo PWN, Warszawa, s. 204–214.
Kłak C., 1993, Pigoniowe „niebo w płomieniach”, [w:] Stanisław Pigoń. Szkice do portretu, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, Rzeszów, s. 35–62.
Kłak C., 2012, Siedleckie rekolekcje: ks. bp Ignacy Świrski – prof. Stanisław Pigoń, „Tematy i Konteksty”, 2012, nr 2, s. 174–198.
Kłak C., 2019, Pigoniowe wspomnienia i wspominki, [w:] S. Pigoń, Z Komborni w świat. Wspomnienia młodości oraz Wspominki z obozu w Sachsenhausen (1939–1940), wprowadzenie i komentarze w opracowaniu C. Kłaka, Bibliotheca Pigoniana, t. 1, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie, Krosno, s. 17–100.
Kłoniecki F. ks., 1958, Teksty polskich przekładów Biblii i ich opracowania, [w:] Pismo święte w duszpasterstwie, pod red. ks. E. Dąbrowskiego, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin, s. 229–273.
Konopnicka M., 1899, Adam Mickiewicz, jego życie i duch, Wydawca Bronisław Natanson, Warszawa.
Kossowska M, 1968–1969, Biblia w języku polskim, t. 1–2, Księgarnia św. Wojciecha, Poznań.
Koziara S., 2009, Frazeologia biblijna w języku polskim, wyd. 2, Oficyna Wydawnicza LEKSEM, Łask.
Koziara, S., 2013, Rola Biblii Jakuba Wujka w dziejach kultury polskiej, [w:] Biblia Jakuba Wujka w życiu i kulturze narodu polskiego, red. R. Słowiński, Polska Akademia Nauk. Oddział w Poznaniu, Poznań, s. 41–64.
Koziara S., 2018, Miejsce i znaczenie protestanckich przekładów Pisma Świętego w historii polszczyzny biblijnej (zarys opisu), „Poznańskie Studia Polonistyczne: Seria Językoznawcza”, vol. 25, cz. 2, s. 149–172.
Koziara S., 2021, Z Komborni do Gręboszowa. Stanisław Pigoń i Jakub Bojko, „Studia Pigoniana”, nr 4, s. 9–23.
Koziara S, 2024, Calizna. Z osobliwości idiolektu Stanisława Pigonia (na materiale pamiętnika Z Komborni w świat), „Studia Pigoniana”, nr 7, s. 129–138.
Koziara S., 2025, O potrzebie nowej syntezy dziejów polszczyzny biblijnej, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, nr 20, (w druku)
Kozłowska A., 2015, Miejsce badań nad idiolektem w obrębie językoznawstwa, „Poznańskie Spotkania Językoznawcze”, nr 30, s. 71–83.
Kozłowska A., 2018, Źródła w badaniach idiolektów, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, t. 74, s. 191–203.
Kubiak Z., 1993, Przestrzeń dzieł wiecznych. Eseje o tradycji kultury śródziemnomorskiej, Wydawnictwo „Znak”, Kraków.
Kwiatkowski J., 1969, O pisarstwie Stanisława Pigonia. Rekonesans, „Twórczość”, nr 4, s. 59–75.
Mikołajczak S., 2009, Językoznawcy o wpływie Jana Pawła II na język polski, [w:] Jan Paweł II. Odnowiciel mowy polskiej, pod red. S. Mikołajczaka i M. Wrześniewskiej-Pietrzak, Wydawnictwo WiS, Poznań, s. 61–75.
Nowak J.Z., 1961, Ze studiów nad Księgami narodu i pielgrzymstwa polskiego, „Roczniki Humanistyczne” t. 10, z. 1, s. 5–124.
Pigoń S., 1911, O Księgach narodu i pielgrzymstwa polskiego A. Mickiewicza, Krakowska Spółka Wydawnicza, Kraków.
Polszczyzna biblijna – między tradycją a współczesnością, pod red. S. Koziary, W. Przyczyny, t. 1–2, Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos, Tarnów.
Sikora A.R., o., 2013, Reedycje Biblii ks. Jakuba Wujka z 1599 roku, [w:] Biblia Jakuba Wujka w życiu i kulturze narodu polskiego, red. R. Słowiński, Polska Akademia Nauk. Oddział w Poznaniu, Poznań, s. 101–123.
Smereka W., ks., 1950, Zarys bibliograficzny ważniejszych wydań Biblii ks. Wujka (1593–1950), „Ruch Biblijny i Liturgiczny”, t. 3, nr 1–2, s. 64–91.
Socjolekt, idiolekt, idiostyl. Historia i współczesność, 2017, red. U. Sokólska, Wydział Filologiczny Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
Starnawski J., 1997, Z dziejów polskiej nauki o literaturze w wieku XIX i XX. Cztery studia, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Częstochowa.
Stefanowska Z., 1998, Historia i profecja. Studium o Księgach narodu i pielgrzymstwa polskiego Adama Mickiewicza, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Szurek M.M., 2013, Z dziejów polszczyzny biblijnej. Biblia Wujka (1599) a Biblia gdańska (1632). Studium komparatywne, Wydawnictwo Collegium Columbinum, Kraków.
Teslar J.A., 1955, Biblia w życiu i twórczości Mickiewicza, [w:] Adam Mickiewicz 1855–1955. Księga w stulecie zgonu, Polskie Towarzystwo Naukowe w Londynie, Londyn.
Downloads
The publisher's shop:
Published
How to Cite
Issue
Section
License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 77
Number of citations: 0