The pitfalls of a literal translation of the Russian exclamation Ба!: using examples from “The Master and Margarita” and other literary works

Authors

DOI:

https://doi.org/10.12775/SP.2023.004

Keywords

the role of exclamation marks in translation, the Russian exclamation mark Ба! and its equivalents in other languages, copying vs. faithful translation, the appropriateness of expressing emotions in the translation of the classics, Bulgakov’s “The Master and Margarita”, Gogol’s “Dead Souls”, Dostoevsky’s “The Brothers Karamazov”, Radishchev’s “Journey from St. Petersburg to Moscow”, Griboyedov’s “Woe to the Wise”, Fonvizin’s “The Nobleman’s Son”, translator’s creativity

Abstract

The pitfalls of a literal translation of the Russian exclamation Ба!: using examples from “The Master and Margarita” and other literary works

The text deals with the problem of translating exclamation marks and the appropriateness of conveying the emotions they convey. Numerous quotations illustrate the meaning of the Russian word Ба!, which in the original refers to surprise, amazement at the sight of someone/something, especially at an unexpected encounter. A literal translation in such situations is not justified in Polish, as the Polish unit ba – which is not identical to the Russian one – functions differently. It falls into the category of apposition or metatextual commentary, always referring to the content of the earlier context.

Author Biography

Leokadia Styrcz-Przebinda, Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie

Dr Leokadia Styrcz-Przebinda – slawistka i polonistka. W latach 2005–2022 wykładała w Karpackiej Państwowej Uczelni im. Stanisława Pigonia w Krośnie, gdzie prowadziła też cykl bibliotecznych spotkań literackich – „Śladami Pika Mirandoli”. Opublikowała m.in. analizę porównawczą na bazie dwóch rosyjskich tłumaczeń Pana Tadeusza. Autorka artykułów o Nabokowie jako tłumaczu i pisarzu bilingwiście, a także o specyfice rosyjskich konceptów lingwokulturowych. Współautorka nowego przekładu Mistrza i Małgorzaty Michaiła Bułhakowa (dwa wydania: w 2016 i 2023 roku). W 2018 roku wyróżniona Nagrodą Prezydenta Miasta Krosna – „Za wybitne osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej, upowszechniania kultury i ochrony dziedzictwa kulturowego”. Ostatnio opublikowała Koncepty lingwokulturowe a przekład. Nabokov i inni, Wydawnictwo Pigonianum, Karpacka Państwowa Uczelnia w Krośnie, Krosno 2022.

References

Boryś W., 2005, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Bulgakov M., 1987, The Master and Margarita, translated from the Russian by M. Ginsburg, Grove Press, New York.

Bulgakov M., 2012, The Master and Margarita, translated by H. Aplin, Alma Classics, Richmond.

Bulgakov M.A., 2007, Sobraniye sochineniy v 8 tomakh, t. 7, Master i Margarita, AST: Astrel’, Moskva.

Bulgakow M., 1997, Der Meister und Margarita, Roman, Deutsch von T. Reschke, Deutscher Taschenbuch Verlag, München.

Bulgakow M., 2018, Meister und Margarita, Roman, neu übersetzt und kommentiert von A. Nitzberg, Deutscher Taschenbuch Verlag, München.

Bułhakow M., 1973, Mistrz i Małgorzata, przeł. I. Lewandowska, W. Dąbrowski, Czytelnik, Warszawa.

Bułhakow M., 2014, Mistrz i Małgorzata, przeł. A. Drawicz, Rebis, Poznań.

Bułhakow M., 2017, Mistrz i Małgorzata, przeł. J. Cichocki, Bellona, Warszawa.

Bułhakow M., 2022, Mistrz i Małgorzata, przeł. L.A. Przebinda, G. Przebinda, I. Przebinda, Znak, Kraków.

Dal’ V., 1981, Tolkovyy slovar’ zhivogo velikorusskogo yazyka, t.1, Russkiy yazyk, Moskva.

Fasmer M., 1986, Etimologicheskiy slovar’ russkogo yazyka, t. 1, Progress, Moskva.

Fonvizin D.I., 1959, Sobraniye sochineniy v 2 tomakh, t. 1, Gosudarstvennoye Izdatel’stvo Khudozhestvennoy Literatury Moskva – Leningrad.

Fonwizin D., 1952, Synalek szlachecki, przeł. J. Wyszomirski, [w:] Antologia dramatu rosyjskiego, Czytelnik [Warszawa].

Gogol M., 1956, Martwe dusze. Poemat, t. 1, przeł. W. Broniewski, Zakład im. Ossolińskich, Wrocław.

Gogol M., 2014, Martwe dusze. Poemat, przeł. W. Dłuski, Znak, Kraków.

Gogol’ N., 2014, Mertvyye dushi, [w:] Gogol’ N., Polnoye sobraniye sochineniy, Azbuka. Azbuka-Attikus, Sankt Peterburg.

Gogol’ N., 2014, Polnoye sobraniye sochineniy, Azbuka. Azbuka-Attikus, Sankt Peterburg 2014.

Gribojedow A., 1952, Mądremu biada, przeł. J. Tuwim, [w:] Antologia dramatu rosyjskiego, Czytelnik [Warszawa].

Griboyedov A., 2016, Gore ot uma. P’yesy. Stikhotvoreniya, Izdatel’stvo “E”, Moskva.

Pastuch M., 2020, Polskie wyrażenia o funkcji dopowiedzeniowej – historia i współczesność, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.

Radishchev A.N., 1992, Puteshestviye iz Peterburga v Moskvu. Vol’nost’, Nauka, Sankt-Peterburg.

Radiszczew A., 1954, Podróż z Petersburga do Moskwy, przeł. S. Pollak, oprac. W. Jakubowski, Zakład im. Ossolińskich, Wrocław.

Słownik współczesnego języka polskiego, 1998, t. 1, Przegląd Reader’s Digest, Warszawa.

Szymiczkowa M., 2015, Tajemnica Domu Helclów, Znak, Kraków.

Studia Pigoniana

Downloads

Published

2023-10-16

How to Cite

1.
STYRCZ-PRZEBINDA, Leokadia. The pitfalls of a literal translation of the Russian exclamation Ба!: using examples from “The Master and Margarita” and other literary works. Studia Pigoniana. Online. 16 October 2023. Vol. 6, no. 6, pp. 87-100. [Accessed 4 July 2025]. DOI 10.12775/SP.2023.004.

Issue

Vol. 6 No. 6 (2023): Studia Pigoniana

Section

Articles

License

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

Stats

Number of views and downloads: 215
Number of citations: 0