Dostoyevsky’s Complex or Poles’ Complex?
DOI:
https://doi.org/10.12775/SP.2021.002Abstract
The sketch is an attempt to reflect on Fyodor Dostoevsky’s „Polish problem,” a a largely polemical attempt at the previous interpretations of Polish dostoevskyology. Polish critics looked for the expression of the writer’s reluctance, even polonophobia, in the negative portrayals of Poles, who, apart from Notes from the Dead House, do not play any significant role in the novels. Researchers and critics indicated this on the metaphysical, national, religious and ethical levels. An analysis of Dostoyevsky’s works, in which Polish characters appear, proves that the creations of Poles primarily reflect the negative Russian stereotype of a Pole. Only Poles, who sought independence from Russia, aroused the fundamental reluctance and irritation of Dostoyevsky. The writer showed them as arrogant frauds and false counts.
References
Bibliografia podmiotowa:
Dostojewski F., 1962, Powieść w dziewięciu listach, przeł. S. Pollak, [w:] tegoż, Sobowtór i inne opowiadania: 1846–1848, Czytelnik, Warszawa, s. 159–172.
Dostojewski F., 1979, Listy, przeł. i komentarz oprac. Z. Podgórzec i R. Przybylski, PIW, Warszawa.
Dostojewski F., 1982, Dziennik pisarza, przeł. M. Leśniewska, PIW, Warszawa.
Dostojewski F., 1987, Zbrodnia i kara, przeł. C. Jastrzębiec-Kozłowski, oprac. J. Smaga, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
Dostojewski F., 1992, Wspomnienia z domu umarłych, przeł. C. Jastrzębiec-Kozłowski, Puls Publications Ltd., Londyn.
Dostojewski F., 1993, Krokodyl (Zdarzenie niezwykłe albo przygoda w Pasażu. Prawdziwa opowieść o tym, jak pewien jegomość w wiadomym wieku i o wiadomym wyglądzie został połknięty żywcem, do szczętu, przez krokodyla z Pasażu i co z tego wynikło, przeł. W. Broniewski, przejrzał i poprawił Z. Podgórzec, [w:] tegoż, Paskudna historia i inne utwory, Puls Publications Ltd., Londyn, s. 323–358.
Dostojewski F., 1993, Sen wujaszka (Z kronik mordasowskich), przeł. W. Broniewski, poprawił Z. Podgórzec, [w:] tegoż, Paskudna historia i inne utwory, Puls Publications Ltd., Londyn, s. 143–270.
Dostojewski F., 2004, Bracia Karamazow. Powieść w czterech częściach z epilogiem, przeł. A. Pomorski, Wydawnictwo Znak, Kraków.
Dostojewski F., 2021, Młodzik, przeł. A. Pomorski, Wydawnictwo „Znak”, Kraków.
Dostojewski F.,1992, Gracz (z notatek młodzieńca), przeł. W. Broniewski [w:] tegoż, Notatki z podziemia. Gracz, Puls Publications Ltd., Londyn, s. 111–238.
Bibliografia przedmiotowa:
Bachtin M., 1970, Problemy poetyki Dostojewskiego, przeł. N. Modzelewska, PIW, Warszawa.
Bierdiajew M., 1999, Rosyjska idea, przeł. J.C. – S.W., Stowarzyszenie Kulturalne Fronda, Warszawa.
Brückner A., 1906, O literaturze rosyjskiej, Księgarnia H. Altenberga, Lwów, E. Wende i Spółka Warszawa.
Brykalska M., 1978, Recepcja literatury rosyjskiej na terenie Królestwa Polskiego, [w:] Tradycja i współczesność. Powinowactwa literackie polsko-rosyjskie, pod red. B. Galstera, J. Kamionki-Straszakowej, K. Sierockiej, B. Stachiejewa, „Ossolinueum”, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk, s. 139–160.
Falkowicz S.M., 2002, Polska i Polacy w literaturze i sztuce Rosji, [w:] Polacy i Rosjanie. 100 kluczowych pojęć, pod red. A. Magdziak-Miszewskiej, M. Zuchniak, P. Kowala, Biblioteka „Więzi”, Warszawa, s. 77–84.
Frank J., 1987, Dostoevsky. The Years of Ordeal, 1850–1859, Princeton University Press, Princeton.
Gombrowicz W., 1988, Sienkiewicz, [w:] tegoż, Dziennik 1953–1956, Wydawnictwo Literackie, Kraków, s. 352–364.
Janik M., 1991, Dzieje Polaków na Syberii, Wydawnictwo Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław.
Kalinowska I., 1994, Dostojewski i Polacy, „Teksty Drugie”, nr 1, s. 59–67.
Kępiński A., 1990, Lach i Moskal. Z dziejów stereotypu, PWN, Warszawa – Kraków.
Kolesnikow W.W, 2020, Nieponiatyj Dostojewskij, Ridero, URL: https://www.litres.ru/valeriy-vladimirovich-kolesnikov/neponyatyy-dostoevskiy/chitat-onlayn/
Kulczycka-Saloni J., 1972, Dostojewski w Polsce, „Miesięcznik Literacki”, nr 3, s. 36–48.
Lange A., 1909, Krótki zarys literatury powszechnej, cz. 4, Literatura ludów słowiańskich, Wydawnictwo Michała Arcta, Warszawa.
Lazari de A., 2000, W kręgu Fiodora Dostojewskiego. Poczwiennictwo, Wydawnictwo Ibidem, Łódź.
Lednicki W., 1954, Dostoevsky and Poland, [w:] tegoż, Russia, Poland and the West. Essays in Literary and Cultural History, Roy Pulishers, New York, s. 262–348.
Leerssen J., 2017, Imagologia: o zastosowaniu etniczności do nadawania światu sensu, przeł. E. Kledzik, „Porównania”, nr 2, s. 9–29.
Miller O., 1984, Powrót do życia, przeł. A. Sarachanowa, [w:] Okrutny talent. Dostojewski we wspomnieniach, krytyce i dokumentach, wybór, wstęp, przypisy Z. Podgórzec, Wydawnictwo Literackie, Kraków – Wrocław, s. 116–139.
Miłosz C., 2010, Rosja. Widzenia transoceaniczne. Tom I. Dostojewski — nasz współczesny, wybór B. Toruńczyk, M. Wójciak, wstęp C. Cavanagh, Fundacja Zeszytów Literackich, Warszawa.
Piczugin D., 2006, Zakładnicy historii – u źródeł negatywnego stereotypu Polski i Polaków w literaturze rosyjskiej, przeł. A. de Lazari, [w:] Katalog wzajemnych uprzedzeń Polaków i Rosjan, red. A. de Lazari, PISM, Warszawa, s. 339–410.
Przybył E., 2006, Polska twarz rosyjskiego antykatolicyzmu, [w:] Katalog wzajemnych uprzedzeń Polaków i Rosjan, red. A. de Lazari, PISM, Warszawa, s. 457–504.
Puszkin A., 1967, Borys Godunow, przeł. S. Pollak, [w:] tegoż, Dzieła, t. 3, Utwory dramatyczne. Opowieści, PIW, Warszawa, s. 7–96.
Puszkin A., 1982, Wybór wierszy, oprac. B. Galster, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź.
Sołowjow S., 1986, Życie i ewolucja twórcza Włodzimierza Sołowjowa, przeł. E. Siemaszkiewicz, Wydawnictwo „W drodze”, Poznań.
Stempowski J., 2001, Polacy w powieściach Dostojewskiego, [w:] tegoż, Szkice literackie, t. 1, Chimera jako zwierzę pociągowe. 1926–1941, wybór i oprac. J. Timoszewicz, „Czytelnik”, Warszawa, s. 71–91.
Strachow N., 2004, Fatalna sprawa, przeł. A. de Lazari, [w:] Dusza polska i rosyjska (od Adama Mickiewicza i Aleksandra Puszkina do Czesława Miłosza i Aleksandra Sołżenicyna). Materiały do „katalogu” wzajemnych uprzedzeń Polaków i Rosjan, red. A. de Lazari, PISM, Warszawa, s. 76–85.
Świderska M., 2001, Studien zur literaturwissenschaftlichen Imagologie. Das literarische Werk F.M. Dostoevskijs aus imagologischer Sicht mit besonderer Berücksichtigung der Darstellung Polens, München.
Tokarzewski S., 1918, Siedem lat katorgi, Wydawnictwo Gebethner i Wolff, Warszawa.
Uglik J., 2004, Polacy w powieściach i publicystyce Dostojewskiego, „Przegląd Powszechny”, nr 11, s. 194–206.
Wedemann M., 2010, Polonofil czy polakożerca? Fiodor Dostojewski w piśmiennictwie polskim lat 1847–1897, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Wspomnienia Sybiraka. (Pamiętniki Józefa Bogusławskiego), „Nowa Reforma”, 1896, nr 249–297 (29 X – 25 XII, z przerwami).
Zawodziński K. W., 1931, Uwagi w sprawie artykułu p. J. Stempowskiego „Polacy w powieściach Dostojewskiego”, „Przegląd Współczesny”, nr 110, s. 469.
Zdziechowski M., 2009, Rusyfikacja w literaturze, [w:] tegoż, Wpływy rosyjskie na duszę polską, Wydawnictwo Antyk – Marcin Dybowski, Komorów, s. 51–88.
Zimand R., 1989, Martwy dom żywych ludzi, [w:] tegoż, Czas normalizacji. Szkice czwarte, Aneks Publishers, Londyn, s. 112–134.
Żakiewicz Z., 1970, Polacy u Dostojewskiego, [w:] Ludzie i krajobrazy, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk, s. 30–47.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2021 Tadeusz Sucharski
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 3117
Number of citations: 0
