Pułapki dosłownego tłumaczenia rosyjskiego wykrzyknika Ба! Na przykładach z „Mistrza i Małgorzaty” oraz innych dzieł literackich
DOI:
https://doi.org/10.12775/SP.2023.004Słowa kluczowe
rola wykrzykników w przekładzie, rosyjski wykrzyknik Ба! i jego odpowiedniki w innych językach, kalkowanie a wierność przekładu, adekwatność wyrażania emocji w tłumaczeniu klasyki, Mistrz i Małgorzata Bułhakowa, Martwe dusze Gogola, Bracia Karamazow Dostojewskiego, Podróż z Petersburga do Moskwy Radiszczewa, Mądremu biada Gribojedowa, Synalek szlachecki Fonwizina, kreatywność tłumaczaAbstrakt
Pułapki dosłownego tłumaczenia rosyjskiego wykrzyknika Ба! Na przykładach z „Mistrza i Małgorzaty” oraz innych dzieł literackich
Tekst dotyczy problemu przekładu wykrzykników i adekwatności przekazu komunikowanych przez nie emocji. Liczne cytaty, egzemplifikujące znaczenie rosyjskiego słowa Ба!, w oryginale dotyczą zdziwienia, zaskoczenia na widok kogoś/czegoś, w szczególności przy nieoczekiwanym spotkaniu. Dosłowne tłumaczenie w takich sytuacjach jest w polszczyźnie nieuzasadnione, ponieważ polska równobrzmiąca jednostka ba – nietożsama z rosyjską – funkcjonuje inaczej. Zalicza się ona do kategorii komentarza metatekstowego, dopowiedzeń, odnoszących się zawsze do treści wcześniejszego kontekstu.
Bibliografia
Boryś W., 2005, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Bulgakov M., 1987, The Master and Margarita, translated from the Russian by M. Ginsburg, Grove Press, New York.
Bulgakov M., 2012, The Master and Margarita, translated by H. Aplin, Alma Classics, Richmond.
Bulgakov M.A., 2007, Sobraniye sochineniy v 8 tomakh, t. 7, Master i Margarita, AST: Astrel’, Moskva.
Bulgakow M., 1997, Der Meister und Margarita, Roman, Deutsch von T. Reschke, Deutscher Taschenbuch Verlag, München.
Bulgakow M., 2018, Meister und Margarita, Roman, neu übersetzt und kommentiert von A. Nitzberg, Deutscher Taschenbuch Verlag, München.
Bułhakow M., 1973, Mistrz i Małgorzata, przeł. I. Lewandowska, W. Dąbrowski, Czytelnik, Warszawa.
Bułhakow M., 2014, Mistrz i Małgorzata, przeł. A. Drawicz, Rebis, Poznań.
Bułhakow M., 2017, Mistrz i Małgorzata, przeł. J. Cichocki, Bellona, Warszawa.
Bułhakow M., 2022, Mistrz i Małgorzata, przeł. L.A. Przebinda, G. Przebinda, I. Przebinda, Znak, Kraków.
Dal’ V., 1981, Tolkovyy slovar’ zhivogo velikorusskogo yazyka, t.1, Russkiy yazyk, Moskva.
Fasmer M., 1986, Etimologicheskiy slovar’ russkogo yazyka, t. 1, Progress, Moskva.
Fonvizin D.I., 1959, Sobraniye sochineniy v 2 tomakh, t. 1, Gosudarstvennoye Izdatel’stvo Khudozhestvennoy Literatury Moskva – Leningrad.
Fonwizin D., 1952, Synalek szlachecki, przeł. J. Wyszomirski, [w:] Antologia dramatu rosyjskiego, Czytelnik [Warszawa].
Gogol M., 1956, Martwe dusze. Poemat, t. 1, przeł. W. Broniewski, Zakład im. Ossolińskich, Wrocław.
Gogol M., 2014, Martwe dusze. Poemat, przeł. W. Dłuski, Znak, Kraków.
Gogol’ N., 2014, Mertvyye dushi, [w:] Gogol’ N., Polnoye sobraniye sochineniy, Azbuka. Azbuka-Attikus, Sankt Peterburg.
Gogol’ N., 2014, Polnoye sobraniye sochineniy, Azbuka. Azbuka-Attikus, Sankt Peterburg 2014.
Gribojedow A., 1952, Mądremu biada, przeł. J. Tuwim, [w:] Antologia dramatu rosyjskiego, Czytelnik [Warszawa].
Griboyedov A., 2016, Gore ot uma. P’yesy. Stikhotvoreniya, Izdatel’stvo “E”, Moskva.
Pastuch M., 2020, Polskie wyrażenia o funkcji dopowiedzeniowej – historia i współczesność, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Radishchev A.N., 1992, Puteshestviye iz Peterburga v Moskvu. Vol’nost’, Nauka, Sankt-Peterburg.
Radiszczew A., 1954, Podróż z Petersburga do Moskwy, przeł. S. Pollak, oprac. W. Jakubowski, Zakład im. Ossolińskich, Wrocław.
Słownik współczesnego języka polskiego, 1998, t. 1, Przegląd Reader’s Digest, Warszawa.
Szymiczkowa M., 2015, Tajemnica Domu Helclów, Znak, Kraków.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 207
Liczba cytowań: 0
