Czas i przestrzeń – subiektywne odczuwanie czasu i przestrzeni w memuarach i korespondencji Artura Dolińskiego (1831-1909)
DOI:
https://doi.org/10.15290/sp.2025.33.01.01Słowa kluczowe
urzędnicy, XIX wiek, mikrohistoria, korespondencja, RosjaAbstrakt
Artykuł podejmuje problematykę odczuwania czasu i przestrzeni przez pryzmat mikrohistorii. Analizie zostały poddane doświadczenia dziewiętnastowiecznych mieszkańców guberni wileńskiej – terenów wcielonych do cesarstwa rosyjskiego podczas rozbiorów. Taką możliwość daje spuścizna epistolograficzna dwóch zubożałych rodzin szlacheckich Dolińskich i Łazarowiczów. Wieloletnia korespondencja (1843-1870) pomiędzy rozproszonymi w Cesarstwie Rosyjskim członkami polskiej rodziny (mężczyźni wstępowali do służby cywilnej i wyjeżdżali pełnić służbowe obowiązki w głąb Rosji) daje możliwość wniknięcia w rytm życia poszczególnych osób, przybliżenia codziennej egzystencji i wyodrębnienia różnych rodzajów doświadczania czasu i przestrzeni. Sama korespondencja jest również formą komunikacji wartą oglądu w kontekście czasu – wymiana listów stawała się rozmową toczoną pomiędzy krewnymi dziesiątki lat. W tym niespiesznym dialogu odbijały się „zwyczajne dni”, wydarzenia ważne i przełomowe, różnice kulturowo-cywilizacyjne pomiędzy większymi miastami i prowincją, zmieniająca się sytuacja społeczno-polityczna.
Bibliografia
Źródła rękopiśmienne i materiały niepublikowane
Lietuvos Mokslu Akademijos Vrublevskis Biblioteka (Wilno)
f. 151–86
Lietuvos Valstybės Istorijos Archyvas (Wilno)
f. 1135, inw. 20, sygn. 97
f. 1135, inw. 20, sygn. 98
f. 1135, inw. 20, sygn. 99
f. 1135, inw. 20, sygn. 103
Źródła drukowane i literatura przedmiotu
Doliński A. (2014), Między Wilnem a Petersburgiem. Pamiętniki Artura Dolińskiego, oprac. i wstęp: M. Korybut‑Marciniak, Olsztyn.
Kirkor A.H. (1863), Wilno i koleje żelazne z Wilna do Petersburga i Rygi oraz do granic na Kowno i Warszawę: przewodnik z planem, widokami Wilna i mappą kolei żelaznych, Wilno.
Korybut‑Marciniak M. (2019b), Dziewiętnastowieczna rodzina urzędnicza w rozproszeniu. Samotność, wyobcowanie, niepewność w codzienności kresowej inteligencji urzędniczej, „Rocznik Antropologii Historii” 12, s. 143–147.
Korybut‑Marciniak M. (2014), Na służbie w Petersburgu – stolica carów w oczach Artura Dolińskiego, „Echa Przeszłości” 15, s. 109–126.
Korybut‑Marciniak M. (2018b), Pryciuny i Wojczyzna – majątki ziemiaństwa polskiego na Kresach Północno‑Wschodnich w II połowie XIX wieku, „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego” 32, s. 311–324.
Korybut‑Marciniak M. (2023), Szkic do portretu urzędników guberni północno‑zachodnich Rosji do końca lat pięćdziesiątych XIX wieku na przykładzie urzędników izb skarbowych, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo‑Wschodniej” 58, 1, s. 5–31.
Korybut‑Marciniak M. (2019a), Światy i międzyświaty Artura Dolińskiego. Rekonstrukcja biograficzna carskiego urzędnika, Olsztyn.
Korybut‑Marciniak M. (2018a), W poszukiwaniu sposobów do życia – uwarunkowania społeczno‑polityczne kresowej inteligencji urzędniczej w XIX stuleciu. Przypadek Stanisława Dolińskiego, „Studia z Historii Społeczno‑Gospodarczej XIX i XX Wieku” 19, s. 123–140.
„Kraj”, 1884.
„Kronika Rodzinna”, 1870–1880.
Osterhammel J. (2016), Historia XIX wieku. Czas i przestrzeń, Poznań.
Salmi H. (2010), Europa XIX wieku. Historia kulturowa, Kraków.
Ustrzycki M. (2006), Ziemianie polscy na Kresach 1864–1914. Świat wartości i postaw, Kraków.
Горизонтов Л.E. (1999), Парадоксы имперской политики: Поляки в России и русские в Польше, Москва.
Полное собрание законов Российской Империи (1841), 2‑е собрание, т. 16, № 114182.
Раков B. (1995), Локомотивы отечественных железных дорог (1845—1955 гг.), Москва.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Maria Korybut-Marciniak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 7
Liczba cytowań: 0