Sukcesja na urzędzie prezydenta w republikach Azji Środkowej. Rozwiązania normatywne i praktyka
DOI:
https://doi.org/10.15290/sp.2023.31.05Słowa kluczowe
systemy polityczne Azji Środkowej, polityka państw postradzieckich, autorytaryzm, autokracja opancerzona, transfer władzyAbstrakt
Artykuł porusza normatywne i praktyczne aspekty zagadnienia sukcesji na urzędzie prezydenta w Turkmenistanie, Uzbekistanie i Kazachstanie w latach 2006–2022. W państwach tych funkcjonują spersonalizowane, superprezydenckie systemy rządów, w których władza skoncentrowana jest w ręku prezydenta. W związku z tym „transfer władzy” – kontrolowane przekazanie urzędu prezydenta innej osobie z elity władzy jest szczególnie ważne dla przetrwania reżimu. Jak wskazuje poniższa analiza, zagadnienie to jest we wszystkich omawianych państwach uregulowane konstytucyjnie, jednak nie zawsze „transfer władzy” dokonywał się zgodnie z regulacjami prawnymi. W konkluzjach stwierdzono, że można uznać, iż państwa Azji Środkowej wypracowały model sukcesji władz, który dowodzi, że są one na obecnym etapie spetryfikowanymi autokracjami gwarantującymi ciągłość i przetrwanie, co pozwala określić je mianem „autokracji opancerzonych”.
Bibliografia
Afanas’ev M.N. (2000), Klientelizm i rossijskaja gosudarstvennost’, Moskva.
Antoszewski A. (2014), Wyboista droga ku demokracji i autorytaryzmowi w świecie postkomunistycznym, „Wrocławskie Studia Politologiczne” 16, s. 7–23.
Bodio T. (2020), Uzbekistan – państwo w totalnej przebudowie, „Nowa Polityka Wschodnia” 2(25), s. 61–101.
Bodio T., Wojnicki J., Załęski P. (2006), Modele transformacji państw postkomunistycznych, „Społeczeństwo i Polityka” 2 (7), s. 93–113.
Bodio T., Załęski P. (2005), Tradycyjne społeczeństwo nieobywatelskie w Azji Centralnej, „Społeczeństwo i Polityka” 2, s. 121–134.
Borisov N. (2020), Przedterminowe zakończenie kadencji prezydenta w państwach postradzieckich: normy konstytucyjne i rzeczywistość polityczna, „Rocznik Instytutu Polsko-Rosyjskiego” 12, s. 25–58.
Collins K. (2009), Clan Politics and Regime Transition in Central Asia, Cambridge.
Czachor R. (2015), Postradzieckie reżimy polityczne w perspektywie neopatrymonialnej. Wstęp do badań, Wrocław.
Czachor R. (2018), Instytucjonalne uwarunkowania rywalizacji o władzę w postradzieckich systemach autorytarnych, „Politeja. Pismo Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ” 4 (55), s. 175–194.
Czachor R. (2019a), Reformy konstytucyjne w państwach Azji Środkowej. Analiza porównawcza/i>, „Zeszyty Naukowe UJW. Studia z Nauk Społecznych” 12, s. 35–50.
Czachor R. (2019b), Instytucja „lidera narodu” w republikach Azji Środkowej. Analiza prawno-porównawcza, „Wrocławsko-Lwowskie Zeszyty Prawnicze” 10, s. 245–257.
Czachor R. (2022), Superprezydencjalizm jako odrębny system polityczno-prawny, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 4, s. 89–98.
Fisun O. (2012), Rethinking Post-Soviet Politics from a Neopatrimonial Perspective, „Demokratizatsiya: The Journal of Post-Soviet Democratization” vol. 20, no. 2, s. 87–96.
Hale H.E. (2015), Patronal Politics. Eurasian Regime Dynamics in Comparative Perspective, Cambridge.
Holzer J., Balík S. (2009), Postkomunistyczne reżimy niedemokratyczne. Badania nad przemianami teorii politycznej w okresie po transformacji ustrojowej, Kraków–Nowy Sącz.
Ishiyama J.T, Kennedy R. (2010), Superpresidentialism and Political Party Development in Russia, Ukraine, Armenia and Kyrgyzstan, „Europe-Asia Studies” 53(8), s. 1177–1191.
Kuzio T. (2001), Transition in Post-Communist States: Triple or Quadruple?, „Politics” vol. 21 (3), s. 168–177.
Kużelewska E., Bartnicki A.E. (2016), Model władzy w państwach postsowieckich, „Politeja. Pismo Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ” 41 (2), s. 263–278.
Levitsky S., Way L.A. (2010), Competitive Authoritarianism. Hybrid Regimes After the Cold War, Cambridge.
Makarenko V.I. (2002), Konsolidacija demokratii: „detskie bolezni” postsovetskih gosudarstv, „Politija” 4, s. 5–18.
Medushevskij A. (2012), Politicheskie rezhimy Srednej Azii: konstitucionnye reformy v ramkah avtoritarnoj modernizacii, „Sravnitel’noe Konstitucionnoe Obozrenie” 4(89), s. 45–60.
Pistan C. (2020), Authoritarian state-building through ‘democratic’ constitutions. Lessons from Central Asia, „Percorsi constituzionali” 1/3, s. 37–74.
Prystupa Y. (2009), Kultura polityczna Ukrainy w procesie przemian, „Wrocławskie Studia Politologiczne” 10, s. 155–168.
Roeder P.G. (1994), Varietes of Post-Soviet Authoritarian Regimes, „Post-Soviet Affairs” nr 10(1), s. 61–101.
Sieradzan P. (2021), Reformy społeczno-polityczne w Uzbekistanie w czasie prezydentury Szawkata Mirzijojewa, „Nowa Polityka Wschodnia” 1(28), s. 104–127.
Stefes C.H. (2006), Understanding Post-Soviet Transitions. Corruption, Collusion and Clientelism, Houndmills-New York.
Szymanek J. (2013), Ustrój konstytucyjny Kazachstanu, Warszawa.
Wierzbicki A. (2008), Etnopolityka w Azji Centralnej. Między wspólnotą etniczną a obywatelską, Warszawa.
Zalesny Ja. (2011), Institucionalizacija politicheskogo liderstva v postsovetskih stranah Central’noj Azii, „Sravnitel’noe Konstitucionnoe Obozrenie” 5 (84), s. 14–29.
Zaleśny J. (2018), Prezydent jako gwarant ciągłości państwa – mechanizmy sukcesji władzy w państwach poradzieckich, „Studia Politologiczne” 47, s. 239–268.
Załęski P. (2006), Elity władzy politycznej Kazachstanu, Warszawa.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Rafał Czachor
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 147
Liczba cytowań: 0