TOLERANCJA A TOŻSAMOŚĆ W ŚWIETLE LB 12,1–15

Abstract

Niniejsze studium prezentuje badania egzegetyczne tekstu Lb 12,1–15, stanowiącego zapis opowiadania o buncie Miriam i Aarona przeciw Mojżeszowi. Mają one wyjaśnić, dlaczego do sformułowanego przez Miriam i Aarona zarzutu dotyczącego poślubienia przez Mojżesza Kuszytki jest dołączone kwestionowanie jego wyjątkowej relacji z Bogiem, i w kontekście tych dociekań naświetlić kwestię dostrzeganego w tekście zagadnienia tolerancji – jej aspektu i kryterium. Analiza literacka i historyczno-krytyczna tekstu, uwzględniająca jego powiązania intertekstualne, sugeruje identyfikację w perykopie dwóch połączonych ze sobą opowiadań. Pierwsze i wcześniejsze – o podważaniu nieporównywalnego autorytetu Mojżesza – można łączyć z redakcją Pięcioksięgu (RedPent), a drugie – o zarzucaniu mu małżeństwa z cudzoziemką – z późniejszą rewizją uniwersalizującą (RewU). Obydwa etapy opracowania tekstu miałyby miejsce w późnym okresie perskim (V–IV w. przed Chr.), a ich ważnym elementem motywacyjnym byłaby troska o tożsamość Izraela jako ludu Bożego, jako „prawdziwego Izraela”. Teza o dwóch następujących po sobie opracowaniach perykopy w Lb 12 pomaga uchwycić dynamikę procesu formowania się tekstów biblijnych. W tę dynamikę wpisuje się literackie wykorzystanie postaci Mojżesza jako wspólnego punktu odniesienia i argumentacji dla postaw nietolerancji i tolerancji, której ostateczne kryterium stanowi Boże prawo i Boże działanie dla dobra człowieka.