OJCIEC I PASTERZ. DZIAŁALNOŚĆ PRYMASA POLSKI STEFANA WYSZYŃSKIEGO NA FORUM KOMISJI/RADY GŁÓWNEJ EPISKOPATU POLSKI (1949–1953, 1956–1981)
DOI :
https://doi.org/10.12775/SPLP.2021.003Mots-clés
Kardynał Stefan Wyszyński, Prymas Polski, Episkopat Polski, Komisja Główna/Rada Główna Episkopatu Polski, Konferencja Episkopatu Polski, Kościół katolicki w PolsceRésumé
Kardynał Stefan Wyszyński odegrał kluczową rolę w powojennych dziejach Kościoła katolickiego w Polsce. Po nominacji prymasowskiej, w latach 1949–1953 i 1956–1981 pełnił funkcję przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski. Stał również na czele Komisji (od 1969 r.) Rady Głównej Episkopatu Polski – gremium będącego prezydium polskiego episkopatu. Do najważniejszych zadań Komisji/Rady Głównej Episkopatu Polski w okresie przewodniczenia kardynała Stefana Wyszyńskiego wskazać należy: 1) opracowywanie projektów, schematów i wytycznych do listów pasterskich i innych publicznych wystąpień Kościoła katolickiego; 2) analizę aktualnej sytuacji Kościoła katolickiego; 3) koordynację prac innych komisji i podkomisji episkopatu. Uwzględniając – wynikające z ówczesnej sytuacji społeczno-politycznej – podstawowe kierunki pracy polskich hierarchów, określić można zagadnienia pozostające ściśle w gestii samego przewodniczącego Komisji/Rady Głównej Episkopatu Polski. Kardynał Stefan Wyszyński osobiście odpowiadał za: 1) wyznaczanie głównych kierunków i treści nauczania pasterskiego; 2) kształtowanie stosunków z władzami PRL; 3) prowadzenie polityki personalnej episkopatu w zakresie nominacji biskupich; 4) inspirowanie zmian struktury organizacyjnej, celów, zadań i statusu prawnego Konferencji Episkopatu Polski. Problematyka ta rozwinięta została w dalszej części rozważań, choć podkreślić należy, że nie wyczerpuje ona bogatego katalogu spraw, jakie spoczywały na przewodniczącym Komisji/Rady Głównej Episkopatu Polski. Poza omawianym obszarem pozostały m.in.: 5) koordynacja kontaktów ze Stolicą Apostolską i zagranicznymi konferencjami episkopatów oraz 6) szczegółowy nadzór nad procesem recepcji oraz wdrażania uchwał Soboru Watykańskiego II. Wkład kardynała Stefana Wyszyńskiego w prace Komisji/Rady Głównej Episkopatu Polski pozostaje wciąż zagadnieniem domagającym się całościowego, pełnego i wnikliwego opracowania. Nie sposób bowiem zrozumieć procesów zachodzących w Kościele katolickim w Polsce oraz w jego relacjach z państwem komunistycznym bez tej fundamentalnej wiedzy.
Références
Anusz A., Przytulisko. Kościół katolicki wobec opozycji politycznej w Polsce w latach 1976–1980, Warszawa 2001.
Anusz A., Kościół obywatelski. Formowanie społeczeństwa obywatelskiego w PRL, Warszawa 2004.
Białkowski M., Działalność Karola Wojtyły na forum Konferencji Episkopatu Polski i jej komisji (1958-1978), „Przegląd Zachodni” 3:2018, s. 197–232.
Białkowski M., „Należy ich otoczyć jakąś opieką nie angażując się w ich kontestacje”. Kardynał Stefan Wyszyński i opozycja demokratyczna (1976–1980), „Studia Gdańskie” t. XLIII, 2018, s. 215–236.
Białkowski M., Odnowa posoborowa w Kościele katolickim w Polsce w latach 1972–1978. Zarys wybranych problemów, „Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce”, t. 129:2018, s. 387–446.
Białkowski M., Odnowa posoborowa w Kościele katolickim w Polsce w latach 1978–1989. Zarys wybranych problemów, „Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce”, t. 130:2019, s. 263–323.
Białkowski M., Okoliczności i przebieg nominacji biskupiej Karola Wojtyły w świetle zapisów „Pro memoria” kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz materiałów Archiwum Archidiecezjalnego Warszawskiego [w druku].
Białkowski M., Początki odnowy posoborowej w Kościele katolickim w Polsce (do 1972 roku). Zarys wybranych problemów, „Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce”, t. 128:2017, s. 229–272.
Białkowski M., Polscy ojcowie Soboru Watykańskiego II. Wstęp do badań nad episkopatem Kościoła katolickiego w PRL w latach sześćdziesiątych XX wieku, „Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce”, t. 132: 2019, s. 269–315.
Białkowski M., Prymas Polski Kardynał Stefan Wyszyński jako przewodniczący Komisji/Rady Głównej Episkopatu Polski (1949–1953, 1956–1981), w: Kardynał Stefan Wyszyński. Droga życia i posługi pasterskiej, red. R. Czekalski, Warszawa 2021, s. 263–290.
Białkowski M., Prymas Polski kard. Stefan Wyszyński jako przewodniczący Komisji/Rady Głównej Episkopatu Polski (1949–1953, 1956–1981), w: Prymas i Papież. Studia poświęcone prymasowi Stefanowi Wyszyńskiemu i papieżowi Janowi Pawłowi II, red. M. Białkowski, W. Rozynkowski, Toruń 2021, s. 11–34.
Białkowski M., Prymas Stefan Wyszyński a opozycja demokratyczna (1976–1980). Kilka uwag wstępnych, w: Stefan Wyszyński wobec oporu społecznego i opozycji 1945–1981, s. 51–75.
Białkowski M., Prymas Stefan Wyszyński i Episkopat Polski na Soborze Watykańskim II [w druku].
Białkowski M., Rzecznik Kościoła katolickiego na Ziemiach Zachodnich i Północnych. Działalność Bolesława Kominka na forum Konferencji Episkopatu Polski i jej komisji (1956–1974), „Przegląd Zachodni” nr 3, 2019, s. 89–128.
Białkowski M., Udział Antoniego Baraniaka SDB w pracach Konferencji Episkopatu Polski i jej komisji specjalistycznych (1951–1977), „Studia Salvatoriana Polonica”, t. 14, 2020, s. 95–133.
Białkowski M., Udział Bolesława Kominka w pracach Konferencji Episkopatu Polski i jej komisji specjalistycznych (1956–1974), „Studia Salvatoriana Polonica”, t. 13, 2019, s. 155–204.
Białkowski M., Udział Karola Wojtyły w pracach Konferencji Episkopatu Polski i jej komisji specjalistycznych (1958–1978), „Studia Salvatoriana Polonica”, t. 12, 2018, s. 275–321.
Białkowski M., Wstęp do tomu czwartego, w: S. Wyszyński, Pro memoria, t. IV: 1956–1957, s. VIII–XX.
Choromański Z., Z dziejów i prac Konferencji Episkopatu Polski, „Ateneum Kapłańskie” 1966, nr 16, s. 162–163.
Czaczkowska E. K ., Kardynał Wyszyński. Biografia, Kraków 2013.
Czaczkowska E. K., Marzec ‚68 w dokumentach Konferencji Episkopatu Polski, w: Stefan Wyszyński wobec oporu społecznego i opozycji 1945–1981, red. E. K. Czaczkowska, Warszawa 2018, s. 143–156.
Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945–1989), Kraków 2003.
Dyduch J. M., Kształt prawny Konferencji Episkopatu Polski, „Prawo Kanoniczne” 2013, nr 2 (56), s. 3–15.
Dzieje prymasostwa polskiego, red. Ł. Krucki, Gniezno 2017.
Eisler J., Stefan Wyszyński i Władysław Gomułka – dwie wizje Polski, w: Pojednanie i polityka. Polsko-niemieckie inicjatywy pojednania w latach sześćdziesiątych XX wieku a polityka odprężenia, red. F. Boll, W.J. Wysocki, K. Ziemer, we współpr. z Th. Rothem, Warszawa 2010, s. 129–151.
Fijałkowska B., Partia wobec religii i Kościoła w PRL, t. II, cz. 2: 1964–1970, Olsztyn 2001. Gmurczyk Z., Kościół włocławski w rzeczywistości PRL-u za czasów biskupa Antoniego Pawłowskiego (1951–1968), Włocławek 2015.
Gruczyński K., Biskup Michał Klepacz 1893-1967, Łódź 1993.
Krukowski J., Uprawnienia nadzwyczajne Stefana Wyszyńskiego, Prymasa Polski, wobec zagrożeń Kościoła ze strony reżimu komunistycznego, „Studia Prymasowskie” 5 (2011), s. 29–42.
Kumor B., Prymas Kościoła katolickiego w Polsce, znaczenie i rola w dziejach Polski, „Śląskie Studia Teologiczno-Historyczne” 1983, t. 16, s. 157–169.
Łatka R., „Bronić Solidarność przed wkraczaniem na tereny polityczne”. Prymas Stefan Wyszyński wobec Solidarności, w: Stefan Wyszyński wobec oporu społecznego i opozycji 1945–1981, s. 77–103.
Łatka R., Czy prymasa Wyszyńskiego można określić mianem realisty politycznego?, „Politeja” 3(25), 2013, s. 201–211.
Łatka R., Episkopat Polski wobec stosunków państwo-Kościół i rzeczywistości społeczno-politycznej PRL 1970–1989, Warszawa 2019.
Łatka R., Rada Główna Episkopatu Polski a pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do Ojczyzny w 1979 r., „Dzieje Najnowsze” r. L, 2018, 1, s. 229–262.
Łatka R., Mackiewicz B., Zamiatała D., Prymas Stefan Wyszyński. Biografia, Warszawa 2020.
Micewski A., Kardynał Wyszyński, Prymas i mąż stanu, Paryż 1982.
Michalski K., Działalność Komisji Wspólnej przedstawicieli Rządu PRL i Episkopatu Polski 1980-1989, Warszawa 2012.
Nitecki P., Biskupi Kościoła katolickiego w Polsce. Słownik biograficzny, Warszawa 1992.
Noszczak B., Polityka państwa wobec Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce w okresie internowania prymasa Stefana Wyszyńskiego 1953–1956, Warszawa 2008.
Prymasostwo i prymasi w dziejach narodu polskiego, red. W. J. Wysocki, Warszawa 2002.
Raina P., Portret. Arcybiskup Bronisław Dąbrowski, Warszawa 2008.
Raina P., Sprawa obsadzenia metropolii wrocławskiej 1974–1976. Eskapady władz PRL, Pelplin 2003.
Rola M., Wkład kard. Stefana Wyszyńskiego w prace Soboru Watykańskiego II, „Warszawskie Studia Teologiczne” III/1985/1990, s. 54–74.
Skibiński P., Odnowa tej ziemi. I Pielgrzymka Jana Pawła II do Polski, czerwiec 1979, Warszawa 2020.
Skibiński P., Prymas Stefan Wyszyński a wydarzenia grudnia 1970 roku, w: Stefan Wyszyński wobec oporu społecznego i opozycji 1945–1981, red. E. K. Czaczkowska, Warszawa 2018, s. 157–176.
Smoliński M. G., Biskup Negocjator Zygmunt Choromański (1892–1968). Biografia niepolityczna?, Warszawa 2014.
Stępień M., Pozycja prawna Konferencji Episkopatu Polski. Studium prawno-historyczne, Łomża 2014.
Swastek J., Rządcy archidiecezji wrocławskiej w latach 1945–1995, Wrocław
Warso A., Opowieść o Biskupie Piotrze, Skarżysko-Kamienna 2010.
Wilk S., Episkopat Kościoła katolickiego w Polsce w latach 1918–1939, Warszawa 1992.
Wojtyła K., Znaczenie Kardynała Stefana Wyszyńskiego dla współczesnego Kościoła, „Zeszyty Naukowe KUL” XIV (1971), nr 3 (55), s. 19–37.
Żaryn J., Dzieje Konferencji Episkopatu Polski w zarysie (1919–1945–1989–2000), w: Komunikaty Konferencji Episkopatu Polski 1945–2000, Warszawa–Poznań 2006, s. 9–45.
Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944-1989), Warszawa 2003.
Żaryn J., Kościół a władza w Polsce (1945–1950), Warszawa 1997.
-lecie Konferencji Episkopatu Polski. Księga Jubileuszowa, red. A. Miziński, Kielce 2019.
Téléchargements
Publié-e
Comment citer
Numéro
Rubrique
Licence
Cette œuvre est sous licence Creative Commons Attribution - Pas de Modification 4.0 International.
Stats
Number of views and downloads: 725
Number of citations: 0
