The Reception of the Second Vatican Council in Poland between 1972 and 1978. From the Papal Bull Episcoporum Poloniae to the Election of Karol Wojtyla to the Petrine Office
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPLP.2018.002Keywords
Catholic Church in the People’s Republic of Poland, Vatican II, Polish Bishops’ Conference, liturgical reform, synodality, ecumenism, religious life renewal, higher catholic education renewal, lay movementsAbstract
The period 1972-1978 concludes the early stage of the Vatican II implementation in Poland with its peculiar characteristics, given the socio-political conditions of a totalitarian state. It was marked by such phenomena as the changes in the Polish piety forms, the atomisation of the laity, the growing usage of the mass media by the Church, the ties with the political opposition and the efforts to normalise the Polish - Holy See diplomatic relations. Moreover, some achievements were made when it comes to the post-Vatican II Theology. We should mention here the works of Karol Wojtyla, Stanislaw Olejnik (Moral Theology), Wincenty Granat (Dogmatic Theology), Franciszek Blachnicki (Pastoral Theology and Liturgy), Stanislaw Celestyn Napiorkowski (Ecumenism), Feliks Zaplata (Missiology) and Eugeniusz Waron (Theology of Laity). The liturgical reform was applied with the new books printed, liturgical space alterations made and the lay ministers trained. The new, revised edition of the Scripture called The Poznan Bible was published in 1975. Synods were held in Warsaw, Cracow, Katowice, Gdansk, Czestochowa, Lublin and Gniezno. Some new regulations were introduced to the Catholic university institutions, most notably to the Catholic Theological Academy in Warsaw. There was a growth of the Church movements and associations such as the Light-Life Movement. That time was characterised by the effort to develop the new conceptual framework of the Vatican II renewal in Poland and to establish its institutional applications.References
Abrahamowicz J., Posługa królewsko-pasterska w dokumentach Duszpasterskiego Synodu Archidiecezji Krakowskiej 1972-1979, w: Synod krakowski odczytany na nowo. Materiały z sympozjum „Duszpasterski Synod Archidiecezji Krakowskiej 1972-1979 XXV lat od zakończenia” zorganizowanego przez Instytut Prawa Kanonicznego Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie dnia 8 czerwca 2004 r., red. A. Chrapkowski OSPPE, A. Wójcik, Wydawnictwo Naukowe PAT, Kraków 2005.
Adamski A., Fenomen odrodzenia w Polsce Sióstr Magdalenek od Pokuty jako przykład przystosowanej do współczesności odnowy życia zakonnego, „Perspektiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne”, r. VIII, 2009, nr 1(14).
Anusz A., Kościół obywatelski. Formowanie społeczeństwa obywatelskiego w PRL w okresie powstawania niezależnych instytucji politycznych (1976-1981), „Akces”, Warszawa 2004.
Anusz A., Przytulisko. Kościół katolicki wobec opozycji politycznej w Polsce w latach 1976-1980, „Akces”, Warszawa 2001.
Balter L., Ekumenizm w Polsce po Soborze Watykańskim II, w: Ekumenizm na progu trzeciego tysiąclecia, red. P. Jaskóła, Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2000.
Banaś K., Komunistyczny aparat bezpieczeństwa wobec pielgrzymek stanowych do Piekar Śląskich (1947-1989), IPN-KŚZpNP, Katowice 2013.
Bednorz H., Pierwszy synod diecezji katowickiej, „Znak” 28 (1976), nr 7.
Bednorz H., Synod katowicki a inne synody współczesne, „Znak” 1973, nr 2.
Bednorz H., Walisko J., Posługa katolików świeckich w świetle uchwał I Synodu Diecezji Katowickiej, Katowice 1981.
Białecki K., Klub Inteligencji Katolickiej w Poznaniu w latach 1956-1991, IPN-KŚZpNP-Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2012.
Białecki K., Wstęp, w: Kluby Inteligencji Katolickiej jako przestrzeń działań niezależnych w latach osiemdziesiątych XX wieku, red. K. Białecki, IPN-KŚZpNP, Warszawa-Poznań 2014.
Białkowski M., Oaza na Mostowej. Klub Inteligencji Katolickiej w Toruniu (1957-2007), Oficyna Wydawnicza Finna, Toruń 2008.
Białkowski M., Od Vaticanum II do bulli Episcoporum Poloniae coetus. Pierwsza faza recepcji Soboru Watykańskiego II w Polsce (1966-1972) – wybrane zagadnienia, w: Dzieje Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim, 1956-1972, red. M. Siedziako, Z. Stanuch, G. Wejman, IPN-KŚZpNP, Szczecin-Warszawa 2017, t. 2.
Białkowski M., Początki odnowy posoborowej w Kościele katolickim w Polsce (do 1972 r.). Zarys wybranych problemów, w: Czas próby. Kościół katolicki w okresie PRL, red. W. Polak, A. Czwołek, S. Galij-Skarbińska, Jagiellońskie Wydawnictwo Naukowe, Toruń 2017.
Białkowski M., Początki odnowy posoborowej w Kościele katolickim w Polsce (do 1972 roku). Zarys wybranych problemów, „Nasza Przeszłość”, nr 128(2017).
Białkowski M., Protokoły konferencji polskich ojców soborowych. Zbiór dokumentów 1962- 1965, Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej GAUDIUM, Lublin 2018 [w druku].
Białkowski M., Prymas Stefan Wyszyński a opozycja demokratyczna (1976-1980). Kilka uwag wstępnych, w: Stefan Wyszyński wobec oporu społecznego i opozycji 1945–1981, red. E. K. Czaczkowska, Wydawnictwo Naukowe UKSW, Warszawa 2018.
Bereszyński G., Reforma liturgiczna Soboru Watykańskiego II w archidiecezji warszawskiej 1963-1992, Centrum Duszpasterstwa Archidiecezji Warszawskiej, Warszawa 2000.
Borkowska M., Odnowa soborowa widziana oczyma benedyktynki, w: Studia Soborowe, Historia i nauczanie Vaticanum II, red. M. Białkowski, GroupMedia, Toruń 2013, t. 1.
Brzeziński D., Ukształtowanie i wyposażenie wnętrza kościoła w odnowionym rycie rzymskim. Aspekt liturgiczno-prawny, „Studia Płockie” 29, 2001.
Chrześcijaństwo wśród religii świata. Księga dedykowana Księdzu Profesorowi Tadeuszowi Dajczerowi (1931-2009), red. L. Fic, P. Mazanka, E. Sakowicz, P. Szuppe, W. Zagórska, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2017.
Cordes P. J., Znaki nadziei. Ruchy i nowe rzeczywistości w życiu Kościoła w wigilię Jubileuszu, wprowadzenie Jan Paweł II, tłum. P. Soppa, Święty Paweł, Częstochowa 1998.
Czaczkowska E. K., Kardynał Wyszyński. Biografia, wyd. 2, Wydawnictwo Znak, Kraków 2013.
Dąbrowski A., Teologia laikatu w ujęciu Eugeniusza Werona SAC, Drukarnia „Enigma”, Katowice 2008.
Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989), Wydawnictwo Znak, Kraków 2003.
Dyduch J., Kardynał Karol Wojtyła w służbie Konferencji Episkopatu Polski, Wydawnictwo Naukowe PAT, Kraków 2007.
Dyduch J., Kardynał Karol Wojtyła w służbie Kościołowi powszechnemu: udział w pracach Kurii Rzymskiej i Synodów Biskupich, Wydawnictwo św. Stanisława BM, Kraków 1998.
Dyduch J., Posługa prorocko-nauczycielska w dokumentach Duszpasterskiego Synodu Archidiecezji Krakowskiej 1972-1979, w: Synod krakowski odczytany na nowo. Materiały z sympozjum „Duszpasterski Synod Archidiecezji Krakowskiej 1972-1979 XXV lat od zakończenia” zorganizowanego przez Instytut Prawa Kanonicznego Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie dnia 8 czerwca 2004 r., red. A. Chrapkowski OSPPE, A. Wójcik, Wydawnictwo Naukowe PAT, Kraków 2005.
Dyduch J., Synod diecezjalny – narzędziem odnowy Kościoła partykularnego, „Prawo Kanoniczne”, 40(1997), nr 3-4.
Dyduch J., Troska kard. Karola Wojtyły o wolność nauki, „Annales Canonici”, 9(2013).
Dyduch J., Udział kardynała Karola Wojtyły w pracach Kongregacji Wychowania Chrześcijańskiego, „Roczniki Nauk Prawnych”, t. VII, 1997.
Encyklopedia ekumenizmu w Polsce (1964-2014), red. J. Budniak, Z. Glaeser, T. Kałużny, Z. J. Kijas, Wydawnictwo Naukowe UPJPII, Kraków 2016.
Friszke A., Koło posłów „Znak” w Sejmie PRL 1957-1976, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2002.
Friszke A., Oaza na Kopernika. Klub Inteligencji Katolickiej 1956-1989, Biblioteka „Więzi”, Warszawa 1997.
Friszke A., Protesty przeciwko poprawkom do konstytucji w 1976 r., „Więź” 10:1994, nr 432.
Grefkowicz A., Odnowa w Duchu Świętym, „Pastores”, (16)2002, nr 3.
Góralski W., Ruch synodalny w Polsce po Soborze Watykańskim II, „Roczniki Nauk Prawnych”, VIII 1998.
Góralski W., Wydział teologiczny na uniwersytecie. Aspekt historyczny i prawny, „Studia Nauk Teologicznych PAN”, t. 3(2008): Teologia na uniwersytecie.
Górny K., Działalność Synodalnych Zespołów Studyjnych, w: Synod krakowski odczytany na nowo. Materiały z sympozjum „Duszpasterski Synod Archidiecezji Krakowskiej 1972-1979 XXV lat od zakończenia” zorganizowanego przez Instytut Prawa Kanonicznego Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie dnia 8 czerwca 2004 r., red. A. Chrapkowski OSPPE, A. Wójcik, Wydawnictwo Naukowe PAT, Kraków 2005.
Gręźlikowski J., Instytucja synodu diecezjalnego w Kościele w Polsce po Soborze Watykańskim II, „Studia Włocławskie”, 4(2001).
Ihnatowicz M., Lubelska kolebka neokatechumenatu w Polsce pod lupą SB, „Universitas Gedanensis” 24(2012), t. 43-44.
Ihnatowicz M., Rozwój neokatechumenatu, „Universitas Gedanensis” 26(2015), t. 49.
Jamioł P., Odnowa życia zakonnego w świetle Soboru Watykańskiego II i w nauczaniu magisterium Kościoła, „Polonia Sacra” XVI (XXXIV) 2012, nr 31(75).
Kaźmierczak P., Klub Inteligencji Katolickiej w Krakowie w latach 1956-1989, Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna Ignatianum, Kraków 2009.
Kędracka A. E., Łowickie bernardynki, Łowicz 2005.
Kościół katolicki w Polsce 1918-1990. Rocznik Statystyczny, red. L. Adamczuk, W. Zdaniewicz, Główny Urząd Statystyczny-Zakład Socjologii Religii SAC, Warszawa 1991.
Kubiś A., Papieski Wydział Teologiczny w Krakowie w latach 1954-1981, Wydawnictwo Naukowe PAT, Kraków 2005.
Kulazińska B., Aggiornamento zakonów żeńskich w Kościele w świetle dokumentów Soboru Watykańskiego II, „Studia Płockie”, 34:2006.
Major M., Major B., Tchnienie Bożej łaski, „Domowy Kościół przy Parafii Matki Bożej Zwycięskiej i św. Jerzego w Toruniu”, numer wydany z okazji 40-lecia istnienia Kościoła Domowego w Polsce i 35 rocznicy Kościoła Domowego w Toruniu, Toruń 2013.
Major M., 35 lat Kościoła Domowego w Toruniu, „Nasza Wspólnota. Pismo Parafii Matki Bożej Zwycięskiej i św. Jerzego w Toruniu”, nr 7, rok 18, 6 X 2013 r.
Major M., 35 lat Kościoła Domowego w Toruniu, „Wypłyń na głębię. Biuletyn Kościoła Domowego Diecezji Toruńskiej”, nr 92/93, X-XI 2013.
Marecki J., Duszpasterski Synod Archidiecezji Krakowskiej 1972-1979 jako próba recepcji Soboru Watykańskiego II, w: Studia Soborowe, Historia i recepcja Vaticanum II, red. M. Białkowski, GroupMedia, Toruń 2014, t. 2, cz. 1.
Marczewski M., Teolog soborowej odnowy liturgii. Sługa Boży ks. Franciszek Blachnicki (1921-1987), „Liturgia Sacra”, 19(2003), nr 2.
Mateja E., Rola biskupa Franciszka Jopa w dziele odnowy liturgicznej Kościoła po Vaticanum II, w: Życie i posługa biskupa Franciszka Jopa (1897-1976). W 40. rocznicę śmierci pasterza diecezji opolskiej, red. P. Górecki, Uniwersytet Opolski, Opole 2016.
Mazurkiewicz P., Recepcja Soboru, w: Kościół i religijność Polaków 1945-1999, red. W. Zdaniewicz i T. Zembrzuski, Instytut Statystyki Kościoła katolickiego SAC, Warszawa 2000.
Micewski A., Współrządzić czy nie kłamać. Pax i Znak w Polsce 1945-1976, Libella, Paris 1978.
Mirek A., Atlas żeńskiego ruchu zakonnego na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, Lublin 2007.
Mirek A., Recepcja Soboru Watykańskiego II w Zgromadzeniu Służebnic Jezusa w Eucharystii na terenach Związku Sowieckiego, czyli o odnowie soborowej w warunkach państwa totalitarnego, w: Kościół katolicki w Europie Środkowo-Wschodniej w obliczu dwóch totalitaryzmów (1917-1990), red. M. Krzysztofiński, J. Wołczański, IPN-KŚZpNP, Rzeszów-Lwów 2017, t. 2.
Nadrowski H., Kościoły naszych czasów. Dziedzictwo i perspektywy, Wydawnictwo WAM, Kraków 2000.
Natanek P., Ruch Światło-Życie w archidiecezji krakowskiej w latach 1971-1996, Wydawnictwo UNUM, Kraków 2004.
Palion A., Ekumeniczny wymiar posługi biskupiej Herberta Bednorza, Biblioteka Teologiczna Wydziału Teologicznego-Uniwersytet Śląski w Katowicach, Katowice 2011.
Paszenda J., Pielgrzymowanie do Świętej Lipki dawniej i dziś, „Peregrinus Cracoviensis”, z. 6, 1998.
Piątkowski M., Z. Grad, Odnowa w Duchu Świętym. Szansa duchowego odrodzenia dla Kościoła i świata, Wydawnictwo M, Kraków 2017.
Pieronek T., Posoborowe synody diecezjalne w Polsce, w: Służyć prawdzie i miłości. Pamięci Księdza Biskupa Dra Stefana Bareły III Ordynariusza Częstochowskiego, red. J. Kowalski, Wydawnictwo Diecezjalne „Regina Poloniae”, Częstochowa 1984.
Ptaszycka-Jackowska D., Jackowski A., Gospodarek U., Piesze pielgrzymowanie na Jasną Górę, „Peregrinus Cracoviensis”, z. 6, 1998.
Rozynkowski W., Z dziejów Sanktuarium Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Toruniu. 60 lat Nieustającej Nowenny w Toruniu, Homo Dei, Toruń 2012.
Sanktuaria maryjne diecezji toruńskiej, red. M. Mróz, W. Rozynkowski, Toruńskie Wydawnictwo Diecezjalne, Toruń 2003.
Siudy T., Komisja Maryjna Episkopatu Polski w służbie polskie drogi maryjnej, w: Na polskiej drodze maryjnej. Materiały z sympozjum mariologiczno-maryjnego, Pasierbiec, 21-22 października 2006 r., red. A. Gąsior, J. Królikowski, Polskie Towarzystwo Mariologiczne, t. 10 „Biblioteki Mariologicznej”, Pasierbiec-Częstochowa 2007.
Skórzyński J., Siła bezsilnych. Historia Komitetu Obrony Robotników, Świat Książki, Warszawa 2012.
Skrzypczak R., Papieże przełomu tysiącleci na drodze recepcji Vaticanum II, w: Studia soborowe. Historia i recepcja Vaticanum II, red. M. Białkowski, GroupMedia, Toruń 2014, t. 2, cz. 1.
Sobeczko H. J., Prace Komisji Liturgicznej Episkopatu Polski nad realizacją Konstytucji liturgicznej w Polsce w latach 1963-1975, „Ruch Biblijny i Liturgiczny”, 38(1985), nr 4-5.
Sobeczko H. J., Przekłady posoborowych ksiąg liturgicznych na język polski, „Seminare” 17, 2001.
Sokołowski P., Feliks Zapłata SVD (1914-1982). Życie i twórczość, „Materiały i Studia Księży Werbistów”, t. 68, Wydawnictwo Księży Werbistów, Warszawa 2005.
Strzelecka M., Między minimalizmem a maksymalizmem. Dylematy ideowe Stanisława Stommy i Janusza Zabłockiego, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2016.
Synod krakowski odczytany na nowo. Materiały z sympozjum „Duszpasterski Synod Archidiecezji Krakowskiej 1972-1979 XXV lat od zakończenia” zorganizowanego przez Instytut Prawa Kanonicznego Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie dnia 8 czerwca 2004 r., red. A. Chrapkowski OSPPE, A. Wójcik, Wydawnictwo Naukowe PAT, Kraków 2005.
Szkodoń J., Posługa kapłańska Ludu Bożego w dokumentach Duszpasterskiego Synodu Archidiecezji Krakowskiej, w: Synod krakowski odczytany na nowo. Materiały z sympozjum „Duszpasterski Synod Archidiecezji Krakowskiej 1972-1979 XXV lat od zakończenia” zorganizowanego przez Instytut Prawa Kanonicznego Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie dnia 8 czerwca 2004 r., red. A. Chrapkowski OSPPE, A. Wójcik, Wydawnictwo Naukowe PAT, Kraków 2005.
Śmigiel W., Nowe ruchy eklezjalne w Polsce. Czy nadeszła „wiosna Kościoła”?, w: Recepcja Soboru niektóre wyzwania wobec życia i działania Kościoła 40 lat po Soborze Watykańskim II, red. K. Półtorak, Studia i Rozprawy 14, Wydział Teologiczny Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2007.
Torno A., Chiara Lubich. Dzieło i życie, tłum. K. Kozak, Wydawnictwo Święty Wojciech, Poznań 2013.
Wodarczyk A., Prorok Żywego Kościoła. Ks. Franciszek Blachnicki (1921-1987) – życie i działalność, Wydawnictwo Emmanuel, Katowice 2008.
Wojtyła K., Mężczyzną i niewiastą stworzył ich. Chrystus odwołuje się do „początku”, Libreria Editrice Vaticana, Città del Vaticano 1980.
Wojtyła K., Miłość i odpowiedzialność. Studium etyczne, Towarzystwo Naukowe KUL w Lublinie, Lublin 1960.
Wojtyła K., Osoba i czyn, Polskie Towarzystwo Teologiczne, Kraków 1969.
Wojtyła K., Słowo wstępne, w: S. Olejnik, W odpowiedzi na dar i powołanie Boże. Zarys teologii moralnej, ATK, Warszawa 1979.
Wojtyła K., U podstaw odnowy. Studium o realizacji Vaticanum II, Polskie Towarzystwo Teologiczne, Kraków 1972.
Wójcik P., Il Governo e la Chiesa in Polonia di fronte alla diplomazia vaticana (1945-1978), Gabrielli Editori, Roma 2016.
Wyczawski H. E., Kalwaria Zebrzydowska. Historia klasztoru Bernardynów i kalwaryjskich dróżek, Wydawnictwo Ojców Bernardynów „Calvarianum”, Kalwaria Zebrzydowska 2006.
Zamiatała D., Zakony męskie w polityce władz komunistycznych w Polsce w latach 1945-1989, Problematyka organizacyjno-personalna, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2009, t. 1.
Z dawna Polski Tyś Królową. Koronowane wizerunki Matki Bożej 1717-1990, materiały zebrały i opracowały S.M. Grażyna od Wszechpośrednictwa M.B., S.M. Gizela od Niepokalanego Serca Maryi, Romana Szymczak, Siostry Niepokalanki, Szymanów 1990.
Zieliński Z., Kościół w Polsce 1944-2007, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2009.
Żaryn J., Wstęp, w: Komunikaty Konferencji Episkopatu Polski 1945-2000, wstęp i opracowanie J. Żaryn, Warszawa-Poznań 2006.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
Stats
Number of views and downloads: 845
Number of citations: 0
