PRZYCZYNY POJAWIENIA SIĘ WIZERUNKU CHRYSTUSA W MENNICTWIE CESARZA JUSTYNIANA II (PAN. 685–695, 705–711)
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPLP.2023.021Słowa kluczowe
abd al-Malik, Justynian II, mennictwo bizantyńskie, sobór trullański (synod quinisextum), wczesne średniowiecze, wizerunek ChrystusaAbstrakt
W artykule zająłem się omówieniem przyczyn, dla których Justynian II (pan. 685–695, 705–711) rozpoczął wybijanie monet z wizerunkiem Chrystusa. Było to wydarzenie dość znaczące w ikonografi i mennictwa bizantyńskiego, ponieważ o ile monety ze znakami chrześcijańskimi pojawiały się już od czasów Konstantyna Wielkiego, o tyle po raz pierwszy popiersie Chrystusa na wybijanych monetach pojawiło się ok. 691/692 roku. Przyczyny, które analizuję, związane są z: 1. Wsparciem soboru trullańskiego (lub inaczej: synodu quinisextum) oraz uchwalonym na nim kanonem 82, nakazującym przedstawiać Chrystusa jako człowieka; 2. Ekspansją arabską abd al-Malika oraz sprowokowaniem go do wojny poprzez odrzucenie trybutu płatnego w innych monetach niż tych z wizerunkiem cesarza i Chrystusa (w islamie wszelkie wizerunki ludzkie były zakazane); 3. Legitymizacją władzy cesarskiej, szczególnie w drugim okresie panowania Justyniana II. Temat, który podjąłem, jest jednocześnie zachętą do dyskusji naukowej związanej ze wczesnośredniowiecznym mennictwem bizantyńskim.
Bibliografia
Alföldi A., The Helmet with the Christian Monogram, „Journal of Roman Studies” 22 (1932), s. 9-23.
Alföldi A., The Initials of Christ on the Helmet of Constantine, w: Studies in Honor of Allan Chester Johnson, Princeton 1951, s. 303-311.
Blankinship K.Y., The End of the Jihâd State: The Reign of Hishām ibn ʻAbd al-Malik and the Collapse of the Umayyads, Albany-New York 1994.
Brubaker L., Haldon J., Byzantium in the Iconoclast Era, c. 680-850: A History, Cambridge 2011.
Bruun P., The Christian Signs on the Coins of Constantine, „Arctos. Acta Philologica Fennica” 3 (1962), s. 5-35.
Clarke N., Abd al-Malik b. Marwān, w: The Oxford Dictionary of Late Antiquity, red. O. Nicholson, Oxford 2018.
Crawford P., Justinian II. The Roman Emperor Who Lost his Nose and his Throne and Regained Both, Barnsley 2021.
Dieten J.L. van, Justinian II Rhinotmetos. w: Biographisches Lexikon zur Geschichte Südosteuropas, Band 2, München 1976, s. 314-316.
Dujčev I., La seconda accesa di Giustiniano II al trono imperiale, w: Stroli i onore di V. de Falco, Napoli 1971, s. 555-562.
Dujčev I., Le triomphe de l’empereur Justinian II en 705, w: Byzance. Hommage à A. Stratos, t. 1, Athènes 1986, s. 83-91.
Elad A., Medieval Jerusalem and Islamic Worship: Holy Places, Ceremonies, Pilgrimage, Leiden 1999.
Foss C., Arab-Byzantine Coins: Money as Cultural Continuity, w: Byzantine and Islam. Age of Tranisition, red. H. Evans, B. Ratcliff, New York 2012, s. 136-137.
Gibb H.A.R., Abd al-Malik b. Marwān, w: The Encyclopaedia of Islam, Vol. I, red. H.A.R.
Gibb, J. H. Kramers, E. Lévi-Provençal, J. Schacht, B. Lewis, Ch. Pellat, Leiden 1960.
Grant M., Roman History from Coins. Some Uses of the Imperial Coinage to the Historian, Cambridge 1958.
Haldon J.F., Byzantium in the Seventh Century, Cambridge 1997.
Haldon J.F., The Empire That Would Not Die. The Paradox of Eastern Roman Survival, 640-740, Cambridge-London 2016.
Head C., Justinian II of Byzantium, Madison 1972.
Herrin J., The Formation of Christiandom, Princeton 1989
Herrin J., Rawenna. Stolica imperium, tygiel Europy, Poznań 2021.
https://www.wildwinds.com/coins/byz/justinian_II/i.html
Johns J., Archaeology and the History of Early Islam: The First Seventy Years, „Journal of the Economic and Social History of the Orient” 46/4 (2003), s. 411-436.
Kanony Kościoła Prawosławnego, t. 1, oprac. A. Znosko, Hajnówka 2000.
Karahan A., Byzantine Iconoclasm: Ideology and Quest for Power, w: Iconoclasm from Antiquity to Modernity, red. K. Kolrud, M. Prusac, Farnham 2014, s 75-94.
Kazhdan A., Justinian II, w: Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford 1991, s. 1084-1085.
Leontsine M., Justinian II, w: Encyclopaedic Prosopographical Lexicon of Byzantine History and Civilization, vol. 3, red. A.G. Savvides, B. Hendrickx, Turnhout 2012, s. 422–425.
Liber Pontificalis I-XCVI (usque ad annum 772), oprac. M. Ożóg, H. Pietras, Synodi et Collectiones Legum IX, Kraków 2014.
Milewski I., Kilka uwag na temat rynku pieniężnego w Cesarstwie Bizantyńskim w VI wieku, „Studia z Dziejów Średniowiecza” 24 (2020), s. 110-125.
Robinson C.F., Abd al-Malik, Oxford 2005.
Sarris P., Empires of Faith. The Fall of Rome to the Rise of Islam, 500-700, Oxford 2011.
Starowieyski M., Sobory niepodzielonego Kościoła, Kraków 2016.
Świat Bizancjum, tom 2, Cesarstwo Bizantyjskie 641-1204, praca zbiorowa pod red. J.-C. Cheyneta, Kraków 2011.
Testimonia najdawniejszych dziejów Słowian, z. 3, Pisarze z VII-X w., wydali A. Brzóstkowska i W. Swoboda, Warszawa 1995.
The Roman Imperial Coinage, red. H. Mattingly, C.H.V. Sutherland, R.A.G. Carson, vol. VII, Constantine and Licinius A.D. 313-337, red. P.M. Bruun, London 1966.
The Roman Imperial Coinage, vol. VIII, The Family of Constantine I, red. J.P.C. Kent, London 1981.
The Roman Imperial Coinage, vol. IX, Valentin I-Theodosius I, red. J.W.E. Pearce, London 1982.
The Roman Imperial Coinage, vol. X, The Divided Empire 395-491, red. J.P.C. Kent, London 1994.
Vagi D.L., Coinage and History of the Roman Empire, vol. II, Coinage, Sidney (Ohio) 1999.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 222
Liczba cytowań: 0
