„A mnie, białogłowie, samej trudno było wszędzie być”. Kobieta w przestrzeni publicznej: przyczynek do losów Teresy Racheli Sapieżyny
DOI:
https://doi.org/10.12775/RL.2024.10.03Słowa kluczowe
korespondencja kobiet, Teresa Rachela Sapieżyna, Antoni Kazimierz Sapieha, przestrzeń publicznaAbstrakt
W artykule omówiono, na podstawie listów Teresy Racheli Sapieżyny do męża, starosty mereckiego Antoniego Kazimierza Sapiehy, pisanych w 1727 r., relacje Sapieżyny z urzędnikami posiadłości Sapiehów, wierzycielami, klientami i powiernikami jej męża w Trybunale Głównym Wielkiego Księstwa Litewskiego oraz urzędnikami tej instytucji. Korespondencja pokazuje, że Sapieżyna nie tylko interesowała się sprawami męża i śledziła wydarzenia życia publicznego, ale także doradzała mu, pomagała w sprawach finansowych i stosowała różne strategie, aby osiągnąć swoje (i męża) cele.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Lietuvos Mokslų Akademijos Vrublevskių Bibliotekos Rankraščių skyrius (LMAVB RS), F139-4019, Listy A.K. Sapiehy do W. Kurzewskiego; F139-4001, Listy T.R. Sapieżyny do A.K. Sapiehy; F139-2380 Listy W. Kurzewskiego do A.K. Sapiehy.
Źródła drukowane
„Gdybym Cię, moje Serce, za męża nie miała, żyć bym nie mogła”. Listy Magdaleny z Czapskich do Hieronima Floriana Radziwiłła z lat 1744–1759, oprac. I. Maciejewska, K. Zawilska, Olsztyn 2016.
Korespondencja Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej, kasztelanowej krakowskiej, t. 1–3, oprac. B. Popiołek, U. Kicińska, A. Słaby, Warszawa 2016.
Merkinės seniūno Antano Kazimiero Sapiegos 1722–1729 m. dienoraštis, oprac. J. Sarcevičienė, Vilnius 2021.
Merkinės seniūno Antano Kazimiero Sapiegos 1730–1733 m. dienoraštis, oprac. J. Sarcevičienė, Vilnius 2024.
Opracowania
Bąkowski-Kois D., Zarządcy dóbr Elżbiety Sieniawskiej. Studium z historii mentalności 1704–1726, Kraków 2005.
Broad J., Green K., A History of Women’s Political Thought in Europe, 1400–1700, Cambridge 2009.
Całek A., Nowa teoria listu, Kraków 2019.
Chorążyczewski W., Pacevičius A., Roszak S., Wstęp, w: Egodokumenty. Tradycje historiograficzne i perspektywy badawcze, red. W. Chorążyczewski, A. Pacevičius, S. Roszak, Toruń 2015, s. 7–10.
Codzienne kłopoty, wielkie interesy i podwójna elekcja. Korespondencja radziwiłłowskich urzędników z księżną Anną z Sanguszków Radziwiłłową i jej synem Michałem Kazimierzem z 1733/1734 roku, wstęp i oprac. J. Dygdala, Warszawa 2013.
Deputaci Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego (1697–1794). Spis, red. A. Rachuba, Warszawa 2004.
Elk M. van, Early Modern Women’s Writing. Domesticity, Privacy, and the Public Sphere in England and the Dutch Republic, Cham 2017.
L’épistolaire au féminin. Correspondances de femmes, XVIIIe–XXe siècle, red. B. Diaz, J. Siess, Caen 2006.
Femmes en toutes lettres. Les épistolières du XVIIIe siècle, red. M.-F. Silver, M.-L. Girou-Świderski, Oxford 2000 (Studies on Voltaire and the Eighteenth Century, t. 4).
Gładys-Jakóbik J., Kobiety w przestrzeni publicznej, „Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego. Studia i Prace” 2012, nr 4, s. 55–72.
Hurl-Eamon J., Women’s Roles in Eighteenth-Century Europe, Santa Barbara–Denver–Oxford 2010.
Kicińska U., Problems of Everyday Life at the Court of Konstancja Marianna née Potocka Szczukowa (d. 1733), Deputy-Chancelloress of Lithuania, „Almanach Historyczny” 25, 2023, s. 82–112.
Konopczyński W., Dydgała J., Sapieha Piotr Paweł, w: PSB, t. 35, Warszawa–Kraków 1994, s. 149–154.
Kulesza-Woroniecka, I., Aktywność arystokratek w XVIII wieku, w: Władza i prestiż. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, red. J. Urwanowicz, współpr. E. Dubas-Urwanowicz, P. Guzowski, Białystok 2003, s. 629–638.
Kulesza-Woroniecka, I., Współpracownicy Izabeli Branickiej w latach 1771–1808, „Studia Podlaskie” 20, 2012, s. 155–174.
Letters Between Mothers and Daughters, red. B. Caine, London 2016.
Maciejewska I., Dylematy badacza dawnej epistolografii, „Prace Językoznawcze” 18, 2016, z. 2, s. 139–147.
Monagle C., James C., Garrioch D., Caine B., European Women’s Letter-Writing from the Eleventh to the Twentieth Centuries, Amsterdam 2023.
Palkij H., Sapieha Antoni Kazimierz, w: PSB, t. 34, Wrocław–Warszawa–Kraków 1992–1993, s. 580–581.
Penkała-Jastrzębska A., Marianna Sanguszko née Lubomirska (1693–1729). Introduction to the Biography of the Overlooked Heiress to the Entail of Ostrog, „Res Historica” 48, 2019, s. 119–136.
Penkała-Jastrzębska A., Teresa Ossolińska ze Stadnickich (1717–1776). Przyczynek do badań aktywności wojewodziny wołyńskiej w drugiej połowie XVIII wieku, „Res Historica” 51, 2021, s. 253–288.
Pietrzak J., W wirze małżeńskich niepokojów, działalności konfederackiej i salonowej czyli o niepoznanych losach Konstancji z Denhoffów Rogalińskiej (1715–1790), w: Kobieta niepoznana na przestrzeni dziejów, red. A. Obara-Pawłowska, A. Miączewska, D. Wróbel, Lublin 2017, s. 186–216.
Popiołek B., Dobrodziejki i klienci. Specyfika patronatu kobiecego i relacji klientalnych w czasach saskich, Warszawa 2020.
Popiołek B., „Forteca w białogłowskich rękach” – kobiety fundatorki i administratorki zamków i dóbr w czasach saskich, w: Zamki i przestrzeń społeczna w Europie Środkowej i Wschodniej, red. M. Antoniewicz, Warszawa 2002, s. 580–589.
Popiołek B. Kobiecy świat w czasach Augusta II. Studia nad mentalnością kobiet z kręgów szlacheckich, Kraków 2003.
Popiołek B., Kobieta zaradna: Konstancja Marianna z Potockich Szczukowa, podkanclerzyna litewska, w: Słynne kobiety w Rzeczypospolitej XVIII wieku, red. A. Roćko, M. Górska, Warszawa 2017, s. 21–40.
Popiołek B., Królowa bez korony. Studium z życia i działalności Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej ok. 1669–1729, Kraków 1996.
Popiołek B., Między przestrzenią domową a wielką polityką. Aktywność publiczna kobiet w czasach saskich, w: Drogi kobiet do polityki (na przestrzeni XVIII–XXI wieku), red. T. Kulak, M. Dajnowicz, Wrocław 2016, s. 27–43.
Popiołek B., Kicińska U., Marianna z Zaborowa Duninowa (zm. 1703), kasztelanowa lubaczowska, „Klio. Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym” 35, 2015, nr 4, s. 165–186.
Rafałowiczówna J., „A z Warszawy nowiny te...”. Listy do Elżbiety Sieniawskiej z lat 1710–1720, oprac. i wstęp B. Popiołek, Kraków 2000.
Sarcevičienė, J., „Ieškau Jūsų Malonybės po visas keturias pasaulio šalis...“ A.K. Sapiegos laiškai Merkinės administratoriui Wojciechui Kurzewskiui (1720–1732 m.), „XVIII amžiaus studijos” 6: Lietuvos Didžioji Kunigaikštystė: personalijos, idėjos, refleksijos, red. R. Šmigelskytė-Stukienė, Vilnius 2020, s. 18–43.
Słaby A., Szlachcianki na politycznej scenie czasów saskich – polityka czy obrona interesów domowych?, w: Wnuczki Pandory. Kobieta w społeczeństwie od starożytności do współczesności, red. A. Głowacka-Peńczyńska, K. Grysińska-Jarmuła, M. Opioła-Cegiełka, Bydgoszcz 2016, s. 71–83.
Studies on Female Patronage in the 17th and 18th Centuries, red. B. Popiołek, U. Kicińska, A. Penkała-Jastrzębska, A. Słaby, Kraków 2019.
Women and Epistolary Agency in Early Modern Culture, 1450–1690, red. J. Daybell, A. Gordon, London–New York 2016.
Women, Gender and Enlightenment, red. S. Knott, B. Taylor, Houndmills 2005.
Women’s Letters across Europe, 1400–1700: Form and Persuasion, red. J. Couchman, A. Crabb, Aldershot 2005.
Zawadzki J., Papiery Połubińskich i ich dóbr, przechowywane w archiwum warszawskim Radziwiłłów, „Miscellanea Historico-Archivistica” 9, 1998, s. 255–270.
Zielińska T., Rozważania nad kwestią wyposażania szlachcianek w Wielkim Księstwie Litewskim w XVIII stuleciu, „Kwartalnik Historyczny” 96, 1989, z. 1–2, s. 93–109.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 108
Liczba cytowań: 0
