The Lithuanian Metrica as a Source for Research on the History of Jews in the Grand Duchy of Lithuania in the Seventeenth and Eighteenth Centuries
DOI:
https://doi.org/10.12775/RL.2018.4.02Keywords
Lithuanian Metrica, Jews in the Grand Duchy of Lithuania, Jewish-Christian relationsAbstract
W artykule przybliżono zagadnienie przydatności Metryki Litewskiej do badań nad historią Żydów w Wielkim Księstwie Litewskim. Podstawą wywodów są akta z lat 1632–1764. Analizie poddane zostały księgi wpisów oraz sądowe. W Metryce Litewskiej zachowany jest bogaty zbór przywilejów dla gmin żydowskich w miastach królewskich oraz akta wielu procesów między Żydami a chrześcijanami, prowadzonych przed sądami asesorskimi i relacyjnymi. Materiał ten może być podstawą do badań pozycji prawnej i struktury zawodowej Żydów, a także pól konfliktów z chrześcijanami.
The article presents the usefulness of the Lithuanian Metrica for the research on the history of Jews in the Grand Duchy of Lithuania. The study was based on records spanning the period between 1632 and 1764, and an analysis of the books of entries and court registers was made. There is in the Lithuanian Metrica a rich collection of privilege charters issued for Jewish communities of royal towns together with records of numerous lawsuits between Jewish and Christian people before assessory and relational courts. The material gathered could form a basis for research into the legal situation, occupational structure, and conflicts between Jews and Christians.
References
Alexandrowicz S., Osadnictwo żydowskie na ziemiach litewsko-białoruskich od XV–XIX w. (cechy szczególne), w: Świat NIEpożegnany. Żydzi na dawnych ziemiach wschodnich Rzeczypospolitej w XVIII–XX w., red. K. Jasiewicz, Warszawa 2004, s. 45–63.
Bałaban M., Historia Żydów w Krakowie i na Kazimierzu 1304–1868, t. 1–2, Kraków 1931–1936.
Bałaban M., Żydowskie miasto w Lublinie, tłum. J. Doktór, Lublin 1991.
Cieśla M., Mojżeszowicz, Gordon, Ickowicz: the Jewish Economic Elites in the Grand Duchy of Lithuania (Seventeenth and Eighteenth Century), „Acta Poloniae Historica” 107, 2013, s. 101–127.
Cieśla M., Kupcy, arendarze i rzemieślnicy. Różnorodność zawodowa Żydów w Wielkim Księstwie Litewskim w XVII i XVIII w., Warszawa 2018.
Cieśla M., Żydzi a Rzeczpospolita, w: My i oni. Społeczeństwo nowożytnej Rzeczypospolitej wobec państwa, red. W. Kriegseisen, Warszawa 2016, s. 259–287.
Ettinger Sh., The Legal and Social Status of the Jews of Ukraine from the Fifteenth Century to the Cossack Uprising of 1648, „Journal of Ukrainian Studies” 17, 1992, nr 1–2, s. 107–140.
Halpern I., ז"יה האמהמ לש הינשה תיצחמב אטילו ןילופב לארשי ללכל שוריג תנכס לע [Groźba wypędzenia Żydów z Polski i Litwy w drugiej połowie XVII w.], w: idem, םירקחמ :הפוריא־חרזמב תודהיו םידוהי םהיתודלותב [Żydzi i judaizm w Europie Wschodniej: badania historyczne], Jeruszalaim 1968, s. 266–276.
Kaźmierczyk A., Problem ekspulsji Żydów w uchwałach sejmikowych w 2 poł. XVII wieku, w: Z historii ludności żydowskiej w Polsce i na Śląsku, red. K. Matwijowski, Wrocław 1994, s. 63–71.
Kaźmierczyk A., Żydzi w dobrach prywatnych w świetle sądowniczej i administracyjnej praktyki dóbr magnackich w wiekach XVI–XVIII, Kraków 2002.
Klauzner I., ןושיר קלה הנליוב תירבעה להקה תודלות [Dzieje gminy żydowskiej w Wilnie], Wilna 1938.
Klauzner I., ןואגה תפוקתב הנליו [Wilno w epoce Gaona], Jeruszalaim 1942.
Michałowska-Mycielska A., Sejm Żydów litewskich (1623–1764), Warszawa 2014.
Nadav M., The Jews of Pińsk, 1506 to 1880, wyd. M.J. Mirski, M. Rosman, tłum. M. Rosman, F. Tropper, Stanford (Calif.) 2008.
Rosman M., Żydzi pańscy. Stosunki magnacko-żydowskie w Rzeczypospolitej w XVIII wieku, tłum. W. Tyszka, Warszawa 2005.
Šiaučiūnaitė-Verbickienė J., Žydai Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės visuomenėje. Sambūvio aspektai, Vilnius 2009.
Teller A., Laicyzacja wczesnonowożytnego społeczeństwa żydowskiego: rozwój rabinatu w Polsce w XVI wieku, „Kwartalnik Historyczny” 110, 2003, nr 3, s. 21–36.
Teller A., Money, Power and Influence in Eighteenth-Century Lithuania. The Jews on the Radziwiłł Estates, Stanford (Calif.) 2016.
Teller A., Polish-Jewish Relations. Historical Research and Social Significance. On the Legacy of Jacob Goldberg, „Studia Judaica” 15, 2012, nr 1–2, s. 27–48.
Teller A., Radziwiłł, Rabinowicz, and the Rabbi of Świerz. The Magnates’ Attitude to Jewish Regional Autonomy in the 18th Century, w: Studies in the History of the Jews in Old Poland: in Honor of Jacob Goldberg, red. A. Teller, Jerusalem 1998 (Scripta Hierosolymitana, t. 38), s. 246–277.
Teller A., The Shtetl as an Arena for Polish-Jewish Integration in the Eighteenth Century, w: The Shtetl. Myth and Reality, red. A. Polonsky, Oxford 2004 (Polin. Studies in Polish Jewry, t. 17), s. 25–41.
Wisner H., Rzeczpospolita Wazów, t. 3: Sławne Państwo, Wielkie Księstwo Litewskie, Warszawa 2008.
Zakrzewski A.B., Wielkie Księstwo Litewskie (XVI–XVIII w.). Prawo, ustrój, społeczeństwo, Warszawa 2013.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
Stats
Number of views and downloads: 393
Number of citations: 0
