Dwa tatarskie testamenty wojskowych z pierwszej połowy XVIII wieku
DOI:
https://doi.org/10.12775/RL.2017.3.13Schlagworte
Tatarzy w Rzeczypospolitej, testamenty, podział spadku wojskowych, muzułmanie, Tatars in the Polish-Lithuanian Commonwealth, last wills, distribution of servicemen’s heritage, MuslimsAbstract
Testamenty wojskowych Tatarów z pierwszej połowy wieku XVIII w. są bardzo cennymi źródłami do badania wspólnoty tatarskiej w Rzeczypospolitej. Były to teksty pragmatyczne, przeznaczone głównie dla uporządkowania spraw spadkowych i rodzinnych. Oprócz tego Michał Olejowski i Mucharem Ułan Łostajski, których testamenty opublikowano, zadbali o swoje dusze, zapisawszy na ten cel pewne sumy. Teksty tych aktów nie zawierają – w przeciwieństwie do rozporządzeń szlachty katolickiej – wielu formuł dewocyjnych. Ale i tu widać inwokacje i arengi treścią przypominające klauzule dokumentów chrześcijańskich. Źródła te są cenne także ze względu na informacje o środowisku testatorów: ich towarzyszy, patronów oraz krewnych.
The last wills of Tatar servicemen of the first half of the eighteenth century are valuable primary sources for research into the Tatar community in the Polish-Lithuanian Commonwealth. The texts were pragmatic, paying attention mainly to the ordering of hereditary and family issues. Furthermore, Michał Olejowski and Mucharem Ulan Lostajski, whose last wills are published, took care of the salvation of their souls and disposed a certain amount of money for that purpose. The texts of these testaments do not contain a large number of devotional formulas like the last wills of the Catholic nobility. However, they also have an invocation and an arenga which make them resemble Christian documents. These primary sources are also valuable due to the information they contain about the testators, their companions, patrons and relatives.
Literaturhinweise
Źródła drukowane
The Qur’an, tłum. M.A.S. Abdel Haleem, Oxford 2005 (Oxford World’s Classics).
Акты издаваемые Виленскою коммиссіею для разбора древнихъ актовъ, t. 5: Акты Брестскаго и Городненскаго гродскихъ судовъ с присовокупленіемъ привилегій на землевладеніе въ Брестской и Кобринской экономіяхъ, Вильна 1871; t. 31: Акты о литовскихъ татарахъ, Вильна 1906.
Тастаменты шляхты і мяшчан Беларусі другой паловы ХVІ ст. (з актавых кніг Нацыянальнага гістарычнага архіва Беларусі), wyd. А.Ф. Аляксандрава, В.У. Бабкова, І.М. Бобер, Мінск 2012.
Opracowania
Bouamama A., L’acte à cause de mort en droit musulmane, w: Actes à cause de mort. Acts of last will, cz. 4, Bruxelles 1994, s. 96–113.
Ciesielski T., Armia koronna w czasach Augusta III, Warszawa 2009.
Grygajtis K., Sytuacja prawna Tatarów hospodarskich na Litwie a zakres ich praw do ziemi (XV–XVII w.). Zarys zagadnienia, „Zeszyty Naukowe Instytutu Administracji Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie” 4, 2006, s. 21–44.
Grygajtis K., Janczak J., Powrót Lipków pod sztandary Rzeczypospolitej, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 35, 1980, nr 2, s. 181–189.
Herbarz rodzin tatarskich w Polsce, oprac. S. Dziadulewicz, Wilno 1929.
Jankowski C., Powiat oszmiański. Materjały do dziejów ziemi i ludzi, cz. 4, Petersburg 1900.
Klint P., Testamenty żołnierzy z Wielkopolski i ziemi halickiej z XVII w., „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 64, 2016, nr 2, s. 197–210.
Konopacki A., Życie religijne Tatarów na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVI–XIX wieku, Warszawa 2010.
Królikowska N., Praworządny jak Tatarzyn? Stosunki prawne w Chanacie Krymskim na podstawie miejscowych ksiąg sądowych z XVII wieku, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 65, 2013, nr 1, s. 121–142.
Kryczyński L., Dobra Łostajskie (1600–1789), Wilno 1930 (odb. z „Ateneum Wileńskiego”).
Kryczyński L., Regestr dokumentów na dobra tatarskie Łostaje (1600–1789), „Ateneum Wileńskie” 7, 1930, z. 1–2, s. 312–338.
Kryczyński S., Tatarzy litewscy. Próba monografii historyczno-etnograficznej, Warszawa 1938 (odb. z „Rocznik Tatarski” 3).
Moniuszko A., Changes in the Legal Culture of Lithuanian Tatars from the Sixteenth to the Eighteenth Century, w: Crossing Legal Culture, red. L. Beck Varela, P. Gutiérrez Vega, A. Spinosa, München 2009, s. 187–201.
Nagielski M., Kampania wojsk Stanisława Leszczyńskiego na Ukrainie w latach 1708–1709, w: Іван Мазепа і його доба: історія, культура, національна пам’ять. Матеріали Міжнародної наукової конференції (15–17 жовтня 2008 р., Київ–Полтава), Київ 2008, s. 72–99.
„Rocznik Tatarski” 2, 1935.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 7, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa 1886.
Sowa J.J., „Dysponuję krwawą pracę moję”. Testamenty oficerów wojska koronnego z ksiąg grodzkich lwowskich z lat 80. XVII wieku, „Biblioteka Epoki Nowożytnej” 5, 2016, s. 583–606.
Tyszkiewicz J., Fundacje pobożne muzułmanów litewsko-polskich, w: Fundacje i fundatorzy w średniowieczu i epoce nowożytnej, red. E. Opaliński, T. Wiślicz, Warszawa 2000, s. 154–161.
Tyszkiewicz J., Tatarzy na Litwie i w Polsce. Studia z dziejów XIII–XVIII w., Warszawa 1989.
Urzędnicy centralni i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV–XVIII wieku. Spisy, oprac. H. Lulewicz, A. Rachuba, Kórnik 1994.
Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. 1: Województwo wileńskie XIV–XVIII wiek, red. A. Rachuba, Warszawa 2004.
Wagner M., Poniński Władysław, w: PSB, t. 27, Wrocław 1983, s. 547–548.
Wimmer J., Wojsko Rzeczypospolitej w dobie wojny północnej 1700–1717, Warszawa 1956.
Winnyczenko O., Praktyka spadkobrania testamentowego a rodzina szlachecka w świetle aktów ostatniej woli z ksiąg grodzkich lwowskich i przemyskich pierwszej połowy XVIII wieku, „Krakowskie Pismo Kresowe” 6: Rodzina na pograniczu kulturowym, 2014, s. 53–74.
Zakrzewski A.B., Muslim Charity in the Polish-Lithuanian Commonwealth, „Acta Poloniae Historica” 87, 2003, s. 89–99.
Вінниченко O., Формуляр шляхетського заповіту першої половини XVIII століття (спроба дипломатичного аналізу), „Дрогобицький краєзнавчий збірник” 11–12, 2008, s. 527–555.
Вінниченко О., Заповіти шляхти Руського воєводства першої половини XVIII століття (На матеріалах реляційних книг Львівського гродського суду), w: Записки Наукового товариства імені Шевченка, t. 252: Праці Комісії спеціальних (допоміжних) історичних дисциплін, Львів 2006, s. 663–686.
Downloads
Veröffentlicht
Zitationsvorschlag
Ausgabe
Rubrik
Stats
Number of views and downloads: 437
Number of citations: 0
