Testament strażnika wielkiego litewskiego Samuela Kmicica
DOI:
https://doi.org/10.12775/RL.2018.4.07Klíčová slova
Wielkie Księstwo Litewskie, Sapiehowie, kadra oficerska, awans społeczny, działalność fundacyjnaAbstrakt
Testament Samuela Kmicica jest bardzo cennym źródłem do badania mechanizmów awansu społeczno-majątkowego oficerów średniego szczebla armii litewskiej w drugiej połowie XVII wieku. Jego autor był jednym z ważniejszych współpracowników trzech hetmanów – Pawła Jana Sapiehy, Michała Kazimierza Radziwiłła i Kazimierza Jana Sapiehy. Dokument ten zawiera wiele istotnych informacji na temat powiązań klientalnych i finansowych testatora, znacznie też poszerza stan wiedzy o jego działalności fundacyjnej czy też stosunkach rodzinnych.
Samuel Kmicic’s last will and testament is a very valuable source for the study of the mechanisms of social and financial advancement of middle-level officers of the Lithuanian army in the second half of the seventeenth century. Its author was one of the most important associates of three hetmans: Paweł Jan Sapieha, Michał Kazimierz Radziwiłł, and Kazimierz Jan Sapieha. The document contains a number of important information about the clientage and financial ties of the testator, and broadens considerably our knowledge of his foundation activities or family relations.
Reference
Źródła rękopiśmienne
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie (AGAD)
Archiwum Warszawskie Radziwiłłów (AR), dz. V, nr 4488, 6873, 6874.
Archiwum Zamoyskich, sygn. 3112.
Lietuvos valstybės istorijos archyvas (LVIA), f. SA, nr 11, 14, 15, 23, 27, 28, 31, 35, 3414, 3418, 4106, 4111, 4114.
Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі (NGAB), f. 1705, op. 1, nr 8, 24; f. 1875, op. 1, nr 1, 2, 4.
Національна бібліотека України им. В.І. Вернадського, Kijów, f. 1, nr 5953.
Российский государственный архив древних актов (RGADA), f. 389, nr 137, 142.
Źródła drukowane
Boniecki A., Herbarz polski, t. 10, Warszawa 1907.
Chrapowicki J.A., Diariusz, cz. 3: Lata 1669–1673, oprac. L.A. Wierzbicki, Warszawa 2009.
Metryka Litewska. Księga wpisów nr 131, oprac. A. Rachuba, Warszawa 2001.
Odlanicki-Poczobut J.W., Pamiętnik (1640–1684), oprac. A. Rachuba, Warszawa 1987.
Urzędnicy centralni i dostojnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV–XVIII wieku. Spisy, oprac. H. Lulewicz, A. Rachuba, Kórnik 1994.
Volumina legum, t. 5, wyd. J. Ohryzko, Sankt Petersburg 1860.
Opracowania
Bobiatyński K., Kampania letnia 1664 roku na terytorium Wielkiego Księstwa Litewskiego – nieznany fragment wojny Rzeczypospolitej z Moskwą 1654–1667, w: Wojsko, wojskowość, miasta. Studia poświęcone prof. Stanisławowi Herbstowi w stulecie urodzin, red. K. Bobiatyński, P. Gawron, M. Nagielski, Zabrze 2009, s. 224–246.
Bobiatyński K., Michał Kazimierz Pac – wojewoda wileński, hetman wielki litewski. Działalność polityczno-wojskowa, Warszawa 2008.
Bobiatyński K., Militarne uwarunkowania negocjacji polsko-moskiewskich w Andruszowie w latach 1666–1667, w: Studia z dziejów stosunków Rzeczypospolitej z Państwem Moskiewskim w XVI–XVII wieku, red. M. Nagielski, K. Bobiatyński, P. Gawron, Zabrze–Tarnowskie Góry 2013, s. 385–403.
Bobiatyński K., Od Smoleńska do Wilna. Wojna Rzeczypospolitej z Moskwą 1654–1655, Zabrze 2004.
Bobiatyński K., Stosunki Jana III Sobieskiego z litewską elitą władzy w pierwszym okresie rządów (1674–1676), w: Sobieski wokół spisków i konfederacji, red. M. Nagielski, Warszawa 2015 (Biblioteka Epoki Nowożytnej, t. 2), s. 129–143.
Bobiatyński K., W walce o hegemonię. Rywalizacja polityczna w Wielkim Księstwie Litewskim w latach 1667–1674, Warszawa 2016.
Bobiatyński K., Hundert Z., Skład armii Wielkiego Księstwa Litewskiego podczas wojny z Turcją (1675–1676) w świetle akt skarbowo-wojskowych, „Zapiski Historyczne” 83, 2018, nr 1, s. 155–173.
Czapliński W., Glosa do Trylogii, wyd. 2, Białystok 1999.
Dzieje rodziny Ciechanowieckich herbu Dąbrowa (XIV–XXI wiek), wyd. H. Lulewicz, A. Rachuba, J. Sikorska-Kulesza, S. Dumin, A. Haratym, A. Macuk, A. Pospiszil, red. A. Rachuba, Warszawa 2013.
Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564–1995, oprac. L. Grzebień, Kraków 1996.
Hundert Z., Husaria koronna w wojnie polsko-tureckiej 1672–1676, Oświęcim 2012.
Hundert Z., Projekty komputów wojska Wielkiego Księstwa Litewskiego z lat 1683–1684. Przyczynek do badań nad problemem rywalizacji Jana III z Sapiehami o wpływy w wojsku litewskim w latach 1683–1696, „Rocznik Lituanistyczny” 3, 2017, s. 95–119.
Kersten A., Sienkiewicz – „Potop” – historia, Warszawa 1966.
Kołodziej R., „Ostatni wolności naszej klejnot”. Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana III Sobieskiego, Poznań 2014.
Kosman M., Na tropach bohaterów „Trylogii”, wyd. 5, Warszawa 1996.
Kossarzecki K., Działalność wojskowa pułkownika Iwana Nieczaja na Białorusi w latach 1657–1659, „Україна в Центрально-Східній Европі” 2005, nr 5, s. 359–391.
Kossarzecki K., Forteca w Kopysi nad Dnieprem w latach wojny Rzeczypospolitej z Moskwą 1654–1667, „Studia z Dziejów Wojskowości” 1, 2012, s. 129–175.
Kossarzecki K., Kampania roku 1660 na Litwie, Zabrze 2005.
Kossarzecki K., Кампанія 1660 году ў Літве, Менск 2011.
Kossarzecki K., Wojna z Państwem Moskiewskim na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego w latach 1658–1661, Warszawa 2007, mps pracy doktorskiej pod kier. prof. dr. hab. M. Nagielskiego, IH UW.
Majewski A.A., Aleksander Hilary Połubiński (1626–1679), marszałek wielki litewski. Działalność polityczno-wojskowa, Warszawa 2017.
Marcinkowski K., Stefan Czarniecki w dobie potopu szwedzkiego (kampania nad Wisłą i Sanem r. 1655/56), Kraków 1935.
Matwijów M., Ostatnie sejmy przed abdykacją Jana Kazimierza: 1667 i 1668, Wrocław 1992.
Paszenda J., Budowle jezuickie w Polsce: XVI–XVIII w., t. 4, Kraków 2010.
Płosiński J., Potop szwedzki na Podlasiu 1655–1657, Zabrze 2006.
Płosiński J., Wyprawa kniazia Semena Urusowa na Brześć (listopad – grudzień 1655 r.), „Mazowieckie Studia Humanistyczne” 2003, nr 1–2, s. 5–31.
Podhorodecki L., Kampania polsko-szwedzka 1659 r. w Prusach i Kurlandii, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 4, 1958, s. 203–264.
Rachuba A., Konfederacje wojska litewskiego w latach 1655–1663, Zabrze 2010.
Rachuba A., Sokoliński (Drucki Sokoliński) Michał Leon, w: PSB, t. 40, Warszawa–Kraków 2000–2001, s. 46–49.
Rachuba A., Sprawa dóbr Radziwiłłów birżańskich w latach 1655–1662, „Miscellanea Historico-Archivistica” 7, 1997, s. 51–67.
Rachuba A., Wielkie Księstwo Litewskie wobec rokoszu Jerzego Lubomirskiego w latach 1664–1667, Warszawa 1979, mps pracy doktorskiej pod kier. dr. hab. T. Wasilewskiego, IH UW.
Sawicki M., Dom Sapieżyński 1666–1685. Droga do hegemonii w Wielkim Księstwie Litewskim, Opole 2016.
Wagner M., Wojna polsko-turecka w latach 1672–1676, t. 2, Zabrze 2009.
Wasilewski T., Kmicic Samuel, w: PSB, t. 13, Wrocław 1967–1968, s. 81–83.
Wasilewski T., Pierwowzór Sienkiewiczowskiego Kmicica, „Mówią Wieki” 2, 1959, nr 4, s. 12–15.
Wasilewski T., Przygody pana Samuela Kmicica, pułkownika wojsk JKM w latach potopu, „Mówią Wieki” 15, 1972, nr 2, s. 5–10.
Wasilewski T., Wyprawy wojenne pułkownika Samuela Kmicica, chorążego orszańskiego, w latach 1659–1665, „Mówią Wieki” 16, 1973, nr 10, s. 4–9.
Stahování
Publikováno
Jak citovat
Číslo
Sekce
Stats
Number of views and downloads: 471
Number of citations: 0
