Husarskie zabawy piórem. Obraz towarzystwa rycerskiego w wierszach z rękopisu Biblioteki Jagiellońskiej
DOI:
https://doi.org/10.12775/RL.2019.5.06Słowa kluczowe
husaria, wiersze okolicznościowe, rejestr wojskowyAbstrakt
W artykule omawiane są wiersze husarzy zachowane w rękopisie Biblioteki Jagiellońskiej (Przyb. 217/61). Aleksander Cedrowski w rymowanym rejestrze jednostki wojskowej żartobliwie scharakteryzował znanych mu osobiście towarzyszy, natomiast anonimowy autor opisał wierszem zapusty roku 1651 odbyte u Mikołaja Kisiela, goszczącego w swoim domu wymienionych z nazwiska husarzy. Z kolei w listach poetyckich Daniela Koźmickiego i Andrzeja Zborowskiego znalazła się polemika dotycząca kondycji rycerza i małżonka. Utwory okolicznościowe ukazują też aprowizacyjne kłopoty husarzy, przebywających w 1659 r. na leżach w województwie nowogródzkim.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Biblioteka Jagiellońska w Krakowie (BJ), rkps Przyb. 217/61.
Źródła drukowane
Druszkiewicz S.Z., Pamiętniki 1648–1697, oprac. M. Wagner, Siedlce 2001.
Jemiołowski M., Pamiętnik dzieje Polski zawierający (1548–1679), oprac. J. Dzięgielewski, Warszawa 2000.
Liberiusz J., Gospodarz nieba i ziemie Jezus Chrystus, Syn Boży, Bog wcielony, Zbawiciel i naprawca świata w przednie tajemnic i dzieł swoich pobożnemu audytorowi na kazaniach wystawiony, Drukarnia Balcera Śmieszkowicza, Kraków 1665.
Łoś J., Pamiętnik towarzysza chorągwi pancernej, oprac. R. Śreniawa-Szypiowski, Warszawa 2000.
Maskiewicz B.K., Diariusz drogi mojej na koronacyją Jana III, króla polskiego w R[ok]u Pańskim 1676, oprac. M. Jarczykowa, w: Memuarystyka w dawnej Polsce, red. P. Borek, D. Chemperek, A. Nowicka-Struska, Kraków 2016, s. 116–131.
Maskiewicz B.K., Electionis Series króla polskiego po abdykacji Jana Kazimierza Jagiełły w okopie między Warszawą a Wolą odprawowana w roku 1669, oprac. M. Makowski, Warszawa 1987.
Morsztyn Z., Wybór wierszy, oprac. J. Pelc, Wrocław 1975.
Pamiętniki Samuela i Bogusława Kazimierza Maskiewiczów (wiek XVII), oprac. A. Sajkowski, Wrocław 1961.
Pasek J.Ch., Pamiętniki, oprac. W. Czapliński, Wrocław 2003.
Potocki P., Saeculum Bellatorum et Togatorum seu Centuria Elogiorum Clarissimorum Virorum Polonorum & Lithuanorum, Kraków 1702.
Skorobohaty A.D., Diariusz, oprac. T. Wasilewski, Warszawa 2004.
Staropolska poezja ziemiańska, oprac. J.S. Gruchała, S. Grzeszczuk, Warszawa 1988.
Starowolski S., Zguba ojczyzny – stacyja, w: idem, Wybór z pism, tłum., wybór i oprac. I. Lewandowski, Wrocław 2005, s. 194–208.
Opracowania
Augustyniak U., W służbie hetmana i Rzeczypospolitej. Klientela wojskowa Krzysztofa Radziwiłła (1585–1640), Warszawa 2004.
Banach J., Hercules Polonus. Studium z ikonografii sztuki nowożytnej, Warszawa 1984.
Bauer M., Z dziejów batalistyki polskiej. Studia nad pamiętnikami wojennymi, Kraków 2007.
Bobiatyński K., W cieniu Beresteczka. Działania militarne armii litewskiej przeciwko Kozakom w 1651 roku, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 14(65), 2013, nr 3(245), s. 7–30.
Borek P., Obraz wojen kozackich za czasów Chmielnickiego w staropolskim pamiętnikarstwie, „Napis” 7, 2001, s. 201–218.
Fesser D., Ostatnie rycerstwo Europy. Husaria w utworach Wespazjana Kochowskiego, w: Ethos rycerski w kulturze. Tradycje i kontynuacje, red. T. Banaś-Korniak, B. Stuchlik-Surowiak, współudz. M. Komenda, Katowice 2017, s. 114–129.
Gałaj R., Szlak bojowy i wizerunek wojsk Jana Piotra Sapiehy w świetle pamiętników z czasów wojny moskiewskiej a rzeczywistość historyczna, „Napis” 7, 2001, s. 111–134.
Karpiński A., Staropolska poezja ideałów ziemiańskich. Próba przekroju, Wrocław 1983.
Konarski S., Szlachta kalwińska w Polsce, Warszawa 1936.
Łopatecki K., „Disciplina militaris” w wojskach Rzeczypospolitej do połowy XVII wieku, Białystok 2012.
Majewski A.A., Aleksander Hilary Połubiński (1626–1679), marszałek wielki litewski. Działalność polityczno-wojskowa, Warszawa 2017.
Memuarystyka w dawnej Polsce, oprac. P. Borek, D. Chemperek, A. Nowicka-Struska, Kraków 2016.
Mrowcewicz K., Dyskretny urok szkła, czyli martwa natura z kieliszkiem, „Teksty Drugie” 2014, nr 2, s. 203–217.
Nagielski M., Stosunki wojska ze społeczeństwem Wielkiego Księstwa Litewskiego w połowie XVII wieku w świetle poezji okolicznościowej, „Napis” 7, 2001, s. 219–233.
Niesiecki K., Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, t. 4–5, Lipsk 1839–1840.
Nowak T.M., O „mówiących działach” artylerii polskiej XVI–XVIII wieku, „Napis” 12, 2006, s. 379–393.
Sikora R., Z dziejów husarii, Warszawa 2010.
Srogosz T., Życie codzienne żołnierzy armii koronnej i litewskiej w XVII wieku, Oświęcim 2018.
Sztyber R., Wojciech Dębołęcki o Lisowczykach wierszem i prozą (1620–1621), Warszawa 2012.
Świderska-Włodarczyk U., Homo nobilis. Wzorzec szlachcica w Rzeczypospolitej XVI i XVII wieku, Warszawa 2017.
Wagner M., Pamiętnikarstwo wojskowe czasów Jana III Sobieskiego (1674–1696). Próba bilansu, „Napis” 7, 2001, s. 297–311.
Wasilewski T., Zdrada Janusza Radziwiłła w 1655 r. i jej wyznaniowe motywy, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 18, 1973, s. 126–147.
Z dziejów staropolskiego pamiętnikarstwa. Przekroje i zbliżenia, red. P. Borek, Kraków 2012.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 371
Liczba cytowań: 0
