Direct and Intuitive Cognition in the Philosophy of Polish Romanticism
DOI:
https://doi.org/10.12775/RF.2019.061Słowa kluczowe
intuition, direct cognition, Neoplatonism, Polish RomanticismAbstrakt
The comprehensive introductory part of the present article is a discussion of the notion of the intuition in the ancient and classical understanding, ultimately established in the centuries-old European philosophical tradition. Especially important in this context are the intuitive components contained in neoplatonism. It is the intuition that initiates cognitive processes and then it involves references to metaphors and images, but it also crowns the cognitive process in the unifying vision of a true being, identical with reason. The stages of the process are accompanied by a special kind of intuition. In the context of this kind of tradition the understanding of both intuition and direct cognition in Polish Romanticism becomes enriched. “Feeling” can be legitimately interpreted as “intuition” for what really exists, and thus constituting the basis for an expanded hierarchy of values. It is thanks to the concept of reason, different from its understanding in Enlightenment, enriched with “feeling” and imagination, that Romanticism regained the view of man, forgotten in the preceding epoch, as the being directed towards its eschatological destination. Subsequently the above currents of thought were profusely illustrated with references to the views of Polish Romantic thinkers, like Maurycy Mochnacki, particularly Bronisław Trentowski and August Cieszkowski.
Bibliografia
Sources
Brzozowski Stanisław. 1912. “O Maurycym Mochnackim”. In: Stanisław Brzozowski. Głosy wśród nocy. Studia nad przesileniem romantycznym kultury europejskiej, introduction: O. Ortwin. Lwów.
Cieszkowski August. 1922–1923. Ojcze nasz. Poznań: Fiszer i Majewski.
Kallenbach Józef. 1910. “O Maurycym Mochnackim”. Biblioteka Warszawska II, 3 (CCLXXVIII, issue 834,70): 439–463.
Mochnacki Maurycy. 1987. Poezja i czyn. Wybór pism. Introduction and footnotes Stanisław Pieróg. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Mickiewicz Adam. 1955. Dzieła. Vol. 13. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik.
Trentowski Bronisław. 2017. “Bożyca, lub teozofia (fragments)”, Kronos 4: 21–106.
Trentowski Bronisław. 1978. Podstawy filozofii uniwersalnej. Wstęp do nauki o naturze. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Trentowski Bronisław. 1974. Stosunek filozofii do cybernetyki oraz wybór pism filozoficznych z lat 1842–1845. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Studies
Kasperek Andrzej. 2017. “Idea wyobraźni a romantyczny i postromantyczny dyskurs o wychowaniu”. Studia Pedagogiczne L: 91–103.
Lipiec Emilia. 2017. “Bożyca Bronisława Trentowskiego: dzieło w trybach czasu”. Kronos 4: 5–20.
Pieróg Stanisław. 1987. “Wstęp”. In: Maurycy Mochnacki. Poezja i czyn. Wybór pism. 5–70. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Pieróg Stanisław. 2017. “Mistyka i gnoza w myśli filozoficznej polskiego romantyzmu (Mickiewicz, Trentowski i Libelt)”. Kronos 4: 107–128.
Sajdek Wiesława. 1997. “Wizja według Plotyna”. Kwartalnik Filozoficzny XXV, 4: 119–126.
Sajdek Wiesława. 2016. “Porządek społeczny czy indywidualna doskonałość człowieka – w kręgu myśli Eleonory Ziemieckiej”. In: Romantyzmy polskie, ed. A. Dziedzic, T. Herbich, S. Pieróg, P. Ziemski. 111–135. Warszawa: Fundacja Historii Filozofii Polskiej.
Sajdek Wiesława. 2017. “Czy poeci mogą filozofować? (Mickiewicz, Słowacki, Krasiński)”. In: Apokryficzność (w) filozofii. Nie/anty/pozaortodoksyjne dyskursy filozoficzne, ed. M. Woźniczka, M. Perek. 377–396. Częstochowa: Wydawnictwo Akademii Jana Długosza.
Skoczyński Jan. 2016. “Aleksander Fredro – romantyk osobny”. In: Romantyzmy polskie, ed. A. Dziedzic, T. Herbich, S. Pieróg, P. Ziemski. 291–232. Warszawa: Fundacja Historii Filozofii Polskiej.
Starzyńska-Kościuszko Ewa. 2018. Bronisław Ferdynand Trentowski (1809–1869). Filozofia uniwersalna i myśli o “wyjarzmieniu” ojczyzny”. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Strzyżewski Mirosław. 2004. “Wstęp”. In: Maurycy Mochnacki, Rozprawy literackie. V–CXII. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
Walicki Andrzej. 1974. “Polityka i religia w koncepcjach filozoficznych Bronisława Trentowskiego”. In: Bronisław Trentowski, Stosunek filozofii do cybernetyki oraz wybór pism filozoficznych z lat 1842–1845. VII–LIX. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Wiśniewski Ryszard. 2013. Dobro: moralność, szczęście, piękno. Studium aksjologii Władysława Tatarkiewicza. Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Epigram.
Wojtczak Albert OMC. 1933. Philosopie der Freiheit bei Graf August Cieszkowski. Eine spiritualische Lösung des Freiheitsproblems. Niepokalanów.
Dictionaries and Encyclopedias
Abramowiczówna Zofia (ed.). 1960–1962. Słownik grecko-polski. Vol. 2–3. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Leksykon Filozofii Klasycznej. 1997. Lublin: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego KUL.
Maryniarczyk Andrzej (ed.). 2003. Powszechna Encyklopedia Filozofii. 2003. Vol. 4. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
Maryniarczyk Andrzej (ed.). 2012. Słownik przewodnik filozoficzny. Osoby – problemy – terminy. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 340
Liczba cytowań: 0