Naturalizm a spirytualizm i problem jedności wiedzy o człowieku. Stanowisko Roberta Spaemanna
DOI:
https://doi.org/10.12775/RF.2019.044Słowa kluczowe
filozofia, dualizm, naturalizm, spirytualizm, jedność, wiedzaAbstrakt
W artykule przedstawiono dwa ściśle z sobą powiązane zagadnienia w ujęciu zmarłego w 2018 roku wybitnego filozofa niemieckiego Roberta Spaemanna. Pierwsze to charakterystyka dwóch redukcjonistycznych stanowisk: naturalizmu i spirytualizmu oraz płaszczyzn, na których w szczególny sposób się zaznaczają: nauki i filozofii, refleksji antropologicznej i moralnej. Drugie zagadnienie dotyczy ewentualnej perspektywy jedności wiedzy o człowieku w kontekście teorii tych stanowisk, a zwłaszcza jedności dwóch sposobów (perspektyw) poznania człowieka: przyrodniczego i metafizycznego.
Oczywiście z rozważań Spaemanna nad naturalizmem i spirytualizmem przebija jego krytyczny stosunek do tych doktryn. Są one zawsze uwikłane w błędne interpretacje i ujęcia oraz sprzeczności (ambiwalencje), a nawet dogmatyzm. Spaemann pokazuje to w kilku różnych kontekstach: współczesnej nauki i filozofii, teorii znanych uczonych i filozofów oraz na przykładzie ważkich zjawisk z zakresu problematyki antropologicznej, moralnej i eko-filozoficznej.
Tezy antropologiczne formułowane przez naturalizm i spirytualizm, jako przeciwstawne sobie, nie dają się ze sobą pogodzić i w tym sensie nie pozwalają uzyskać jedności wiedzy o człowieku. Możliwa jest natomiast, zdaniem Spaemanna, jedność dwóch sposobów poznania człowieka: przyrodniczego i metafizycznego.
Godne podkreślenia są oryginalne i interesujące wątki Spaemannowskich analiz. Do nich z pewnością należy zaliczyć identyfikację elementów spirytualistycznych w teorii Singera i Denneta oraz w mentalności współczesnego człowieka.
Dodajmy, że Spaemann problemu zarysowanego w tym artykule nie rozważał wprost w żadnym ze swych pism. W artykule zatem została podjęta próba jego opracowania przez uwzględnienie całokształtu dorobku naukowego monachijskiego myśliciela.
Bibliografia
Horkheimer Max. 1970. Die Sehnsucht nach ganz Anderen. Hamburg: Furche-Verlag.
Kożuchowski Józef. 2013. O człowieku i moralności w filozofii Roberta Spaemanna. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Plessner Helmut. 1981. „Die Stufen des Organischen und der Mensch. Einleitung in die philosophische Anthropologie”. W: Gesammelte Schriften. Bd. IV. Frankfurt am Main: Suhrkamp.
Spaemann Robert. 2007. Das unsterbliche Gerücht. Stuttgart: Klett-Cotta.
Spaemann Robert. 2007. Der letzte Gottesbeweis. München: Pattloch.
Spaemann Robert. 2012. „Die zwei Interessen der Vernunft”. W: Robert Speamann. Über Gott und die Welt. Suttgart: Klett-Cotta.
Spaemann Robert. 2006. „Kto i za co jest odpowiedzialny”. W: Robert Speamann. Granice. O etycznym wymiarze działania, przeł. Jarosław Merecki. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Spaemann Robert. 2006. „Nienawiść Sarastra”. W: Robert Speamann. Granice. O etycznym wymiarze działania, przeł. J. Merecki. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Spaemann Robert. 2001. Osoby. O różnicy między czymś a kimś, przeł. Jarosław Merecki. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Spaemann Robert. 2006. „Zamach na niedzielę”. W: Robert Speamann. Granice. O etycznym wymiarze działania, przeł. J. Merecki. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Spaemann Robert. 1987. Über den Begriff einer Natur des Menschen. W: Robert Speamann. Das Natürliche und das Vernünftige Essays zur Anthropologie. München, Zürich: Piper.
Spaemann Robert. 2007. „Wirklichkeit als Anthropomorphismus”. W: Robert Speamann. Schritte über uns hinaus Gesammelte Reden und Aufsätze II. Stuttgart: Klett-Cotta.
Stępień Antoni B. 1995. Wstęp do filozofii. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1131
Liczba cytowań: 0