Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • English
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • Ogłoszenia
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • English
  • Język Polski

Ruch Filozoficzny

Podmiot jako istota społeczno-kulturowa
  • Strona domowa
  • /
  • Podmiot jako istota społeczno-kulturowa
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 75 Nr 2 (2019): Numer dedykowany Profesor Urszuli Żegleń z okazji jej jubileuszu /
  4. Artykuły

Podmiot jako istota społeczno-kulturowa

Autor

  • Daniel Żuromski Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń https://orcid.org/0000-0002-4854-2306
  • Anita Pacholik-Żuromska Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń https://orcid.org/0000-0002-8674-9412

DOI:

https://doi.org/10.12775/RF.2019.035

Słowa kluczowe

poznanie społeczne, jaźń, podmiotowość, intencjonalność

Abstrakt

Główna teza niniejszego artykułu głosi, że zdolności poznawcze podmiotu uwidaczniają się w jego relacji do innych podmiotów oraz, że konstytutywna dla bycia podmiotem jest jaźń relacyjna. Stajemy się podmiotami w wyniku naszych relacji z innymi, które pozwalają na tworzenie podmiotu zbiorowego – „my”. Jednak by do tego doszło podmiot musi dysponować zdolnością do przyjmowania perspektywy odmiennej niż jego własna. W niniejszym artykule pokazujemy, jak owe relacje zachodzą w praktyce, na przykładzie badań z zakresu psychologii i filozofii. W takim interdyscyplinarnym ujęciu kultura rozumiana jest jako zbiór skumulowanych perspektyw, dzięki którym podmiot dysponuje zdolnością do tworzenia podmiotowości zbiorowej. Zdolność ta ukazuje, w jaki sposób podmiot buduje własną tożsamość w procesie ukulturowienia, np. poprzez uczenie się.

Główna teza niniejszego artykułu głosi, że zdolności poznawcze podmiotu uwidaczniają się w jego relacji do innych podmiotów oraz, że konstytutywna dla bycia podmiotem jest jaźń relacyjna. Stajemy się podmiotami w wyniku naszych relacji z innymi, które pozwalają na tworzenie podmiotu zbiorowego – „my”. Jednak by do tego doszło podmiot musi dysponować zdolnością do przyjmowania perspektywy odmiennej niż jego własna. W niniejszym artykule pokazujemy, jak owe relacje zachodzą w praktyce, na przykładzie badań z zakresu psychologii i filozofii. W takim interdyscyplinarnym ujęciu kultura rozumiana jest jako zbiór skumulowanych perspektyw, dzięki którym podmiot dysponuje zdolnością do tworzenia podmiotowości zbiorowej. Zdolność ta ukazuje, w jaki sposób podmiot buduje własną tożsamość w procesie ukulturowienia, np. poprzez uczenie się.

Bibliografia

Andersen Susan M, Serena Chen. 2002. “The relational self: An interpersonal social-cognitive theory”. Psychological Review 109(4): 619–645.

Baron-Cohen Simon, Alan M. Leslie, Uta Frith. 1985. “Does the autistic child have a ‘theory of mind’?”. Cognition 21: 37–46.

Blanke Olaf, Thomas Metzinger. 2009. “Full-body illusions and minimal phenomenal selfhood”. Trends in cognitive sciences 13: 8–13. doi:10.1016/j.tics.2008.10.003.

Brandom Robert B. 1994. Making It Explicit. Reasoning, Representing, and Discursive Commitment. Harvard University Press.

Brandom Robert B. 2001. Articulating Reasons: An Introduction to Inferentialism. Harvard University Press.

Brandom Robert B. 2008. Between Saying and Doing. Towards an analytic pragmatism. Oxford University Press.

Brandom Robert B. 2009. Reason in Philosophy: Animating Ideas. Belknap Press of Harvard University Press.

Clark Andy, David J. Chalmers. 1998. “The extended mind”. Analysis 58: 7–19.

Deaux Kay, Tiffany S. Perkins. 2002. “Kaleidoscopic Self”. In: Individual Self, Relational Self, Collective Self. Ed. C. Sedikides, M.B. Brewer. Philadelphia: Psychology.

Dennett Daniel C. 1996. The Intentional Stance. Cambridge, Massachusetts: The MIT Press.

Dewey John A., Elisabeth Pacherie, Günther Knoblich. 2014. “The phenomenology of controlling a moving object with another person”. Cognition 132: 383–397.

Gallagher Shaun, Anthony Crisafi. 2009. “Mental institutions”. Topoi. 28(1): 45–51.

Gallagher Shaun. 2013. “The socially extended mind”. Cognitive Systems Research 25–26: 4–12.

Meyers Diana T. 2005. Decentralizing autonomy: Five faces of selfhood. In: Autonomy and the challenges to liberalism. Ed. J. Christman, J. Anderson. New York: Cambridge University Press.

Skyrms Brian. 2004. The stag hunt and the evolution of sociality. Cambridge: Cambridge University Press.

Stotz Karola. 2010. “Human nature and cognitive–developmental niche construction”. Phenomenology and the Cognitive Sciences 9 (4): 483-501.

Tomasello Michael. 1999. The cultural origins of human cognition. Harvard University Press.

Tomasello Michael, Josep Call. 1997. Primate Cognition. Oxford University Press.

Tomasello Michael. 1999. The Cultural Origins of Human Cognition. Cambridge: Harvard UP.

Tomasello Michael and Hannes Rakoczy. 2003. “What Makes Human Cognition Unique? From Individual to Shared to Collective Intentionality”. Mind and Language 18(2): 121–147.

Tomasello Michael. 2003. Constructing a Language: A Usage-Based Theory of Language Acquisition. Harvard University Press.

Tomasello Michel, Melinda Carpenter, Josep Call, Tanya Behne, Henrike Moll. 2005. “Understanding and sharing intentions: The origins of cultural cognition”. Behavioural and Brain Sciences 28: 675–691.

Tomasello Michael. 2008. Origins of Human Communication. MIT Press.

Tomasello Michael. 2014. A Natural History of Human Thinking. Cambridge, MA: Harvard University Press.

Tomasello Michael. 2016. “Precís of A Natural History of Human Thinking”. Journal of Social Ontology 2(1): 59–64.

Tomasello Michael. 2016. “Response to Commentators”. Journal of Social Ontology 2(1): 117–123.

Trevarthen Colwyn. 1980. “The foundations of intersubjectivity: Development of interpersonal and cooperative understanding in infants”. In: The social foundations of language and thought: Essays in honor of. J.S. Bruner. Ed. W.D.R. Olson. New York: W.W. Norton.

Vygotsky Lev. 1986. Thought and Language. Newly revised and edited by Alex Kozulin. (Original 1934). Cambridge, MA: The MIT Press.

Vygotsky Lev. 1999. The Collected Works of L. S. Vygotsky. Vol. VI: Scientific Legacy. Ed. R. W. Rieber. New York: Plenum Press.

Ruch Filozoficzny

Pobrania

  • PDF (English)

Opublikowane

2019-06-22

Jak cytować

1.
ŻUROMSKI, Daniel & PACHOLIK-ŻUROMSKA, Anita. Podmiot jako istota społeczno-kulturowa. Ruch Filozoficzny [online]. 22 czerwiec 2019, T. 75, nr 2, s. 291–303. [udostępniono 1.7.2025]. DOI 10.12775/RF.2019.035.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 75 Nr 2 (2019): Numer dedykowany Profesor Urszuli Żegleń z okazji jej jubileuszu

Dział

Artykuły

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 516
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • English
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

poznanie społeczne, jaźń, podmiotowość, intencjonalność
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa