Berkeley’s Christian Enlightenment

Abstrakt

Berkeley i chrześcijańskie Oświecenie

Często uważano, że myśl Berkeleya nie ma związku z ogólnym duchem oświecenia a nawet jest mu przeciwna, choć duch ten przenikał zarówno jego czasy, jak i środowisko literatów oraz filozofów, pośród których się obracał. Zwłaszcza tak zwaną „drugą” filozofię Berkeleya, zawartą w De motu, Alkifronie, Obroni i wyjaśnieniu teorii widzenia i przede wszystkim w Siris – dziele, którego już sam tytuł wskazuje na tradycję neoplatońską – określano często jako postimmaterialistyczną i całkowicie “nieoświeeceniową”. W artykule wykazuję, że:

a) pojęcie “chrześcijańskiego Oświecenia” jest historycznie uzasadnione i użyteczne od strony teoretycznej, bowiem może rzucić nieco światła na postać Berkeleya i rozwój jego filozofii, nadając jej jedność oraz spójność,

b) pojęcie „chrześcijańskiego Oświecenia” można zdefiniować poprzez odniesienie do ogólnych cech Oświecenia francuskiego, przy czym jego zasadniczą treścią jest sięgająca korzeniami zarówno wieku siedemnastego, jak i filozofii starożytnej apologetyka.