Berkeley, Newton, Explanation, and Causation

Abstrakt

Berkeley, Newton, wyjaśnianie i przyczynowość

Berkeley explicite porównuje swoje rozumienie wyjaśnienia naukowego (dotyczącego praw natury), zwłaszcza w zakresie mechaniki, astronomii i optyki, do tego, które przedstawił Newton. Trudność polega jednak na tym, że o ile dla Newtona podstawowe prawa – na przykład w astronomii – milcząco odwołują się do przyczyn sprawczych (dalej: przyczyn), Berkeley dopuszcza istnienie przyczyn jedynie w metafizyce, a dokładniej w odniesieniu do pojęcia woli czy też chcenia.
Obaj myśliciele rzeczywiście traktują wyjaśnienie jako dedukcję poszczególnych generalizacji na podstawie generalizacji bardziej ogólnych, a więc odwołują się do nomologiczno-dedukcyjnego modelu wyjaśniania (ND). Jednakże spełnienie takich wymogów przez jakąś przykładową formułę ND nie wystarcza, aby mogła ona stanowić wyjaśnienie. Opierając się ma dwóch współczesnych propozycjach rozumienia wyjaśniania niekauzalnego, w niniejszym artykule sprawdzam, czy Berkeley dostrzegał ów problem. Wniosek, do którego dochodzę, brzmi, że żadna z tych propozycji nie ma tu zastosowania. Ostatecznie zatem nie można rozstrzygnąć, czy sposób, w jaki Berkeley posługuje się modelem ND, można utożsamić, jak tego pragnie, z wyjaśnianiem. Głównym analizowanym przeze mnie tekstem jest De Motu (1721).