Filozofia a ideał ścisłości nauk szczegółowych – ujęcie Josefa Piepera

Abstrakt

Autor przedstawia nieznane bliżej w Polsce klasyczne stanowisko jednego z najwybitniejszych przedstawicieli tak zwanej mądrościowej koncepcji filozofii w Niemczech w XX wieku – Josefa Piepera, które staje w obronie szczególnego znaczenia filozofii w poznaniu rzeczywistości i prawdy. Pieper przekonująco wykazuje, dlaczego filozofia (wbrew nasilonej scjentystycznej tendencji w programach uniwersyteckich w drugiej połowie XX wieku) nie musi sprostać wymogom nauk ścisłych oraz kierować się wzorcem ścisłości, określającym ich metody badawcze i naukowe problematyzacje. Podobnie jak Heidegger sądzi, iż o wiele bardziej wymagana jest od filozofowania odpowiedniość, czyli obiektywność poznania jako zgodność z rzeczą. Myśliciel z Münster konkretnie pokazuje, że to absolutyzacja ścisłości, czyli tendencja traktowania jej za wyłączny model należytego zajmowania się światem i prawdą, uniemożliwia dostrzeżenie i uznanie walorów klasycznego filozofowania. Czyni to zwłaszcza przy okazji rozpatrywania różnic pomiędzy filozofią a naukami szczegółowymi. Filozofowanie o charakterze metafizycznym, realizowane w ramach wielkiej tradycji (Platon, Arystoteles i kontynuatorzy ich myśli aż po Jaspersa), prezentuje Pieper jako najwyższą postać poznania, otwierającą nas na całość świata rzeczy i bytów. Novum przedstawionych analiz polega między innymi na pokazaniu, że istnieje wyraźne podobieństwo w spojrzeniu Piepera i Heideggera. Uwidacznia się ono po pierwsze, w kwestii oceny wzorca ścisłości naukowej i po drugie, w podkreśleniu, że filozofowanie rządzi się wymogiem odpowiedniości, który zakłada postępowanie badawcze stosowne do rzeczy i umożliwia obiektywność poznania.