Pojęcia definicji i quasi-definicji perswazyjnej

Abstrakt

Charles L. Stevenson w swoim dobrze znanym artykule pt. Persuasive definitions wprowadza pojęcie definicji perswazyjnej – narzędzia argumentacyjnego, które umożliwia mówcy zmianę preferencji i postawy słuchaczy poprzez zmianę treści pojęciowej (znaczenia opisowego) definiowanego słowa. Na marginesie tej analizy wprowadzone zostaje także pojęcie quasi-definicji perswazyjnej. Dzięki temu narzędziu zmieniającym znaczenie pojęciowe, można zmienić lub zniszczyć znaczenie emotywne quasi-definiowanego słowa. To, co sprawia, że użytkowanie tych narzędzi argumentacyjnych jest możliwe, to przede wszystkim brak wyraźnej treści znaczeniowej terminów, które mają być zdefiniowane perswazyjnie lub quasi-perswazyjnie. Kiedy emotywnie naładowane i nieposiadające wyraźnego znaczenia pojęcie staje się częścią dyskursu moralnego, definicje perswazyjne i quasi-definicje mogą zostać użyte, aby przekierować postawę oraz wartościować ludzkie sądy. Przykłady użycia tego narzędzia można znaleźć w źródłach starożytnych, a także współczesnych. Najlepsze przykłady definicji perswazyjnych można znaleźć w Memorabiliach Ksenofonta, a także w Ewangelii według św. Łukasza. Oba konstytuują archetyp perswazji moralistycznej. Przykłady zaś definicji quasi-perswazyjnej można znaleźć w kilku Platońskich dialogach, jak na przykład Hippiasz Mniejszy czy Gorgiasz, oraz w pierwszej księdze Państwa. W czasach nowożytnych Nicolò Machiavelli był pisarzem, który szczególnie upodobał sobie ten rodzaj perswazji. Przykłady wzięte z dialogów Platona i z prac Machiavellego stanowią archetyp perswazji immoralistycznej. Postać starożytnego cynika była natomiast tą, która łączyła w sobie cechy moralistyczne oraz immoralistyczne w sposobie uczestnictwa w dyskursie moralnym.