Zdzisław Cackowski – od teorii poznania i epistemologii do filozofii umysłu i antropologii filozoficznej
DOI:
https://doi.org/10.12775/RF.2025.027Słowa kluczowe
Cackowski Zdzisław, teoria poznania, epistemologia, teoria informacji, marksizm, filozofia umysłu, racjonalność działania i poznania, antropologia filozoficznaAbstrakt
Tekst jest prezentacją postaci Zdzisława Cackowskiego (1930-2016) jako współtwórcy środowiska filozoficznego w Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej. Artykuł omawia trzy główne obszary badań, które rozwijał przez półwieku pracy akademickiej: (1) teoria poznania i epistemologia, spór o treści wrażeń zmysłowych, sytuacje problemowe i przeszkody poznawcze; (2) filozofia umysłu z takimi zagadnieniami jak relacja ciało–umysł, autonomia umysłu, emergentystyczna i funkcjonalna interpretacja zjawisk umysłowych, krytyka dualistycznych i substancjalnych koncepcji umysłu; (3) antropologia filozoficzna, w której kategoria doświadczenia ludzkiego wraz z pojęciami bólu, lęku i cierpienia, jako przesłanek powstawania przytomności, świadomości, racjonalności, odgrywa kluczową rolę. Spuścizna Zdzisława Cackowskiego jest zaprezentowana na tle drugiego pokolenia powojennej filozofii w Polsce, w tym filozofii marksistowskiej.
Bibliografia
Cackowski Zdzisław. 1962. Treść poznawcza wrażeń zmysłowych. Warszawa: Książka i Wiedza.
Cackowski Zdzisław. 1964. Problemy i pseudoproblemy. Warszawa: Książka i Wiedza.
Cackowski Zdzisław. 1979. Człowiek jako podmiot działania praktycznego i poznawczego. Warszawa: Książka i Wiedza.
Cackowski Zdzisław. 1982. „Problem psychofizyczny. Teoria identyczności”. W: Poznanie, umysł, kultura, red. Zdzisław Cackowski, 290–322. Lublin: Wydaw. Lubelskie.
Cackowski Zdzisław. 1982. „Problemy teorii umysłu w świetle efektów komisurotomii”. W: Poznanie, umysł, kultura, red. Zdzisław Cackowski, 265–289. Lublin: Wydaw. Lubelskie.
Cackowski Zdzisław. 1982. „Współczesne teorie umysłu. Koncepcja Karla Poppera”. W: Poznanie, umysł, kultura, red. Zdzisław Cackowski, 322–371. Lublin: Wydaw. Lubelskie.
Cackowski Zdzisław. 1982. „Ludwik Flecks Epistemology”, Dialectics and Humanism, no 3: 11-23.
Cackowski Zdzisław. 1997. Ból, lęk, cierpienie. Kategorie ludzkiego doświadczenia. Lublin: Wydaw. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Cackowski Zdzisław. 1997. Rozum między chaosem a „Dniem Siódmym” porządku. Lublin: Wydaw. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Cackowski Zdzisław. 2003. Człowiek i świat człowieka: warstwy „ludzkiego ciała”. Lublin: Wydaw. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Cackowski Zdzisław. 2010. Zdobywanie i zużywanie się doświadczenia ludzkiego. Lublin: Wydaw. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Chudy Wojciech. 1987. „Człowiek jako podmiot albo człowiek jako funkcja”. W: Wobec filozofii marksistowskiej. Polskie doświadczenia, red. Antoni B. Stępień, 87–104. Rzym: Fundacja Jana Pawła II.
Clark Andy, David Chalmers. 2008. „Umysł rozszerzony”. W: Analityczna metafizyka umysłu, red. Marcin Miłkowski, Robert Poczobut, 342–357. Warszawa: Wydawnictwo IFIS PAN.
Dennett Daniel Clement. 1997. Natura umysłów. Przeł. Witold Turopolski. Warszawa: CIS.
Dębowski Józef. 2018. „Świecić własnym blaskiem, czyli o wielowarstwowości ludzkiego świata – punkt widzenia Zdzisława Cackowskiego”, ΣΟΦΙΑ, vol. 16: 261-277.
Hetmański Marek. 2001. „Zdzisław Cackowski”. W: Polska filozofia powojenna, red. W. Mackiewicz. 196-210, t. 1. Warszawa: Agencja Wydawnicza Witmark.
Pomorski Jan. 2017. „Spełniona obietnica PKWN. Profesora Zdzisława Cackowskiego droga na akademicki Parnas”. Rocznik Lubelski: 227-283.
Stępień Antoni B. 1987. „Rys rozwoju filozofii marksistowskiej i problem dialogu filozoficznego z marksizmem od roku 1945”. W: Wobec filozofii marksistowskiej. Polskie doświadczenia, red. Antoni B. Stępień, 19–57. Rzym: Fundacja Jana Pawła II.
Walla Piotr. 1999. Trud i sens jako konstytutywne cechy wartości życia w koncepcji Profesora Zdzisława Cackowskiego. Poznań: Instytut Filozofii UAM.
Wilson Robert, Andy Clark. 2009. „How to situate cognition: Letting nature take its course”. W: The Cambridge Handbook of Situated Cognition, red. Philip Robbins, Murat Aydede, 55–77. New York: Cambridge University Press.
Żurkowska Grażyna. 2009. „Postdualistyczna filozofia człowieka. Wprowadzenie do filozofii Zdzisława Cackowskiego”. ΣΟΦΙΑ, vol. 9: 119-158.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Marek Hetmański
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 8
Liczba cytowań: 0
