Włókniste myśli Denisa Diderota

Abstrakt

Artykuł ma na celu nakreślenie „włóknistej filozofii” Denisa Diderota. Liczne odniesienia do jego fascynacji rzemiosłem tkackim sugerują, że myśl Diderota wykazuje wyraźnie „włóknisty” charakter na trzech powiązanych ze sobą poziomach: przedmiotowym, językowym i metodologicznym. Wywód rozpoczyna omówienie historycznego kontekstu medycyny XVII i XVIII wieku, koncentrując się na okresie, w którym teoria włóknistej struktury organizmów żywych zyskała na znaczeniu. Przejście od humoralizmu do solidyzmu, w połączeniu z rozwojem mikroskopii, ustanowiło włókno jako podstawowy budulec ludzkiego ciała. Następnie artykuł analizuje, w jaki sposób język teorii włókien jest wykorzystywany we francuskiej filozofii biologicznej (w szczególności przez Kartezjusza, La Mettriego i Bonneta). Dyskusja przechodzi następnie do kontekstu nowożytnej metafizyki i materializmu Diderota, wskazując na konceptualne paralele między kategoriami cząsteczki i włókna. Artykuł przedstawia ponadto włóknistą antropologię Diderota, która obejmuje: (1) epistemologię, (2) fizjologię i patologię organizmu ludzkiego, (3) psychologię materialistyczną oraz (4) embriogenezę, ontogenezę i filogenezę (w tym ontologię przyrody jako sieci włókien). Zakończenie zawiera omówienie rapsodycznego (czyli „tkacki”) sposobu myślenia Diderota, który odzwierciedla antysystemowy charakter jego filozofii.