Poświęcenie jako droga ochrony kultury i natury w myśli Rogera Scrutona
DOI:
https://doi.org/10.12775/RF.2025.006Abstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie oraz przeanalizowanie głównych myśli Rogera Scrutona dotyczących roli poświęcenia w procesie budowania zdrowej kultury, której prawidłowy rozwój łączy się także z umiejętnością dbania o naturalne środowisko człowieka. Brytyjski filozof zauważa, że obserwowalny współcześnie wieloaspektowy kryzys ma swój początek w nieumiejętności służenia wyższym wartościom – takim jak sacrum i piękno – które stanowiły od zawsze ochronę ludzkiego domu. Realizacja wysokich wartości to droga wymagająca ofiary, ale też jedyna, która obronić może naszą cywilizację przed destrukcją. Wiąże się ona z podjęciem wysiłku kształcenia estetycznego i duchowego, a także umiejętnością rezygnacji z silnych żądz autoprezentacji, nieograniczonego używania, profanacji wartości, które stawiają, wydawać by się mogło, zbyt wysokie wymagania. Poświecenie w rozumieniu Scrutona to zarazem podstawowa kategoria sztuki wysokiej oraz jeden z kluczowych filarów ojkofilii.
Bibliografia
Bauman Zygmunt. 1994. „Ponowoczesne wzory osobowe”. W: Zygmunt Bauman, Dwa szkice o moralności ponowoczesnej. 7-39. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Kultury.
Dzwonkowska Dominika. 2012. „Rola wartości w edukacji globalnej”. W: Odpowiedzialność globalna i edukacja globalna, red. Helena Ciążela, Włodzimierz Tyburski. 170-181. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Elzenberg Henryk. 1966. „Etyka wyrzeczenia. Czym jest i jak bywa uzasadniana”. W: Henryk Elzenberg, Wartość i człowiek. Rozprawy z humanistyki i filozofii. 94-112. Toruń: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Gilson Étienne. 2023. Materie i formy. Pojetyki szczegółowe sztuk głównych, przeł. Maria Gawron-Zaborska. Warszawa: Wydawnictwo Narodowej Galerii Sztuki „Zachęta”.
Ingarden Roman. 1987. Książeczka o człowieku. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Jaroszyński Piotr. 2022. Spór o piękno. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Hans Jonas. 2004. „Teoria odpowiedzialności: podstawowe rozróżnienia”, przeł. Jacek Filek. W: Filozofia odpowiedzialności XX wieku. Teksty Źródłowe, red. Jacek Filek. 205-214. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kabzińska-Masionek Katarzyna. 2022. „Sacrum jako porządkujące rzeczywistość – problem wartości absolutnej”. Philosophical Discourses. Prace Naukowe Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie 4: 37-51.
Kiereś Henryk. 2012. „Kryzys w sztuce?”. Roczniki Kulturoznawcze 3: 5-22.
Reale Giovanni. 2012. Historia filozofii starożytnej V. Słownik, indeksy i bibliografia, przeł. Edward Iwo Zieliński. 168-170. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Scheler Max. 1987. „O idei człowieka”. W: Scheler. Pisma z antropologii filozoficznej i teorii wiedzy, przeł. Adam Węgrzecki, red. Elżbieta Nowakowska-Sołtan. 3-42. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Scruton Roger. 2020. „Konserwatyzm i konserwatorium”. W: Roger Scruton, Muzyka jest ważna, przeł. Katarzyna Marczak. 129-134. Kraków: Fundacja inCanto.
Scruton Roger. 2010. Kultura jest ważna, przeł. Tomasz Bieroń. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
Scruton Roger. 2020. „Kultura pop”. W: Roger Scruton, Muzyka jest ważna, przeł. Katarzyna Marczak. 181-198. Kraków: Fundacja inCanto.
Scruton Roger. 2018. Modern Culture. London – Dublin: Bloomsbury Publishing.
Scruton Roger. „Notre Dame de Paris”. Dostęp: 01.10.2024. https://rogerscruton.com/articles/592-notre-dame-de-paris.
Scruton Roger. 2020. O naturze ludzkiej, przeł. Tomasz Bieroń. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
Scruton Roger. 2018. Piękno, przeł. Sylwia Krawczyk, Agnieszka Rajniak-Majewska. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Scruton Roger. 2009. Pożądanie, przeł. Tomasz Kuniński. Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej.
Scruton Roger. 2003. Zachód i cała reszta, przeł. Tomasz Bieroń. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
Scruton Roger. 2020. „Zamach na operę”, w: Roger Scruton, Muzyka jest ważna, przeł. Katarzyna Marczak. 159-164. Kraków: Fundacja inCanto.
Scruton Roger. 2017. Zielona filozofia. Jak poważnie myśleć o naszej planecie, przeł. Justyna Grzegorczyk, Rafał Paweł Wierzchosławski. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
Stróżewski Władysław. 1981. „Etyka afirmacji”. W: Władysław Stróżewski, Istnienie i wartość. 257-280. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Stróżewski Władysław. 2002. „Filozofia i «kryzys wartości»”. W: Władysław Stróżewski, O wielkości. Szkice z filozofii człowieka. 161-181. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Stróżewski Władysław. 2002. „Kultura i rozwój”. W: Władysław Stróżewski, O wielkości. Szkice z filozofii człowieka. 182-191. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Stróżewski Władysław. 2013. „Ponadkulturowe wymiary dobra, prawdy i piękna”. W: Władysław Stróżewski, Logos, wartość, miłość. 361-388. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Tyburski Włodzimierz. 2013. Dyscypliny humanistyczne i ekologia. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Tyburski Włodzimierz. 1993. Pojednać się z ziemią. W kręgu zagadnień humanizmu ekologicznego. Toruń: IPIR.
Wojnar Irena. 1982. Estetyczna samowiedza człowieka. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Katarzyna Kabzińska-Masionek

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 60
Liczba cytowań: 0