Możliwość wątpienia jako imperatyw krytycyzmu w fenomenologii Husserla
DOI:
https://doi.org/10.12775/RF.2024.021Abstrakt
W fenomenologii Husserla pojęcie oczywistości pozostaje w nierozerwalnym związku z pojęciem możliwości wątpienia, ponieważ możliwość ta jest warunkiem rozróżnienia między apodyktycznością doświadczenia transcendentalnego i nieapodyktycznością doświadczenia świata. Metoda fenomenologiczna jest ukierunkowana na sprawdzanie stopnia prawomocności wszelkiego poznania na drodze poszukiwania jego możliwych alternatyw czy kontrprzykładów, a jeżeli wszelkie dotychczasowe próby takiego poszukiwania kończą się niepowodzeniem, mamy do czynienia z poznaniem o randze oczywistości apodyktycznej, przy czym zawsze pozostaje możliwość przekreślenia wszelkiej oczywistości w dalszym przebiegu doświadczenia. W konsekwencji, bezalternatywność nie jest ostatecznym kryterium oczywistości poznania. Pojęcie możliwości wątpienia ma bezpośredni związek z pojęciem możliwości sprawdzania negatywnego, to znaczy możliwości falsyfikacji i polega na konstruowaniu w wyobraźni możliwych kontrprzykładów danych w oczywistości rzeczy i stanów rzeczy, tak że sprawdzalność tez filozoficznych nie ma charakteru empirycznego i przebiega w obszarze możliwości, a nie rzeczywistości.
Bibliografia
Bernet Rudolf, Iso Kern, Eduard Marbach. 1989. Edmund Husserl. Darstellung seines Denkens. Hamburg: Felix Meiner Verlag.
Husserl Edmund. 1956. „Erste Philosophie (1923/24)”, cz. 1: „Kritische Ideengeschichte”. W: Husserliana: Edmund Husserl, Gesammelte Werke, red. Rudolf Boehm, t. 7. Haag: Martinus Nijhoff.
Husserl Edmund. 1959. „Erste Philosophie (1923/24)”, cz. 2: „Theorie der phänomenologischen Reduktion”. W: Husserliana: Edmund Husserl, Gesammelte Werke, red. Rudolf Boehm, t. 8. Haag: Martinus Nijhoff.
Husserl Edmund. 1973. „Zur Phänomenologie der Intersubjektivität. Texte aus dem Nachlass”, cz. 2: 1921–1928. W: Husserliana: Edmund Husserl, Gesammelte Werke, red. Iso Kern, t. 14. Den Haag: Martinus Nijhoff.
Husserl Edmund. 1973. „Zur Phänomenologie der Intersubjektivität. Texte aus dem Nachlass”, cz. 3: 1929–1935. W: Husserliana: Edmund Husserl, Gesammelte Werke, red. Iso Kern, t. 15. Den Haag: Martinus Nijhoff.
Husserl Edmund. 1975. Idee czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii. Księga pierwsza, przeł. Danuta Gierulanka. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Husserl Edmund. 1976. „Ideen zu einer reinen Phänomenologie und phänomenologischen Philosophie”, Buch 1: „Allgemeine Einführung in die reine Phänomenologie”, Halbband 2: „Ergänzende Texte (1912–1929)”. W: Husserliana: Edmund Husserl, Gesammelte Werke, red. Karl Schuhmann, t. 3/2. Den Haag: Martinus Nijhoff.
Husserl Edmund. 1978. „Posłowie do moich »Idei czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii«”, przeł. Jan Szewczyk. W: Drogi współczesnej filozofii, red. Marek J. Siemek, 49–81. Warszawa: Czytelnik.
Husserl Edmund. 1982. Medytacje kartezjańskie z dodaniem uwag krytycznych Romana Ingardena, przeł. Andrzej Wajs. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Husserl Edmund. 1985. Erfahrung und Urteil. Untersuchungen zur Genealogie der Logik. Red. Ludwig Landgrebe. Hamburg: Felix Meiner Verlag.
Husserl Edmund. 1989. Wykłady z fenomenologii wewnętrznej świadomości czasu, przeł. Janusz Sidorek. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Husserl Edmund. 1990. Idea fenomenologii. Pięć wykładów, przeł. Janusz Sidorek. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Husserl Edmund. 1994. „Briefwechsel: Philosophenbriefe”. W: Husserliana: Edmund Husserl, Dokumente, red. Karl Schuhmann, Elisabeth Schuhmann, t. 3/6. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
Husserl Edmund. 1996. Badania logiczne, t. 1: Prolegomena do czystej logiki, przeł. Janusz Sidorek. Toruń: Wydawnictwo Comer.
Husserl Edmund. 2000. Badania logiczne, t. 2, cz. 1: Badania dotyczące fenomenologii i teorii poznania, przeł. Janusz Sidorek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Husserl Edmund. 2002. „Einleitung in die Philosophie. Vorlesungen 1922/23”. W: Husserliana: Edmund Husserl, Gesammelte Werke, red. Berndt Goossens, t. 35. Dordrecht–Boston–London: Kluwer Academic Publishers.
Husserl Edmund. 2008. „Die Lebenswelt. Auslegungen der vorgegebenen Welt und ihrer Konstitution. Texte aus dem Nachlass (1916–1937)”. W: Husserliana: Edmund Husserl, Gesammelte Werke, red. Rochus Sowa, t. 39. Dordrecht: Springer Science + Business Media, B.V.
Husserl Edmund. 2011. Logika formalna i logika transcendentalna. Próba krytyki rozumu logicznego, przeł. Grzegorz Sowinski. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Kern Iso. 1964. Husserl und Kant. Eine Untersuchung über Husserls Verhältnis zu Kant und zum Neukantianismus. Den Haag: Martinus Nijhoff.
Łaciak Piotr. 2012. Anonimowość jako granica poznania w fenomenologii Edmunda Husserla. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Łaciak Piotr. 2023. „Nieadekwatność doświadczenia a możliwość chaosu w fenomenologii Husserla”. Ruch Filozoficzny 79(2): 263–180.
Popper Karl R. 1992. Wiedza obiektywna. Ewolucyjna teoria epistemologiczna, przeł. Adam Chmielewski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ricoeur Paul. 2008. O interpretacji. Esej o Freudzie, przeł. Maciej Falski. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Röd Wolfgang. 1987. „Die Hauptrichtungen des Kritizismus in der Gegenwartsphilosophie”. Humanitas XII: Z zagadnień filozofii i kultury współczesnej: 247–265.
Sowa Rochus. 2010. „Husserls Idee einer nicht-empirischen Wissenschaft von der Lebenswelt”. Husserl Studies 26: 49–66.
Sowa Rochus. 2014. „Ejdetyka i jej metodologia”, przeł. Witold Płotka. W: Wprowadzenie do fenomenologii. Interpretacje, zastosowania, problemy, t. 2, red. Witold Płotka, 37–57. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Taguchi Shigeru. 2006. Das Problem des „Ur-Ich” bei Edmund Husserl. Die Frage nach der selbstverständlichen „Nähe” des Selbst. Dordrecht: Springer.
Tran Duc Thao. 1992. Phénoménologie et matérialisme dialectique. Paris New York: Gordon and Breach Science Publishers SA.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Piotr Łaciak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 166
Liczba cytowań: 0
