Filozofia przyrody Roberta Boyle’a a koncepcja zachodniej ezoteryki Antoine’a Faivre’a
---
DOI:
https://doi.org/10.12775/RF.2024.029Słowa kluczowe
filozofia przyrody, zachodni ezoteryzm, Robert Boyle, Antoine FaivreAbstrakt
Filozofia przyrody Roberta Boyle'a to krytyk przekonań wywodzące się z alchemii, astrologii i magii. Boyle był jednym z twórców oświeceniowego naukowego poglądu na świat przyrody. Współczesne badania nad dorobkiem intelektualnym Boyle'a pokazują, że tradycja ezoteryczna odegrała znaczącą, pozytywną i negatywną, rolę w kształtowaniu jego poglądów. W artykule analizuje się, które elementy przyjętego przez ezoterykę poglądu na świat przyrody zostały przejęte, rozwinięte lub zanegowane w poglądach Boyle'a.
Bibliografia
Anstey Peter R. 2000. The Philosophy of Robert Boyle. London–New York: Routledge.
Asprem Egil. 2017. „Explaining the Esoteric Imagination”. Aries 17(1): 17–50.
Banchetti-Robino Marina Paola. 2011. „Ontological Tensions in Sixteenth and Seventeenth Century: Between Mechanism and Vitalism”. Fundations of Chemistry 13(3): 173–186.
Boyle Robert. 1966. „About Excellency and Grounds of the Mechanical Hypothesis”. W: Works, t. 4, red. T. Birch, 67–78. Hildesheim: Georg Olms Verlagsbuchhandlung.
Boyle Robert. 1991. „A Free Enquiry into the Vulgarly Received Notion of Nature”. W: Selected Philosophical Papers of Robert Boyle, red. M. A. Stewart. Indianapolis–Cambridge: Hackett Publishing Company.
Boyle Robert. 1991. „About the Excellency and Grounds of the Mechanical Hypothesis”. W: Selected Philosophical Papers of obert Boyle, red. M. A. Stewart, 138–154. Indianapolis–Cambridge: Hackett Publishing Company.
Boyle Robert. 1991. „The Origin of Forms and Qualities. According to the Corpuscular Philosophy”. W: Selected Philosophical Papers of Robert Boyle, red. M. A. Stewart, 1–96. Indianapolis–Cambridge: Hackett Publishing Company.
Boyle Robert. 2000. „A Free Inquiry into the Vulgarly Receiv’d Notion of Nature”. W: Works, t. 10, red. Michael Hunter, E. B. Davis, 439–571. London: Pickering and Chatto.
Boyle Robert. 2000. „About the Excellency and Grounds of the Mechanical Hypothesis”. W: Works, red. Michael Hunter, E. B. Davis, 101–116. London: Pickering and Chatto.
Boyle Robert. 2000. „Christian Virtuoso II”. W: The Works of Robert Boyle, t. 12, red. Michael Hunter, E. Davis. London: Pickering & Chatto.
Boyle Robert. 2014. „O tym, jak owocna jest hipoteza mechaniczna oraz na czym się ona opiera”. W: Empiryczne podstawy i obrzeża filozofii XVII wieku, red. Adam Grzeliński, Jolanta Żelazna. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Bugaj Roman. 1991. Hermetyzm. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo.
Butterfield Herbert. 1963. Rodowód współczesnej nauki 1300–1800, przeł. Halina Krahelska. Warszawa: PWN.
Clericuzio Antonio. 1993. „From van Helmont to Boyle. A Study of the Transmission of Helmontian Chemical and Medical Theories in Seventeenth-Century England”. The British Journal for the History of Science 26(3): 303–334.
Clericuzio Antonio. 2016. „Mechanism and Chemical Medicine in Seventeenth-Century England: Boyle’s Investigation of Ferments and Fermentation”. W: Early Modern Medicine and Natural Philosophy, red. Peter Distelzweig, Benjamin Goldberg, Evan Ragland, 272–290. Dordrecht: Springer Science + Business Media.
Corbin Henry. 1997. Alone with the Alone: Creative Imagination in the Sufism of Ibn ‘Arabi. Princeton, N.J: Princeton University Press.
Crombie Alistair Cameron. 1960. Nauka średniowiecza i początki nauki nowożytnej, przeł. Stanisław Łypacewicz. Warszawa: PAX.
Crombie Alistair Cameron. 1994. Style myśli naukowej w początkach nowożytnej Europy, przeł. Piotr Salwa. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Dobbs Betty Jo Teeter. 1975. The Foundations of Newton’s Alchemy: Or, „The Hunting of the Greene Lyon”. Cambridge: Cambridge University Press.
Faivre Antoine. 1994. Access to Western Esotericism. Albany: State University of New York Press.
Grant Edward. 2005. Średniowieczne podstawy nauki nowożytnej, przeł. Tadeusz Szafrański. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Grudnik Krzysztof. 2021. Okultyzm i nowoczesność. Kraków: Wydawnictwo IX.
Hall Marie Boas. 1958. Robert Boyle and Seventeenth-Century Chemistry. Cambridge: Cambridge University Press.
Hall Marie Boas. 1987. „Boyle’s Method of Work: Promoting His Corpuscular Philosophy”. Notes and Records of the Royal Society 41: 111–143. London: Published by Royal Society.
Hall Rupert A. 1966. Rewolucja naukowa 1500–1800. Kształtowanie się nowożytnej postawy naukowej, przeł. Tadeusz Zembrzuski. Warszawa: PAX.
Hanegraaff Wouter J. 2006. Dictionary of Gnosis & Western Esotericism. Leiden: Brill.
Hanegraaff Wouter J. 2012. Esotericism and the Academy: Rejected Knowledge in Western Culture. Cambridge: Cambridge University Press.
Hanegraaff Wouter J. 2013. Western Esotericism: A Guide for the Perplexed. London–New Delhi–New York–Sydney: Bloomsbury.
Kazibut Radosław. 2019. Filozofia przyrody i przyrodoznawstwa Roberta Boyle’a. Filozoficzna geneza nauki laboratoryjnej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Kowalski Andrzej P. 2015. Antropologia zamierzchłych znaczeń. Seria Chronos/Anthropos. Toruń: Polskie Towarzystwo Historyczne.
Newman William R. 1994. „Boyle’s Debt to Corpuscular Alchemy”. W: Robert Boyle Reconsidered, red. Michael Hunter, 107–118. Cambridge: Cambridge University Press.
Newman William R. 1996. „The Alchemical Sources of Robert Boyle’s Corpuscular Philosophy”. Annals of Science 53: 567–585.
Newman William R. 2006. Atoms and Alchemy: Chymistry and the Experimental Origins of the Scientific Revolution. Chicago: University of Chicago Press.
Newman William R. 2019. Newton the Alchemist: Science, Enigma, and the Quest for Nature’s „Secret Fire”. Princeton: Princeton University Press.
Principe Lawrence. 1994. „Boyle’s Alchemical Pursuits”. W: Robert Boyle Reconsidered, red. Michael Hunter, 91–106. Cambridge: Cambridge University Press.
Principe Lawrence M. 1998. The Aspiring Adept: Robert Boyle and His Alchemical Quest. Princeton: Princeton University Press.
Sargent Rose Mary. 1995. The Diffident Naturalist. Robert Boyle and The Philosophy of Experiment. Chicago–London: The University of Chicago Press.
Shapin Steven. 1984. „Pump and Circumstance: Robert Boyle’s Literary Technology”. Social Studies of Science 14(4): 481–520.
Shapin Steven. 1988. „The House of Experiment in Seventeenth-Century England”. Isis 79(3): 373–404.
Shapin Steven. 1993. „Personal Development and Intellectual Biography: The Case of Robert Boyle”. British Journal for the History of Science 26(3): 335–345.
Shapin Steven. 2000. Rewolucja naukowa. Warszawa: Prószyński i Sk-a.
Shapin Steven, Simon Schaffer. 1985. Leviathan and the Air-Pump: Hobbes, Boyle and the Experimental Life. Princeton: Princeton University Press.
Stuckrad Kocku von. 2010. Locations of Knowledge in Medieval and Early Modern Europe: Esoteric Discourse and Western Identities. Leiden–Boston: Brill.
Vernant Jean-Pierre. 1996. Źródła myśli greckiej, przeł. Jerzy Szacki. Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria.
Versluis Arthur. 2007. Magic and Mysticism: An Introduction to Western Esotericism. New York–Toronto–Plymouth UK: Rowman & Littlefield Publishers, Inc., Lanham, Boulder.
Wojcik Jan W. 1997. Robert Boyle and the Limits of Reason. Cambridge: Cambridge University Press.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Radosław Kazibut
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 329
Liczba cytowań: 0
