Empiriokrytyczna wykładnia filozofii:
Teoriopoznawcze przesłanki krytycyzmu Immanuela Kanta w systemie Józefy Krzyżanowskiej-Kodis
DOI:
https://doi.org/10.12775/RF.2022.017Słowa kluczowe
empiriokrytycyzm, filozofia krytyczna, transcendentalizm, epistemologia, doświadczenie, apercepcja, Immanuel Kant, Józefa KodisowaAbstrakt
Artykuł jest próbą empiriokrytycznej wykładni filozofii krytycznej Immanuela Kanta w ujęciu zaproponowanym przez Józefę z Krzyżanowskich Kodisową. Polska myślicielka czerpiąc z filozoficznego programu Kanta, próbując określić znaczenie Kanta dla filozofii współczesnej, wskazuje zarówno zalety jak i wady jego doktryny. Szczególną uwagę skupia na Kantowskiej epistemologii, zwłaszcza problemie apercepcji (empirycznej i tanscendentalnej), pojęciu samorzutności, poznawczym znaczeniu doświadczenia i empirycznej psychologii. Sięgając po empiriokrytyczny problemat energetyki i mechaniki, w artykule analizuję Kodisowej wykładnię filozofii jako nauki sprzyjającej rozeznaniu człowieka w otaczającym świecie.
Bibliografia
Adickes Erich.1904. „Auf wem ruht Kant’s Geist? Eine Säkularbetrachtungˮ. Archiv für systematische Philosophie 1–19.
AdickesErich. 1904. „Auf wem ruht Kant’s Geist? Eine Säkularbetrachtungˮ. Philosophical Review 13(472).
Avenarius Richard.1907. O przedmiociepsychologii,przeł. AdamZieleńczyk. Warszawa.
Avenarius Richard.1967. Ludzkie pojęcie świata, przeł. Adam i AnnaWiegnerowie. Warszawa.
Bednarczuk Monika. 2022. „Konstelacje «niepokornej». Wokół biografii Józefy Kodis z Krzyżanowskich”. Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie1: 133–167. Dostęp 5.07.2022.http://apcz.umk.pl.
Bobryk Jerzy. 2013. „Labirynty pojęciowe kognitywistyki. Dwa systemy poznawcze czy dwa sposoby działania ludzkiego umysłu?”. Przegląd Filozoficzny– Nowa Seria 2: 133–149.
Bremer Józef. 2016. „Marzenia senne jako model świadomości zjawiskowej”.W: Przewodnik po kognitywistyce, red. Józef Bremer, 345–364. Kraków.
Brett George S. 1969. Historia psychologii, przeł. Janina Makota. Warszawa.
HauptmannMartha.2014. Drogi mojego życia. Wspomnienia,przeł. Mirosław Mackiewicz.Szklarska Poręba–Jelenia Góra.
Herbart Johann F.1813. Lehrbuch zur Einleitung in die Psychologie. Königsberg.
HerbartJohann F. 1824. Psychologie als Wissenschaft, neu gegründet auf Erfahrung, Metaphysik und Mathematik. Königsberg.
Höffe Otfried.2003. Immanuel Kant, przeł. Andrzej M. Kaniowski. Warszawa.
Kant Immanuel.2001. Krytyka czystego rozumu, przeł. Roman Ingarden. Kęty.
Kilijanek Marek.2000. Samoświadomość i poznanie dyskursywne. Poznań.
KodisJózefa. 1893. Zur Analyse des Apperceptionsbegriffes. Eine historisch kritische Untersuchung. Zürich.
Kodisowa Józefa. 1901. „Empirio-krytycyzm. Ryszard Avenarius. Ernst Mach. Krytyka Wundtaˮ. Przegląd Filozoficzny 2.
Kodisowa Józefa. 1901. 190. „Co to jest filozofia?ˮ.Studia Filozoficzne t. 4
Kodisowa Józefa.1903. „Kilka uwag o apercepcjiˮ. Studia Filozoficzne 32.
Kodisowa Józefa.1903. „Pojęcie czucia”. Studia Filozoficzne, t. 32.
Kodisowa Józefa.1903. „Problemat energetyki”. Studia Filozoficzne, t. 32.
Kodisowa Józefa. 1903. „Rzeczywistość i jej naukowe pojęcie”. Studia Filozoficzne, t. 32 (I wyd. – Przegląd Filozoficzny, 1902).
Kodisowa Józefa. 1903. „Znaczenie kulturalne filozofii czystego doświadczenia”. Przegląd Filozoficzny 4.
Kodisowa Józefa. 1904. „Znaczenie Kanta dla filozofii współczesnejˮ. Przegląd Filozoficzny 7.
Kodisowa Józefa. 1903. „Znaczenie kulturalne filozofii czystego doświadczenia”. Przegląd Filozoficzny 4.
Kodisowa Józefa. 1925. Wspomnienia z lat ok. 1870–1890. Warszawa.
Kodis-Freyer Zofia. 2015. Wspomnienia. Warszawa.
Kołakowski Leszek.2015. Filozofia pozytywistyczna. Warszawa.
Krauss Chiara Russo. 2016. Con Wundt, oltre Wundt. Richard Avenarius e il dibattito sulla psicologia scientifica tra Otto e Novecento. Napoli.
Mach Ernst.2009. Analiza wrażeń i stosunek sfery fizycznej do psychicznej, przeł. Marcin Miłkowski. Warszawa.
Miłkowski Marcin. 2016. „Filozofia kognitywistyki”. W: Przewodnik po kognitywistyce, red. Józef Bremer, 239–268. Kraków.
Musioł Karol. 1960. Carl Hauptmann und Josepha Kodis: ihr gegenseitiges Verhältnis im Spiegel des dichterischen Werkes. Stuttgart.
Noras Andrzej J. 2005. Kant a neokantyzm badeński i marburski. Katowice.
Noras Andrzej J. 2011. Recepcja filozofii Kanta. W: Filozofia Kanta i jej recepcja, red. Andrzej J. Noras, Dariusz Bęben, 11–25. Katowice.
Noras Andrzej J.2012. Historia neokantyzmu.Katowice.
Noras Andrzej J.2017. „Filozofia a psychologia. Próba charakterystyki problemuˮ. IDEA – Studia nad Strukturą i Rozwojem Pojęć Filozoficznych29(1): 5–23.
Oswald Wilhelm. 1902. Annalen der Naturphilosophie. Leipzig.
Pawnik Jolanta. „HELLO PIONIERKI: Jak Józefa Kodisowa otwierała drzwi polskim filozofkom i psycholożkom, znosząc «ćmiakanie» kolegów-studentów”. Hello Zdrowie, 4.09.2021.Dostęp 4.07.2022.https://zycie.hellozdrowie.pl.
Rynkowska Monika. 2014. Śladami dróg niepokornej. Józefa Kodis – działaczka społeczno-oświatowa. W: Carl Hauptmann i krąg jego przyjaciół, red. Krzysztof A. Kuczyński. SzklarskaPoręba–Jelenia Góra.
Stachowski Ryszard, Bartłomiej Dobroczyński.2016. Historia psychologii – od Wundta do czasów najnowszych. W: Jan Strelau, Dariusz Doliński, Psychologia akademicka. Podręcznik, 71–136. Gdańsk.
Staruszkiewicz Andrzej. 2011. „Krótka historia pojęcia energii”.Foton 114: 4–6.
Strümpell Ludwig. 1843. Die Pädagogik der Philosophien Kant, Fichte und Herbart. EinÜberblick. Braunschweig.
Szubert Bogusław. 1998. Przed czterdziestu i mniej laty. W: Przybliżanie przeszłości. Księga pamiątkowa ofiarowana Profesorowi Czesławowi Głombikowi z okazji czterdziestolecia pracy nauczycielskiej, red. Józef Bańka. Katowice.
Walewska Cecylia. 1930. W walce o równe prawa. Nasze bojownice. Warszawa.
Waligóra Marcin. 2013. Wstęp do fenomenologii. Kraków.
Woleński Jan. 2008. „Pozytywizm (filozoficzny) polski i jego rola”. Dostęp 25.06.2022. https://ruj.uj.edu.pl.
Wundt Wilhelm.1862. Beiträge zur Theorie der Sinneswahrnehmung. Leipzig.
Wundt Wilhelm. 1863. Vorlesungen über die Menschen- und Tierseele. Leipzig.
Wundt Wilhelm. 1900. Völkerpsychologie. Eine Untersuchung der Entwicklungsgesetze. Sprache, Mythus und Sitte, t. 1:Die Sprache. Leipzig.
Wundt Wilhelm. 1901.Einleitung in die Psychologie. Leipzig.
Wundt Wilhelm. 1902.Wstęp do filozofii,przeł. Władysław M. Kozłowski. Warszawa.
ŻegleńUrszula. 2016. „Znaczenie filozofii dla kognitywistyki”.W: Przewodnik po kognitywistyce, red. Józef Bremer, 39–78. Kraków.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Anna Musioł
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 539
Liczba cytowań: 0
